Przerost trzeciego migdałka – przyczyny, objawy, leczenie

Trzeci migdał u dziecka – co to jest?

Migdał gardłowy, nazywany też trzecim migdałem, jest częścią układu immunologicznego (odpornościowego). 

Do jego podstawowych funkcji należą:

• tworzenie limfocytów i tzw. komórek pamięci, które wpływają na prawidłową odpowiedź układu immunologicznego w przypadku kontaktu z patogenami; 

• uruchamianie zasobów przeciwciał;

• ochrona obszaru nosogardła przed kolonizacją bakterii; 

• ochrona powierzchni błon śluzowych dróg oddechowych.

Trzeci migdał wykształca się na etapie życia płodowego, a następnie rozwija po urodzeniu. Zahamowanie wzrostu i rozwoju funkcjonalności trzeciego migdałka następuje do 7. roku życia. W tym okresie powiększanie się migdałka jest całkowicie naturalne. Stan ten świadczy o nabywaniu odporności immunologicznej. Czasami jednak dochodzi do nadmiernego przerostu trzeciego migdała, co jest stanem patologicznym.

Dlaczego dochodzi do przerostu migdałka gardłowego? Przyczyny

Najczęstszą przyczyną przerostu trzeciego migdałka są nawrotowe infekcje górnych dróg oddechowych. Czynnikami predysponującymi do przerostu migdałka są choroby i dysfunkcje narządu słuchu, np. zatkane ucho, oraz układu oddechowego. Do przerośnięcia może również prowadzić stan zapalny migdałka wywołany zaleganiem treści w kryptach (naturalnych zagłębieniach występujących na migdałkach). Zastój treści sprzyja namnażaniu się bakterii i grzybów, które prowadzą do powstawania ropni migdałów. Przyczyną patologii są również wysiękowe zapalenie ucha, endogenna astma oskrzelowa, zapalenie zatok. 

Przerost migdałka – objawy i skutki

Przerośnięty migdał gardłowy jest przede wszystkim przyczyną ograniczonego dostępu powietrza oddechowego do trąbek słuchowych. Może to skutkować powstawaniem przewlekłych niedosłuchów. Ograniczony dostęp do powietrza wymusza zmianę toru oddechowego i dziecko, zamiast oddychać przez nos, jest zmuszone do pobierania powietrza ustami. Charakterystycznym objawem przerośniętego migdałka staje się więc oddech przez niedomknięte wargi. Powstające zaburzenia drożności górnych dróg oddechowych i przerośnięty migdał przyczyniają się do problemów z połykaniem pokarmu, a nawet śliny. Z czasem dochodzi do nieprawidłowego ułożenia języka w jamie ustnej, czego objawem jest nieprawidłowa artykulacja głosek i tzw. mowa kluskowa.

Przerośnięty trzeci migdał zwiększa ryzyko pojawienia się bezdechu sennego, który jest szczególnie niebezpieczny.

Jeśli przerośnięty migdał jest wynikiem stanu zapalnego gardła, zatok, ucha, to oprócz ograniczenia swobody oddychania pojawiają się objawy kliniczne w postaci gorączki, ogólnego osłabienia, apatii czy braku apetytu. W przebiegu infekcji bakteryjnej lub grzybiczej tylna ściana gardła pokrywa się białym nalotem. 

Jak diagnozować powiększony trzeci migdał?

Wystąpienie objawów wskazujących na przerost migdałka wymaga konsultacji lekarskiej z pediatrą. W diagnostyce dolegliwości robi się też badania laboratoryjne krwi, które pomogą ustalić źródło problemu. Konsultacja z pediatrą jest w pełni wystarczająca, jeśli powiększenie się migdałka jest skutkiem lub objawem np. zapalenia zatok, anginy czy zapalenia ucha. Jeśli jednak migdał jest znacząco powiększony, a infekcje nawracają, niezbędna jest konsultacja z laryngologiem, który wykona specjalistyczne badania, np. endoskopię.

Jak leczyć przerośnięty trzeci migdał?

Metoda leczenia powiększonego trzeciego migdałka zależy od wyniku badań i wywiadu lekarskiego. Jeśli powiększenie migdału jest skutkiem innej choroby, kluczowe jest jej wyleczenie. W przypadku infekcji bakteryjnych stosowane są antybiotyki. W zaawansowanych przypadkach lekarz może zasugerować usunięcie migdała. 

Usuwanie trzeciego migdałka

Zabieg usunięcia trzeciego migdałka jest przeprowadzany tylko w ostateczności, w przypadku niepowodzenia leczenia zachowawczego. Należy pamiętać, że migdał gardłowy pełni ważne funkcje immunologiczne. 

Bezwzględnym wskazaniem do leczenia operacyjnego są:

• krwotoki z migdałków; 

• bezdech senny;

• spadki saturacji z powodu niedrożności dróg oddechowych; 

• zapalenie migdałków utrzymujące się od 3 do 6 miesięcy pomimo stosowanej antybiotykoterapii; 

• zapalenie węzłów chłonnych; 

• przewlekłe zapalenie migdałków wraz ze współistnieniem chorób ogólnych serca, stawów, nerek; 

• postępujące wady wymowy. 

Zabieg ma na celu przywrócenie drożności nosa, odblokowanie trąbek słuchowych i poprawę czynności ucha środkowego. W zależności od tego, czy doszło również do przerostu migdałków podniebiennych, przeprowadza się również tonsilotomię, czyli przycięcie migdałków podniebiennych. Ma to na celu pozostawienie części układu immunologicznego. 

U dzieci, u których przerośnięty migdał spowodował zaburzenia zgryzu lub artykulacji dźwięków, konieczne jest podjęcie pooperacyjnej rehabilitacji. W takim przypadku niezbędna jest współpraca laryngologa z ortodontą, logopedą i audiologiem.