Skąd się biorą wahania nastroju i jak sobie z nimi radzić

Kiedy mówimy o wahaniach nastroju?

Każdy z nas ma czasami momenty przytłaczającego smutku, złości i gniewu. Jest to normalna reakcja organizmu na sytuacje stresowe. Z czasem jednak te uczucia mijają, a nastrój się poprawia. Bywają jednak chwile, gdysmutek i złe samopoczucie pojawiają się bez żadnej wyraźnej przyczyny i towarzyszą im nagłe zmiany w postać napadów histerycznego śmiechu, euforycznej nieuzasadnionej radości bądź agresji. Oznacza to, że w Twoim organizmie dzieje się coś złego. 

Wahania nastroju mogą dotknąć każdego, niezależnie od płci i wieku. Wbrew popularnej opinii zdarzają się równie często wśród kobiet jak i mężczyzn. Jest wiele czynników, które je powodują. Czasami są to przyczyny naturalne, takie jak zmiany hormonalne wynikające z cyklu miesiączkowego lub okresu dojrzewania, a czasami bywają objawem poważnych chorób psychicznych. 

Niezdiagnozowane i nieleczone wahania nastroju mogą znacząco zmniejszyć komfort życia zarówno chorego jak i jego rodziny oraz bliskich. Mogą również zagrażać zdrowiu i życiu, bowiem osoby cierpiące z powodu wahań nastroju są bardziej podatne na ryzykowne zachowania, samookaleczenia, a nawet samobójstwa.

Powody wahania nastroju

Powodów wahania nastroju jest wiele. Mogą być błahe, ale czasem też świadczą o poważnych problemach emocjonalnych. Za podstawowe przyczyny wahań nastroju są uznawane:

• zmiany hormonalne,

• stres,

• niewłaściwą dietę,

• przyjmowanie leków psychoaktywnych,

• zmiany w mózgu,

• choroby psychiczne.

Czasami wahania nastroju są fizjologiczną reakcją organizmu. Dzieje się tak np. w przypadku dojrzewania, zarówno dziewcząt jak i chłopców. U chłopców winowajcą jest testosteron, którego poziom w tym okresie rośnie nawet osiemnastokrotnie. Mogą przez to przeżyć tzw. szok hormonalny objawiający się napadami smutku, gniewu i agresji. U dziewcząt natomiast za wahania nastroju odpowiedzialny jest wzrost poziomu estrogenów. W obu przypadkach dolegliwości mijają po kilku latach, gdy organizm osiągnie dojrzałość. Zmiany nastroju są naturalne także u kobiet podczas napięcia przedmiesiączkowego. Dochodzi do nich złe samopoczucie. Podobnie jest w okresie menopauzy. Nastrój może się gwałtownie zmieniać w trakcie ciąży. W tym przypadku również winne są hormony. Podwyższanie i obniżanie się estrogenu powoduje napady smutku na zmianę z euforią i radością. Dolegliwości zazwyczaj przechodzą po porodzie. 

Na częste zmiany nastroju mogą mieć wpływ przyjmowane leki oraz chroniczny stres. Negatywnie na nasze samopoczucie działają m.in. leki na nadpobudliwość i hormonalna terapia zastępcza. W przypadku permanentnego stresu za wahania nastroju odpowiada podwyższony poziom kortyzolu, czyli tzw. „hormonu stresu”. Przyczyną wahania nastroju może być osobowość chwiejna emocjonalnie, która została oficjalnie uznana za chorobę. Dzieli się ją na dwa podstawowe typy – impulsywny i borderline.Innymi przyczynami niestabilności emocjonalnej mogą być:

• depresja,

• choroba afektywna dwubiegunowa,

• okresowe zaburzenie eksplozywne,

• choroba alkoholowa.

Częstą przyczyną huśtawek nastroju są zmiany zachodzące w mózgu, w postaci braku równowagi chemicznej. Dzieje się tak, gdy mózg nie wytwarza odpowiedniej ilości hormonów szczęścia, czyli serotoniny i dopaminy. Wahania nastroju spowodowane zmianami w mózgu oraz chorobami psychicznymi można leczyć farmakologicznie pod kontrolą endokrynologa lub psychiatry.

Jak sobie radzić z wahaniami nastroju

Wahania nastroju to problem nie tylko osoby chorej, ale także jej bliskich. Osoba cierpiąca z powodu gwałtownych zmian nastroju potrzebuje wyrozumiałości i wsparcia ze strony rodziny i przyjaciół. Duży wpływ ma także odpowiedni tryb życia. Często nie zdajemy sobie sprawy, jak ogromne znaczenie na nasz komfort psychofizyczne ma dieta. Niezdrowe, przetworzone pokarmy i napoje oraz alkohol mogą być przyczyną negatywnych emocji. Ich spożywanie w nadmiernych ilościach może też rodzić poczucie winy, które pogłębia huśtawki nastroju. Zbilansowana dieta, bogata w białko, węglowodany i zdrowe tłuszcze oraz aktywność fizyczna redukują poziom hormony stresu – kortyzolu, a podnoszą poziom hormonów szczęścia. Pamiętaj także, aby dobrze się wysypiać i dbać o równowagę psychofizyczną. Unikaj używek, papierosów i alkoholu, ponieważ wzmacniają wahania nastroju i powodują niestabilność emocjonalną.Staraj się skupiać na czynnościach, które sprawiają Ci radość. Znajdź sobie hobby i staraj się zachować równowagę między pracą a życiem osobistym. Wypróbuj także medytację.

Jeśli wahania nastroju mają podłoże chorobowe, koniecznie skonsultuj się z lekarzem psychiatrą bądź endokrynologiem. Wykonaj też badania hormonalne oraz oznaczenia we krwi kortyzolu, serotoniny i dopaminy. W razie potrzeby lekarz wdroży terapię hormonalną, po której nieprzyjemne objawy powinny ustąpić.