Wazokonstrykcja – co to znaczy? Przyczyny powstania i objawy

Czym jest wazokonstrykcja?

Wazokonstrykcją określa się skurcz tkanki mięśniowej gładkiej, z której zbudowana jest ściana naczyń krwionośnych. Konsekwencją tego stanu jest zwężenie światła naczyń, czyli zmniejszenie jego średnicy, co zaburza przepływ krwi w organizmie. Wazokonstrykcja zachodzi w związku ze zwiększeniem stężenia jonów wapnia we wnętrzu tkanki mięśniowej gładkiej. Wazokonstrykcja może być stanem pożądanym, ale i szkodliwym dla organizmu. Ma również pewne wykorzystanie w praktyce klinicznej. Lekarze mogą zastosować kontrolowany skurcz mięśni gładkich naczyń krwionośnych do podniesienia ciśnienia tętniczego lub zmniejszenia miejscowego przepływu krwi.

• Przeczytaj, kiedy nadmierna masa ciała oznacza otyłość. Poznaj rodzaje otyłości i sposoby walki z tą chorobą.

Jakie są przyczyny wazokonstrykcji?

Do wazokonstrykcji może dojść w wyniku działania wielu różnych czynników – zarówno pochodzenia endogennego, czyli z wewnątrz organizmu, jak i pochodzenia egzogennego, czyli z zewnątrz. Jedną z częstszych przyczyn wazokonstrykcji jest narażenie na stres. W wyniku ekspozycji na czynniki stresujące organizm wytwarza zwiększone ilości adrenaliny i noradrenaliny, które zwężają naczynia. Czynnikami stymulującymi do skurczu mięśni gładkich w naczyniach krwionośnych są: palenie tytoniu, otyłość, nadmierne spożycie soli, uraz mechaniczny, dieta bogata w tłuszcze. Skurcz mięśni gładkich w świetle naczynia krwionośnego może być konsekwencją przyjęcia niektórych leków czy substancji psychoaktywnych. Mediatorami wazokonstrykcji są m.in.: kofeina, tromboksany, efedryna i pseudoefedryna, dopamina, endotelina, hormon antydiuretyczny (wazopresyna), angiotensyna II, trombina. Wazokonstrykcja rozwinąć się może w wyniku przewlekłego nadciśnienia tętniczego krwi, które podnosi wrażliwość naczyń krwionośnych na czynniki o działaniu wazokonstrykcyjnym. 

• Poznaj przyczyny otyłości. Sprawdź, jakie czynniki sprzyjają nadmiernej masie ciała.

Wazokonstrykcja – skutki niepożądane

Do skurczu mięśni w świetle naczyń krwionośnych dochodzi przeważnie w tętnicach i tętniczkach. Konsekwencją wazokonstrykcji jest podniesienie poziomu ciśnienia tętniczego krwi. To z kolei wymieniane jest jako główny czynnik ryzyka chorób układu krążenia, w tym m.in.: zawału mięśnia sercowego, udaru mózgu, choroby niedokrwiennej serca, miażdżycy, niewydolności serca, ale i uszkodzenia siatkówki, zaburzenia pracy nerek, rozwoju tętniaków. 

Wazokonstrykcji towarzyszyć mogą bóle głowy o różnym natężeniu. Co ciekawe, w przypadku migren ma miejsce zupełnie inna sytuacja. Dochodzi do wzmożonego rozszerzenia światła naczyń krwionośnych. Stąd też niektóre leki przeznaczone do leczenia migrenowego bólu głowy mają w swoim składzie substancje obkurczające naczynia krwionośne.

Przejawem wazokonstrykcji jest objaw Raynauda. To skurcz tętnic w obrębie dłoni i stóp, który przebiega w trzech etapach: 

• zblednięcia – skóra staje się zimna i przyjmuje kredowobiały kolor, pojawiają się zaburzenia czucia,

• zasinienia – w zajętych przez objaw Raynauda obszarach pojawia się ból i drętwienie,

• przekrwienia – skóra staje się czerwona, pojawia się obrzęk i pieczenie.

• Sprawdź, jakie mogą być konsekwencje otyłości u dzieci. Poznaj niepożądane działania zdrowotne i psychospołeczne nadmiernej masy ciała u najmłodszych.

Korzystne działanie wazokonstrykcji 

Wazokonstrykcja jest również zjawiskiem fizjologicznym, regulowanym przez autonomiczny układ nerwowy. W spoczynku ściany naczyń krwionośnych znajdują się w stanie pewnego napięcia, powodowanego przez układ nerwowy. Jeśli otrzymają od niego sygnał, kurczą się mocniej, aby spełniać w organizmie następujące zadania:

• stabilizować ciśnienie tętnicze krwi – skurcz mięśni naczyń krwionośnych pozwala utrzymać ciśnienie tętnicze na prawidłowym poziomie w sytuacji obniżenia objętości krwi, do czego może dojść podczas krwotoku czy odwodnienia,

• kontrolować dystrybucję krwi w organizmie – skurcz mięśni naczyń krwionośnych pozwala na ograniczenie dopływu krwi do organów w stanie spoczynku lub mniej istotnych w stanie zagrożenia życia, w ten celu zapewnia odpowiednie ukrwienie tkanek bardziej tego wymagających, 

• zmniejszyć utratę ciepła – organizm reaguje skurczem mięśni naczyń krwionośnych w wyniku narażenia na działanie niskich temperatur, w ten sposób stara się ograniczyć utratę ciepła przez skórę,

• ochronić przed utratą krwi – skurcz mięśni naczyń krwionośnych pozwala na ograniczenie krwawienia w sytuacji uszkodzenia naczynia, czyli na tamowanie krwawienia.

Wazokonstrykcja jest zatem jednym z procesów, które pozwalają na utrzymanie homeostazy – wewnętrznej równowagi organizmu. Zjawisko to jest szczególnie ważne dla zachowania prawidłowej czynności układu krwionośnego.

Zapewnij sobie wsparcie w powrocie do zdrowia

Wazodylatacja – przeciwieństwo wazokonstrykcji

Zjawiskiem przeciwnym do wazokonstrykcji jest poszerzenie światła naczyń krwionośnych, co w medycynie określa się jako wazodylatację. To rozkurcz mięśni gładkich w ścianie naczyń krwionośnych. W efekcie dochodzi do zwiększenia ich światła i obniżenia wartości ciśnienia tętniczego krwi. Zmiana poziomu ciśnienia jest wynikiem zwiększenia ogólnej objętości układu krwionośnego przy jednoczesnym zachowaniu stałej objętości krwi. Do wazodylatacji prowadzą środki wykorzystywane w leczeniu chorób obwodowych naczyń krwionośnych i nadciśnienia tętniczego. Nazywa się je zwyczajowo wazodylatatorami. Należą do nich m.in.: histamina, papaweryna, adenozyna, prostacyklina.

Dowiedz się więcej na temat otyłości brzusznej u mężczyzn. Poznaj skuteczne sposoby walki z tym zaburzeniem.