Na jakie grupy możemy podzielić wcześniaki? Jak definiuje się pojęcie wcześniactwa?

Czy wcześniactwo to poważny problem?

Każdy rodzic przygotowuje się na przyjście na świat jego dziecka. Kupuje ubranka, planuje urządzenie pokoju dziecięcego i nie przewiduje, że jego plany mogą zostać pokrzyżowane. W Polsce około 7 dzieci na 100 żywych urodzeń rodzi się przedwcześnie. Postępowanie zależy głównie od gotowości dziecka do przeżycia poza macicą, czyli od czasu trwania ciąży. 

Jeśli dziecko urodziło się dużo za wcześnie, ma naprawdę małą masę urodzeniową, prawdopodobnie będzie wymagało intensywnej terapii, wsparcia oddechowego i będzie leczone na Oddziale Intensywnej Opieki Neonatologicznej przez wiele tygodni. Dzieci urodzone bliżej terminu porodu mają zdecydowanie lepsze rokowanie i mogą zostać przy mamie w szpitalu. Rzadziej są leczone na Oddziale Intensywnej Opieki Neonatologicznej.

Jaka jest definicja wcześniactwa?

Zgodnie definicją Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) wcześniakami są dzieci, które urodziły się pomiędzy 22. a 37. tygodniem ciąży, czyli przed 259. dniem ciąży liczonym od 1. dnia ostatniej miesiączki. Poród przed 22. tygodniem ciąży jest nazywany poronieniem, gdyż urodzone tak wcześnie dzieci nie mają szans na przeżycie poza łonem matki. 

Obecne możliwości pielęgnacyjne i lecznicze wcześniaków wzrosły, dzięki czemu większy ich procent przeżywa z perspektywami dobrej jakości życia i rozwoju. Opieka nad dziećmi urodzonymi przed 28. tygodniem ciąży jest wciąż ogromnym wyzwaniem. Te dzieci mają mniejsze szanse na życie bez powikłań wcześniactwa, takich jak np. niskorosłość czy małopłytkowość, czyli obniżona ilość płytek krwi.

Na jakie grupy można podzielić wcześniactwo?

Wcześniaki dzielimy ze względu na czas trwania ciąży oraz ze względu na urodzeniową masę ciała noworodka.

Dzieląc wcześniaki ze względu na wiek ciążowy, wyróżniamy cztery grupy.

• Ekstremalnie skrajne wcześniaki to termin zarezerwowany dla dzieci urodzonych między 23. tygodniem i 0. dniem a 27. tygodniem i 6. dniem ciąży. Są to dzieci na granicy przeżywalności, z niewielką masą ciała i największym ryzykiem rozwinięcia poważnych powikłań wcześniactwa. Ze względu na skrajną niedojrzałość organizmu te dzieci potrzebują długiej opieki w szpitalu, intensywnej terapii wspierającej funkcje życiowe i odpowiedniej pielęgnacji.

• Skrajne wcześniaki to dzieci urodzone pomiędzy 28. tygodniem i 0. dniem a 31. tygodniem i 6. dniem ciąży. To dzieci potrzebujące intensywnej opieki neonatologicznej, jednak mające większe szanse na przeżycie niż ekstremalnie skrajne wcześniaki.

• Średnie wcześniaki to dzieci urodzone pomiędzy 32. tygodniem i 0. dniem a 33. tygodniem i 6. dniem ciąży. Pomimo tego, że spędziły więcej czasu w łonie matki, te dzieci również mogą wykazywać zaburzenia oddychania i wymagać wsparcia oddechowego. 

• Późne wcześniaki to dzieci urodzone pomiędzy 34. tygodniem i 0. dniem a 36. tygodniem i 6. dniem ciąży. Charakteryzuje je najlepsze rokowanie spośród wcześniaków. Choć jest to czas bliski terminowi ciąży donoszonej, to te dzieci również zmagają się z różnymi problemami. Każdy dzień życia wewnątrzmacicznego jest ważny dla rozwoju dziecka i zwiększa jego szanse na dalsze zdrowe życie. 

Na podstawie masy ciała, jaką miał noworodek przy urodzeniu, dzieci przedwcześnie urodzone dzieli się na cztery grupy. Warto wspomnieć, że prawidłowa masa ciała noworodka oscyluje pomiędzy 2501 a 4499 g. 

• Wcześniaki z małą urodzeniową masą ciała ważą od 1500 do 2500 g.

• Wcześniaki z bardzo małą urodzeniową masą ciała ważą od 1000 do 1500 g.

• Wcześniaki z ekstremalnie małą urodzeniową masą ciała ważą od 750 do 1000 g.

• Wcześniaki z niewiarygodnie małą urodzeniową masą ciała ważą poniżej 750 g.

Im wcześniej urodzone dziecko i im ma niższą urodzeniową masę ciała, tym ryzyko powikłań i mniejsze szanse na przeżycie.

Przyczyny wcześniactwa 

Przyczyny wcześniactwa, czyli porodu przedwczesnego, są złożone, jednak w literaturze fachowej wyróżnia się czynniki, które mogą spowodować urodzenie wcześniaka: 

• Kobiety w wieku poniżej 20. lub powyżej 35. roku życia częściej rodzą przedwcześnie.

• Jeżeli w poprzednich ciążach pacjentka urodziła przed 37. tygodniem ciąży lub poroniła w drugim trymestrze ciąży, lub w inny sposób ma obciążony wywiad położniczy, ma większe ryzyko porodu przedwczesnego.

• Ciąże bliźniacze są zwykle rozwiązywane przed 37. tygodniem ciąży.

• Niedożywienie, wady macicy, spożywanie alkoholu, palenie tytoniu czy przyjmowanie narkotyków przez ciężarną są czynnikami ryzyka wcześniactwa. 

• Choroby specyficzne dla ciąży, takie jak niewydolność cieśniowo-szyjkowa, nadciśnienie tętnicze indukowane ciążą (wywołane przez ciążę), cukrzyca ciążowa, przewlekłe nadciśnienie tętnicze i cukrzyca typu 1 lub 2, zwiększają ryzyko urodzenia przedwcześnie.

• Wcześniej rodzą się dzieci z ciąż powikłanych: chorobami zakaźnymi takimi jak różyczka, odra, toksoplazmoza, wielowodziem, zaburzeniami wzrastania płodu, łożyskiem przodującym, wadami wrodzonymi płodu.

• Czasami decyzja o przedwczesnym rozwiązaniu ciąży należy do lekarza i wiąże się z zagrożeniem zamartwicą płodu w przypadku złego zapisu KTG, przedwczesnego odklejenia łożyska czy przedwczesnego odpłynięcia płynu owodniowego. 

Urodzenie przedwcześnie jest problemem, który niestety występuje dosyć często, na szczęście z roku na rok mamy coraz większe możliwości pomocy wcześniakom. Warto zaznaczyć, że rodzice wcześniaków również potrzebują wsparcia. 

Wcześniaki nigdy nie przestaną nimi być, to określenie zostaje z dzieckiem do końca życia. Jeżeli zauważasz u swojego przedwcześnie urodzonego dziecka jakiś problem zdrowotny, skonsultuj się z pediatrą.