Układ moczowy u kobiet i mężczyzn – jak wygląda? Jakie ma funkcje?

Układ moczowy – jak jest zbudowany?

Układ moczowy to struktura wykształcająca się u płodu już na etapie 12. tygodnia ciąży. Składa się z nerek, moczowodów, pęcherza moczowego i cewki moczowej – współpracują one ze sobą, aby na bieżąco oczyszczać organizm ze szkodliwych produktów przemiany materii i pomóc mu w utrzymaniu homeostazy (równowagi). Oto krótka charakterystyka poszczególnych elementów układu:

• Nerki – niewielki, parzysty narząd położony po obu stronach kręgosłupa, ale nie na tym samym poziomie. Mają ok. 11 cm długości, a ich prawidłowa masa powinna mieścić się w przedziale 35–175 g;

• Moczowody – dwa przewody łączące miedniczkę nerkową z pęcherzem moczowym o długości ok. 30 cm. Są zbudowane m.in. z błony śluzowej i tkanki mięśniowej, dzięki której mogą wykonywać ruchy perystaltyczne, umożliwiające przesuwanie się moczu w kierunku pęcherza moczowego;

• Pęcherz moczowy – znajduje się w dolnej części jamy brzusznej, za spojeniem łonowym. Zbudowany m.in. z mięśni gładkich i tkanki łącznej kurczy się i rozciąga pod wpływem gromadzącego się moczu. Jest rozciągliwy, więc trudno dokładnie oszacować jego rozmiary – wiadomo, że mieści 400–700 ml płynu, a jego maksymalne rozciągnięcie to nawet 2 litry. Narząd łączy się z moczowodami i ujściem cewki moczowej. W dolnej części znajduje się zwieracz uniemożliwiający wydostanie się moczu na zewnątrz pod wpływem grawitacji; 

• Cewka moczowa – przewód, przez który mocz wydostaje się na zewnątrz. Jego budowa wygląda inaczej u mężczyzn i u kobiet. Ujście cewki moczowej u kobiet znajduje się w brodawce cewkowej, natomiast u mężczyzn na czubku żołędzi.

• Sprawdź, jakie ćwiczenia wzmacniające wykonywać na nietrzymanie moczu!

Układ moczowy męski

Układ moczowy u mężczyzn łączy się z układem płciowym, dlatego powszechnie określa się go mianem układu moczowo-płciowego. Pęcherz moczowy u mężczyzn położony jest pomiędzy spojeniem łonowym i odbytnicą, a tuż pod nim znajduje się gruczoł krokowy (prostata), który m.in. produkuje płyn odżywiający plemniki. Jeśli dojdzie do przerostu prostaty, cewka moczowa jest uciskana i pojawiają się problemy z oddawaniem moczu. Cewka moczowa u panów jest dość długa – mierzy nawet 20 cm – a jej ujście znajduje się na czubku penisa. Wyprowadzany jest z niej nie tylko mocz, ale także nasienie. 

• Dowiedz się także, czym jest spowodowane częste oddawanie moczu

Układ moczowy kobiecy

Układ moczowy u kobiet nie jest połączony z układem płciowym, jak to ma miejsce w przypadku mężczyzn. Oba systemy znajdują się jednak w bliskim sąsiedztwie, dlatego infekcje intymne mogą powodować infekcję dróg moczowych i odwrotnie. Układ moczowy kobiet jest mniejszy niż u mężczyzn, ponieważ w miednicy znajduje się jeszcze macica. Cewka moczowa jest dość krótka – mierzy maksymalnie 6 cm – i szersza niż u mężczyzn. Jej ujście znajduje się w przedsionku pochwy, na tzw. brodawce cewkowej.  

Funkcje układu moczowego

Układ moczowy pełni wiele istotnych funkcji. Oto najważniejsze z nich:

• filtrowanie krwi i usuwanie zbędnych produktów przemiany materii oraz szkodliwych substancji (np. metabolitów leków);

• oczyszczanie organizmu z toksyn;

• utrzymanie prawidłowego poziomu płynów ustrojowych;

• utrzymanie homeostazy (równowagi) całego organizmu, w tym równowagi wodno-elektrolitowej i kwasowo zasadowej;

• regulowanie ciśnienia krwi – nerki pomagają organizmowi pozbyć się nadmiaru wody i w ten sposób zmniejsza się objętość krwi krążącej w organizmie. Ma to wpływ na zmniejszenie ciśnienia krwi;

• produkcja hormonów – w nerkach wytwarzana jest erytropoetyna (EPO), która pobudza komórki szpiku kostnego do intensywniejszej produkcji krwinek czerwonych (erytrocytów); renina, czyli substancja odpowiadająca m.in. za utrzymanie właściwej objętości krwi oraz prostaglandyny rozszerzające naczynia krwionośne;

• synteza witaminy D3 – w nerkach dochodzi do przekształcenia nieaktywnej postaci witaminy D3 w formę aktywną, co ma ogromne znaczenie dla układu kostnego i takich procesów jak mineralizacja kości. 

Najczęstsze choroby układu moczowego

Do najczęściej występujących chorób układu moczowego należą: infekcje i zapalenia dróg moczowych, kamica nerkowa, nietrzymanie moczu, częstomocz, bezmocz czy przerost prostaty, dotykający ponad połowy mężczyzn po 50. roku życia. Najgroźniejsze schorzenia to rak gruczołu krokowego (prostaty), rak cewki moczowej czy torbiele i nowotwory nerek.

• Sprawdź, jakie zioła na pęcherz stosować i w jakich przypadkach dopuszczalne jest leczenie domowe.

Kto leczy choroby układu moczowego?

Z dolegliwościami ze strony układu moczowego zgłoś się do urologa. Ten specjalista diagnozuje i leczy stany chorobowe dotyczące zarówno kobiet, jak i mężczyzn.