Torbiel Tarlova – objawy, przyczyny, leczenie

Co to jest torbiel Tarlova?

Torbiel Tarlova to rzadko występująca torbiel oponowa kręgosłupa. Jej rozpowszechnienie szacowane jest na 4,6% w populacji ogólnej. Częściej stwierdza się ją u kobiet niż u mężczyzn. Na odwrót jest w przypadku torbieli włosowej, zwanej torbielą pilonidalną, która około 4 razy częściej dotyka mężczyzn. 

Torbiel Tarlova nazywana bywa torbielą okołokorzeniową. Zmiana umiejscawia się między onerwiem (to zbudowana z tkanki łącznej otoczka włókien nerwowych) a zewnętrzną blaszką opony miękkiej (jedną z opon mózgowo-rdzeniowych, wnikającą we wszystkie zagłębienia w mózgowiu). Może występować pojedynczo lub mnogo.

Torbiel Tarlova zazwyczaj lokalizuje się na poziomie odcinka krzyżowego i lędźwiowego kręgosłupa (mówiąc ogólnie – w dole pleców). Wypełniona jest płynem mózgowo-rdzeniowym lub o zbliżonym do niego składzie. Jej ściana zbudowana jest ze: śródnerwia, komórek zwojowych, obwodowych włókien nerwowych, tkanki łącznej włóknistej. Torbiel Tarlova może być różnych rozmiarów, które determinują charakter i intensywność objawów.

Torbiel Tarlova – przyczyny

Pierwszego opisu omawianej torbieli dokonał w latach 30. XX wieku Isador M. Tarlov – amerykański neurochirurg. Choroba ma niejasne pochodzenie. Zazwyczaj mówi się o jej charakterze wrodzonym. Wśród potencjalnych przyczyn torbieli Tarlova wymienia się:

• ciężką pracę fizyczną (szczególnie dźwiganie);

• przebyty wcześniej uraz mechaniczny kręgosłupa;

• trudny poród naturalny;

• znieczulenie zewnątrzoponowe;

• zespół Marfana czy zespół Ehlersa-Danlosa (choroby genetyczne tkanki łącznej).

Objawy torbieli Tarlova

Torbiel Tarlova stwierdzana jest zazwyczaj przypadkowo. Dochodzi do tego najczęściej w trakcie badania obrazowego, na które pacjent kierowany jest w związku z innymi wskazaniami. Torbiel okołokorzeniowa na początkowym etapie, kiedy jest mała, może przebiegać bezobjawowo. Z czasem dochodzi do powiększenia się jej rozmiarów, w konsekwencji czego zmiana może wywierać ucisk na okoliczne struktury nerwowe.

Wśród objawów torbieli Tarlova wymienia się przede wszystkim:

• dolegliwości bólowe – szacuje się, że średnio 3% pacjentów nie odczuwa żadnych dolegliwości, 4,2% doświadcza bardzo słabego bólu, zdaniem 7,6% jest on słaby, według 31,5% – umiarkowany, według 38,6% – silny, według 15,1% – bardzo silny. W ciężkich przypadkach ból jest na tyle silny, że może przyczynić się do unieruchomienia chorego. W obawie przed dolegliwościami pacjent stara się ograniczyć do minimum wykonywane ruchy;

• zaburzenia czucia – fachowo określane jako parestezje; przejawiać się mogą w postaci mrowienia, drętwienia, zaburzeń w zakresie odczuwania temperatury, osłabienia czucia lub wręcz na odwrót – przeczulicy w okolicy, przez którą przebiegają uciskane przez torbiel nerwy;

• osłabienie siły mięśniowej – jest wynikiem ucisku torbieli Tarlova na nerwy ruchowe. W ciężkich przypadkach może dojść nawet do porażenia poszczególnych grup mięśniowych.

Pacjenci zmagający się z rzadką chorobą, jaką jest torbiel Tarlova, w drastycznym jej przebiegu mogą doświadczyć zaniku nerwów, do czego dochodzi na skutek długotrwałego ucisku.

Rozpoznanie torbieli oponowej Tarlova 

Podstawę w rozpoznaniu torbieli Tarlova stanowią badania obrazowe. Za złoty standard uważa się rezonans magnetyczny (RM). Pozwala on na bardzo dokładne obrazowanie tkanek miękkich. Doskonale nadaje się do wykrywania torbieli okołokorzeniowych, ale i oceny otaczających je struktur. W sekwencjach podstawowych RM torbiel okołokorzeniowa Tarlova ma typową morfologię dla zmian płynowych. To znacznie ułatwia jej prawidłowe rozpoznanie.

W przypadku występowania niepewności diagnostycznych wykonuje się badanie histopatologiczne, czyli analizę mikroskopową pobranego materiału. Umożliwia ono różnicowanie torbieli Tarlova od innych cyst i torbieli. Typowa dla tej zmiany w badaniu histopatologicznym jest obecność włókien nerwowych w ścianach.

Numer rozpoznania torbieli Tarlova

Lekarz na podstawie szeregu przeprowadzonych badań jest w stanie postawić rozpoznanie, które ma formę numeru ICD-10. W Międzynarodowej Statystycznej Klasyfikacji Chorób i Problemów Zdrowotnych torbiel Tarlova figuruje pod numerem G54.8. Oznacza to, że należy do:

• G54 – zaburzeń korzeni rdzeniowych i splotów nerwowych;

• G54.8 – innych zaburzeń korzeni nerwów rdzeniowych i splotów nerwowych.

Torbiel Tarlova – leczenie

Leczenie torbieli Tarlova nie należy do łatwych. Wiąże się z niską częstotliwością występowania choroby i brakiem jednolitych wytycznych w zakresie postępowania. Początkowo leczenie ma charakter zachowawczy. Stosuje się zabiegi fizykoterapii, takie jak: ultradźwięki, ciepłolecznictwo, elektroterapia, laseroterapia, magnetoterapia. W przypadku silnych dolegliwości bólowych zastosowanie ma farmakoterapia.

Torbiel Tarlova w wyjątkowych przypadkach jest wskazaniem do leczenia operacyjnego. Operacja zazwyczaj przynosi niewielką ulgę. Obarczona jest też ryzykiem powikłań w postaci płynotoku (przetoki płynowej – wycieku płynu mózgowo-rdzeniowego). Dlatego jej leczeniem powinni się zajmować niezwykle dokładni i mający bogate doświadczenie neurochirurdzy.

Specjaliści zwracają uwagę, że aby mieć zdrowy kręgosłup, warto wykonywać systematycznie i pod okiem wykwalifikowanego fizjoterapeuty ćwiczenia na wzmocnienie kręgosłupa. Dla chorych z torbielą Tarlova zalecane są ćwiczenia izometryczne, rozluźniające i gimnastyka w wodzie.