Uzależnienie od Internetu – jakie objawy mu towarzyszą i w jaki sposób się je leczy?

Co to jest uzależnienie od Internetu?

Jeszcze do niedawna nałogi przywodziły na myśl głównie uzależnienie od narkotyków, uzależnienie od nikotyny czy uzależnienie od kofeiny. Zachodzące zmiany cywilizacyjne przyczyniły się do pojawienia się nowych form uzależnienia, m.in. tanoreksji (uzależnienia od opalania się), zakupoholizmu czy siecioholizmu – uzależnienia od Internetu. Bywa ono określane również jako zespół uzależnienia od Internetu. Jak dotąd powstało wiele jego definicji, a powtarzającym się w nich elementem jest spędzanie coraz większej ilości czasu na korzystaniu z sieci, co stanowi źródło przyjemności, lecz jednocześnie oddziałuje negatywnie na funkcjonowanie w każdej strefie życia. Problem uzależnienia od Internetu przybiera na sile w związku z upowszechnieniem się dostępu do sieci i ze wzrostem liczby jej użytkowników.

Przyczyny uzależnienia od Internetu

Specjaliści zwracają uwagę na istnienie wielu możliwych przyczyn uzależnienia od Internetu. Wśród nich wymieniają m.in.:

• problemy emocjonalne, 

• niską samoocenę,

• trudności w nawiązywaniu kontaktów społecznych,

• choroby psychiczne i inne uzależnienia,

• możliwość bycia anonimowym, przyjęcia innej tożsamości, 

• posiadanie kompleksów, niepewność siebie,

• brak dostatecznego zainteresowania ze strony bliskich,

• samotność, 

• potrzebę oderwania się od rzeczywistości, 

• pokusę ucieczki w inny, lepszy wymiar, pozwalający na kreowanie siebie i relacji z innymi bez zwracania uwagi na ograniczenia istniejące w normalnym świecie,

• neurotyczność,

• poczucie kontroli i bezpieczeństwa,

• życie w niesatysfakcjonujących związkach,

• wykluczenie społeczne.

Jak rozpoznać uzależnienie od internetu?

Wśród głównych objawów uzależnienia od Internetu znajdują się:

• rosnąca tolerancja – konieczność wydłużania czasu spędzanego w sieci, aby osiągnąć podobny poziom satysfakcji jak wcześniej,

• zespół abstynencyjny, czyli przykre objawy pojawiające się w związku z zaprzestaniem korzystania z sieci – należą do nich m.in. lęk, pobudzenie psychoruchowe, obniżenie nastroju, obsesyjne myśli o Internecie, fantazje i marzenia z nim związane, odruchy palcami jak podczas używania sprzętów, za pomocą których korzysta się z sieci,

• korzystanie z Internetu dłużej, niż się zaplanowało,

• nieudane próby przerwania/ograniczenia korzystania z Internetu,

• zaniedbywanie innych działań i aktywności na rzecz korzystania z sieci,

• korzystanie z sieci pomimo pojawienia się negatywnych skutków uzależnienia od Internetu,

• ukrywanie przed innymi osobami długości czasu spędzanego online,

• dostosowywanie planu dnia do potrzeby korzystania z Internetu,

• utrata dotychczasowych zainteresowań na rzecz aktywności w sieci.

Nieoficjalnym, choć powszechnie przyjętym narzędziem diagnostyki uzależnionych od Internetu jest kwestionariusz Internet Addiction Test opracowany przez Kimberly Young. Składa się on z 8 pytań oceniających stopień uzależnienia od sieci.

Konsekwencje uzależnienia od Internetu

Nieracjonalne korzystanie z sieci powoduje negatywne skutki w zakresie zdrowia somatycznego i psychospołecznego. Wśród skutków uzależnienia od Internetu można wymienić m.in.:

• większe ryzyko depresji,

• trudności w nawiązywaniu kontaktu z ludźmi w życiu realnym,

• problemy z dotrzymywaniem zobowiązań,

• zaburzenia poczucia czasu,

• nadwrażliwość na krytykę,

• wahania nastroju,

• zaburzenia tożsamości,

• pogorszenie zdolności poznawczych (pamięci, koncentracji),

• obniżenie możliwości intelektualnych,

• zmianę języka (operowanie slangiem),

• zanik więzi emocjonalnych z osobami najbliższymi (przeniesienie emocji na osoby z sieci),

• rozpad relacji interpersonalnych i umacnianie postaw egocentrycznych,

• ból pleców, zmiany zwyrodnieniowe kręgosłupa, wady postawy,

• zespół cieśni nadgarstka,

• bóle głowy,

• suche oczy i inne problemy ze wzrokiem,

• zmniejszenie potrzeb seksualnych,

• rozregulowanie lub przestawienie cyklu dobowego,

• niedosypianie spowodowane spędzeniem długich godzin w Internecie kosztem snu,

• zaniedbywanie obowiązków zawodowych/szkolnych,

• złe odżywianie, zaniedbywanie higieny.

Uzależnienie od Internetu – jak leczyć?

Uzależnienie od Internetu wymaga leczenia. Podstawą jest psychoterapia oparta na metodach poznawczo-behawioralnych. Pozwalają one na pozbycie się niekorzystnych skojarzeń, poglądów i zachowań, a następnie wprowadzenie na ich miejsce konstruktywnych strategii radzenia sobie z trudnymi sytuacjami, sposobów spędzania wolnego czasu czy budowania relacji międzyludzkich. W przypadku gdy uzależnienie od Internetu jest wynikiem zaburzeń osobowości, konieczna jest psychoterapia psychoanalityczna lub psychodynamiczna. Jeśli towarzyszą mu zaburzenia psychiczne, leczenie uzupełniane jest o farmakoterapię opierającą się na lekach przeciwdepresyjnych poprawiających nastrój i zmniejszających lęk. 

Z uwagi na to, że w obecnym świecie nie sposób całkowicie wyeliminować korzystania z Internetu, wsparciem w kontroli spędzonego w nim czasu mogą być:

• notowanie internetowych aktywności w dzienniku, 

• stopniowe wydłużanie przerw w dostępie do Internetu, 

• korzystanie z komputera w obecności innych osób,

• zmienianie pór korzystania z sieci, 

• usytuowanie sprzętu uniemożliwiające izolowanie się od otoczenia, 

• alarmy, które dają znać o konieczności zaniechania korzystania z Internetu po upływie określonego czasu. 

Osoby uzależnione od Internetu mogą korzystać z grup wsparcia wzorowanych na wspólnotach anonimowych alkoholików. Na podstawie ich doświadczeń została opracowana wersja programu 12 kroków dla uzależnionych od Internetu. Niezwykle pomocna w walce z nałogiem jest obecność najbliższych, którzy będą wzmacniać w podjętych postanowieniach. Warto poszukać nowych zainteresowań lub wrócić do dawnych. Organizowanie różnych aktywności może być alternatywą dla korzystania z Internetu.