Uczulenia – rodzaje, objawy, metody łagodzenia
Uczulenie na słońce, alergia na gluten, nietolerowanie niklu – to tylko kilka przykładów nieprawidłowej reakcji immunologicznej organizmu na czynniki bądź substancje występujące w otoczeniu. Mogą objawiać się drobną wysypką, ale i poważnymi zaburzeniami w oddychaniu. Jeśli i ty borykasz się alergią – rozważ wykonanie testów diagnostycznych i odczulanie.
Polecane
Czym jest uczulenie?
Uczulenie jest rodzajem nadwrażliwości organizmu na różne czynniki, które uruchamiają mechanizmy immunologiczne. Produkowane są wówczas mediatory (np. histamina), które odpowiadają za powstanie rumienia, wysypki czy obrzęku. Natomiast limfocyty typu B uwalniają immunoglobuliny E, które wywołują reakcje alergiczne charakterystyczne dla atopii.
Większość alergii jest wrodzona. Oznacza to, że dziecko przychodzi na świat z odziedziczoną nietolerancją pewnych czynników bądź substancji (np. uczulenie na jaja czy pyłki roślin). Uczulenie u niemowlaka może być również efektem reakcji obronnej na składniki preparatów pielęgnacyjnych, jak i skutkiem nietolerancji pokarmowej – możesz to zauważyć podczas rozszerzania diety dziecka. Istotny wpływ na to, czy uczulenie będzie się z wiekiem nasilać, mają sposób odżywiania, warunki bytowe oraz środowisko.
Niektóre alergie mogą się rozwinąć dopiero u dorosłego człowieka w efekcie rozregulowania układu immunologicznego. Może do tego dojść przez niezdrowe warunki pracy (np. ciągły kontakt z substancjami chemicznymi) lub miejsca zamieszkania (np. duża wilgotność powietrza sprzyjająca wykwitom pleśni). Do powstania alergii nabytych przyczynia się także długotrwały stres.
Rodzaje uczuleń – na co możesz mieć alergię?
Uczulenia ujmowane są w kilku różnych klasyfikacjach. Jedne uwzględniają mechanizm wywołujący nieprawidłowe reakcje, inne – czynnik powodujący alergie. Najbardziej czytelny podział skupia się natomiast na sposobie przedostawania się alergenu do organizmu.
Alergie pokarmowe
Alergie pokarmowe są nieprawidłową reakcją organizmu na spożywany pokarm. Najczęściej spotykane jest uczulenie na białka mleka krowiego. Ponadto alergię mogą wywołać zarówno składniki pochodzenia zwierzęcego, jak i roślinnego:
zboża (pszenica, jęczmień, żyto, ryż),
owoce (jabłka, cytrusy, śliwki),
orzechy,
warzywa (pomidory, papryka, marchew, pietruszka, seler),
mięso (wieprzowe, wołowe, drobiowe),
mleko (krowie i kozie),
ryby, skorupiaki i mięczaki,
jaja.
Alergie wziewne
Alergie wziewne to efekt przenikania czynników drażniących do dróg oddechowych. Na ich rozwój wpływają przede wszystkim predyspozycje genetyczne. Jeśli więc jedno z rodziców boryka się z alergią na pyłki, jego dziecko z dużym prawdopodobieństwem odziedziczy tę dolegliwość. Podłożem tego rodzaju uczulenia może być także poziom zanieczyszczenia środowiska, palenie tytoniu (także bierne), infekcje wirusowe oraz stężenie alergenów w powietrzu.
Do najczęściej występujących alergii wziewnych zaliczamy:
alergię na sierść zwierząt,
alergię na zarodniki grzybów i pleśni,
alergię na pyłki roślin.
Alergie kontaktowe
Alergie kontaktowe to nadwrażliwość organizmu na hapteny (substancje o małej masie cząsteczkowej) lub proteiny (białka) w wyniku bezpośredniego ich kontaktu ze skórą. Rozwój stanu zapalnego ma miejsce wówczas, gdy receptor limfocytu zidentyfikuje alergen na komórkach antygenu.
Alergię kontaktową lekarze diagnozują u ok. 40% osób dorosłych i u 30% dzieci. Do najczęstszych należą:
uczulenie na nikiel,
uczulenie na lateks,
uczulenie na tiomersal (konserwant szczepionek i kosmetyków),
uczulenie na składniki środków czyszczących (np. uczulenie na płyn do płukania czy uczulenie na proszek do prania).
Alergia na nikiel dotyczy przede wszystkim kobiet i nieco częściej występuje u dorosłych niż u dzieci. Problem jest na tyle powszechny, że wprowadzone zostały ograniczenia sprzedaży i użycia niklu na terenie Unii Europejskiej.
Z uczuleniem na lateks borykają się przede wszystkim pracownicy ochrony zdrowia, którzy korzystają z jednorazowych rękawic wykonanych z tego materiału. Wzrost zauważalnych reakcji obronnych organizmu na lateks nastąpił pod koniec lat 80. XX w., gdy zmieniono technologię produkcji, pomijając etap końcowego płukania.
Alergia na tiomersal pojawia się przede wszystkim w grupie dzieci w wieku pomiędzy 13. a 18. r.ż. Ma to związek ze zmianami, jakie zachodzą w układzie immunologicznym dojrzewającego organizmu.
Lista alergii kontaktowych nie jest zamknięta. Wciąż powstają nowe substancje chemiczne dodawane do kosmetyków czy stosowane w zabiegach pielęgnacyjnych, na które organizm może zareagować nieprawidłowo. Przykładem tego może być alergia na hybrydy.
Najczęściej występujące objawy alergii
Reakcja organizmu na nietolerowane czynniki bądź substancje może mieć przebieg bezobjawowy, łagodny, jak i bardzo dynamiczny i niebezpieczny dla życia (wstrząs anafilaktyczny).
Alergii pokarmowej (np. uczulenie na białko jaja kurzego) towarzyszą najczęściej:
objawy skórne,
zaburzenie pracy układu oddechowego,
zaburzenie trawienia i wchłaniania.
Osoba borykająca się z uczuleniem wziewnym (np. alergia na kota lub psa) może zareagować na kontakt z alergenem:
świszczącym oddechem,
atopowym zapaleniem skóry,
wypryskiem kontaktowym,
pokrzywką,
obrzękiem naczynioruchowym,
nieżytem nosa i spojówek.
Alergia kontaktowa (np. uczulenie na prezerwatywy) może się natomiast objawiać:
zapaleniem skóry,
zapaleniem spojówek,
nieżytem nosa,
wypryskiem rozproszonym,
pokrzywką.
Jak radzić sobie z uczuleniem?
Ignorowanie dolegliwości związanych z alergią znacząco obniża komfort życia. Szczególnie jeśli jest to uczulenie na twarzy, szyi czy dłoniach, a więc w widocznych miejscach, których nie sposób ukryć.
Ponadto ignorowanie objawów może doprowadzić do poważnych zaburzeń w organizmie. Nieleczona alergia na psa czy pyłki brzozy może doprowadzić bowiem do rozwoju astmy, nawracających infekcji dróg oddechowych i zapalenia zatok.
Być może zdarza ci się stosować wapń (zwany potocznie i błędnie – wapnem na alergię). Niestety minerał ten działa niczym placebo. Co ciekawe – w celu łagodzenia wysypki alergicznej stosuje się go w kilku zaledwie krajach centralnej i wschodniej Europy.
Nie jest to więc skuteczny sposób walki uczuleniem.
Leczenie alergii każdorazowo poprzedza szczegółowa diagnostyka. W tym celu wykonuje się najczęściej testy skórne oraz testy z surowicy. Pierwszy rodzaj badania służy wykrywaniu alergii IgE-zależnych. Badanie polega na aplikacji (po nakłuciu) odczynników zawierających alergeny na skórę na dłoniowej części przedramion, a niekiedy także na górną część pleców. Reakcja alergiczna w postaci zaczerwienienia lub pęcherza świadczy o nieprawidłowej reakcji organizmu.
Test z surowicy pozwala na oznaczenie przeciwciał anty-IgE. Analizę laboratoryjną przeprowadza się po pobraniu krwi.
Potwierdzenie alergii pozwala na podjęcie odpowiedniego leczenia. Pierwszym krokiem jest eliminacja alergenu z otoczenia. Np. w przypadku alergii na promieniowanie UV, co najczęściej objawia się wysypką od słońca, należy unikać ekspozycji na działanie promieni słonecznych.
W dalszej kolejności lekarz przepisuje środki przeciwhistaminowe i przeciwzapalne. Jeśli od lat borykasz się z alergią kontaktową lub wziewną, która utrudnia ci funkcjonowanie – rozważ terapię odczulającą. Polega ona na przyjmowaniu serii zastrzyków przez kilka lat. Odstępy pomiędzy iniekcjami wynoszą początkowo od jednego do dwóch tygodni, a wraz z czasem wykonywane są co kilka miesięcy aż do ustąpienia uczulenia.
Jeśli obserwujesz u siebie niepokojące objawy, które mogą świadczyć o uczuleniu, i chcesz mieć szybki dostęp do alergologa i diagnostyki uczulenia, rozważ kupno Polisy Zdrowie Welbi, czyli prywatnego ubezpieczenia zdrowotnego, którego ofertę można zamówić na Welbi. W ramach pakietu OCHRONA GOLD już od 239 zł miesięcznie będziesz mieć możliwość nie tylko odbycia konsultacji z alergologiem, ale również:
skorzystania z wizyt u 38 innych specjalistów zarówno w formie e-konsultacji (w zależności od specjalizacji), jak i stacjonarnie, bez skierowania,
skorzystania z nielimitowanych wizyt u lekarzy podstawowej opieki zdrowotnej,
wykonania testów uczuleniowych metoda nakłuć lub płatkowych (10-, 20- i 30-punktowych),
skorzystania z wizyty u lekarzy bez kolejek – konsultacja z lekarzem POZ odbędzie się w ciągu 1 dnia, a ze specjalistą z reguły w ciągu 3 dni roboczych,
otrzymania opieki w placówkach na terenie całego kraju – prawie 3500 placówek współpracujących z ubezpieczycielem w 650 miastach w Polsce,
przeprowadzenia odczulania (bez kosztu leku przepisanego na receptę).
Wypełnij formularz na Welbi i otrzymaj ofertę. Dowiedz się więcej o pakiecie OCHRONA GOLD i innych opcjach. Z usług medycznych w ramach pakietu możesz korzystać niemal od razu po opłaceniu pierwszej składki.
- D. Myłek, Alergie, Wydawnictwo W.A.B., Warszawa 2010 .
- R. śpiewak, Alergia kontaktowa – diagnostyka i postępowanie, „Alergia, Astma, Immunologia” 2007, nr 12(3), s. 109–127.
- M. Kowalewski, M. L. Kowalski, Alergia na lateks, „Alergia, Astma, Immunologia” 1997, nr 2(2), s. 78–86.
- E. Dadas-Stasiak i in., Najczęściej występujące przyczyny i rodzaje alergii u dzieci w świetle aktualnej epidemiologii, „Pediatria i Medycyna Rodzinna” 2010, nr 6 (2), s. 92–99.
- E. Czarnobilska, Mechanizmy alergii na nikiel, „Przegląd Lekarski” 2007, nr 64, s. 7–8.
- I. Butrym i in., Podstawowe testy wykorzystywane w diagnostyce alergii IgE-zależnej i alergii kontaktowej, „Diagnostyka Laboratoryjna” 2017, nr 53 (3), s. 169–174.
Powyższy materiał ma wyłącznie charakter edukacyjno-informacyjny, nie jest poradą lekarską i nie zastępuje konsultacji z lekarzem. Przed zastosowaniem się do wskazówek lub informacji o charakterze specjalistycznym zawartych w Welbi należy skonsultować ich treść z lekarzem. Welbi dokłada najwyższych starań, aby treść publikowanych materiałów był najlepszej jakości, ale nie ponosi odpowiedzialności za ich zastosowanie bez konsultacji z lekarzem.
Najchętniej czytane
