Użądlenie szerszenia - czy jest niebezpieczne? Objawy i postępowanie

Szerszeń - co to za owad?

Szerszeń to owad należący do rodziny osowatych. Jest największym jej przedstawicielem spośród wszystkich jej gatunków, jakie występują w Polsce. Szerszenie można spotkać na terenie całego kraju. Jego typowym siedliskiem są lasy liściaste, gniazda przeważnie zakładają w dziuplach dębów. Nierzadko szerszenie osiedlają się w pobliżu terenów ludzkiej aktywności, np. opuszczonych ulach, pod okapem dachu, w zagłębieniach ścian budynków. W wypadku rozdrażnienia kolonii należy oddalić się na bezpieczną odległość od gniazda, nie wykonując żadnych niepotrzebnych agresywnych ruchów, bowiem pobudzają one owady do ataku. W przypadku założenia przez szerszenie gniazda lepiej nie próbować działać na własną rękę. Powinno się skorzystać z pomocy specjalistów mających doświadczenie w usuwaniu owadów.

Czy użądlenie szerszenia jest niebezpieczne?

Użądlenie szerszenia jest niebezpieczne dla ludzi. Żądło, przez które wydobywa się jad, posiadają wyłącznie samice. Z całego roju, liczącego z reguły kilkaset owadów, średnio 1/10 żądli. Należy też zaznaczyć, że szerszenie rzadziej podejmują atak, są mniej agresywne w porównaniu do os. Nie zaatakują, jeśli nie zostaną do tego sprowokowane.

Jad szerszeni porównywalny jest z os i pszczelim, przy czym w jego składzie znajduje się nieznacznie więcej toksyn. Jeden szerszeń jest w stanie wstrzyknąć do 0,2 mg jadu za każdym użądleniem. Szacuje się, że śmiertelna dawka jadu szerszeni wynosi to od 10 do 90 mg na kilogram ciała. Oznacza to, że do śmierci na skutek użądlenia szerszenia nastąpić może w wyniku kilkuset lub więcej ukłuć. Jad tych owadów jest mieszaniną silnych enzymów i peptydów, jak m.in. antygen 5, fosfolipaza A1, hialuronidaza.

W przypadku osób uczulonych na jad owadów błonkoskrzydłych użądlenie przez kilka szerszeni stanowi ryzyko zgonu. Wiąże się to z wystąpieniem wstrząsu anafilaktycznego. To nagła ogólnoustrojowa reakcja, która charakteryzuje się jednoczesnym występowaniem następujących objawów: obrzęk górnych dróg oddechowych, uciążliwa swędząca wysypka i zaczerwienienie skóry, obrzęk błony śluzowej powierzchni oka i powieki, lęk, trudności z oddychaniem, spowolnienie pracy serca (bradykardia), znaczny spadek wartości ciśnienia tętniczego krwi (hipotensja). Reakcja anafilaktyczna wymaga natychmiastowego leczenia.

Jak wygląda ugryzienie szerszenia?

Użądlenie szerszenia wiąże się z silniejszymi dolegliwościami bólowymi, jak te wywołane przez użądlenie os lub pszczół. Wiąże się to z większym rozmiarem żądła, które zostaje głębiej wbite w ciało. Charakterystycznym objawem ugryzienia szerszenia jest silne pieczenie rany, za które odpowiada znajdująca się jadzie acetylocholina (około 5%). Użądlenie przez szerszenia wywołuje w miejscu wprowadzenia jadu obrzęk i zaczerwienienie. Mimo że nie jest rozległym obrażeniem, to może sprawić, że użądlona osoba poczuje się zmęczona, zestresowana czy zdezorientowana. Może dojść do podwyższenia temperatury ciała i ogólnego osłabienia. Reakcje nietypowe występują rzadko np. zapalenie naczyń, nerwów, zaburzenia autonomiczne.

Co na ugryzienie szerszenia?

W przypadku osób uczulonych na jad owadów błonkoskrzydłych, u których obserwuje się objawy silnej reakcji alergicznej, konieczne jest wezwanie karetki. Specjaliści udzielą fachowej pomocy i podadzą leki hamujące nieprawidłową reakcję układu immunologicznego. Osobom uczulonym na jad owadów błonkoskrzydłych trzeba podać adrenalinę, glikokortykosteroid i lek przeciwhistaminowy. Nawet jeśli się nie jest uczulonym, po użądleniu przez szerszenia wskazana jest wizyta u lekarza rodzinnego. Może on przepisać środki łagodzące ból i swędzenie oraz opatrzyć ranę. Do lekarza powinno się zgłosić, jeśli po użądleniu w ciele pozostało żądło. Samodzielne ewakuowanie go nie będzie dobrym pomysłem, gdyż można wprowadzić jeszcze więcej jadu do krwiobiegu i tylko nasilić objawy.

Ugryzienia szerszenia - domowe rozwiązania

Poza gotowymi w aptece środkami w łagodzeniu towarzyszących użądleniu szerszenia objawów posłużyć się można domowymi sposobami. Gdy dojdzie do ugryzienia szerszenia, powinno się działać jak najszybciej, aby zminimalizować nieprzyjemne objawy. Na ranę stosować można okłady chłodzące ze zmoczonej w zimnej wodzie ściereczki bawełnianej, okręconych w niej kostek lodu albo żelowych kompresów. Wskazane są okłady na opuchliznę, a najbardziej znane spośród nich to te sporządzone z roztworu wody z octem jabłkowym albo wody i sody oczyszczonej. Dolegliwości po użądleniu szerszenia złagodzi również żel z aloesu.

Kolejny naturalny sposób na dolegliwości po ukąszeniu szerszenia to okłady z cebuli. Przykładanie plasterków cebuli działa przeciwzapalnie, przeciwbólowo, łagodzi objawy skórne, wspomaga usuwanie toksyn z organizmu. Za detoksykację organizmu odpowiada zwłaszcza zawarta w cebuli siarka. Związek ten wykazuje zdolność wiązania niektórych toksyn zawartych w jadzie insektów. Inny znany domowy sposób na użądlenie szerszenia to okład z czosnku. Ten naturalny antybiotyk należy zetrzeć na tarce bądź przepuścić przez praskę, a tak powstałą papkę przykładać do zmienionej chorobowo skóry. Skutecznie niweluje zaczerwienienie i świąd. Stan zapalny i swędzenie łagodzi również okład z oczaru wirginijskiego. W naparze z tego ziela moczy się gazę lub bawełnianą ściereczkę i owija miejsce użądlenia.