Wirus Zika – przyczyny, objawy, leczenie

Wirus Zika – co to takiego i gdzie występuje?

Wirus Zika to patogen należący do flawiwirusów. Jest to ta sama grupa drobnoustrojów, które wywołują żółtą febrę i gorączkę dengę. Jego istnienie odkryto na przełomie XIX i XX w. w Ugandzie, a pierwszymi zarażonymi były małpy. W latach 50. XX w. wirus zaczął przenosić się na człowieka. Zika występuje przede wszystkim w krajach Afryki, Azji i Ameryki Południowej. Atakuje głównie ludzi, ale także małpy i niektóre gryzonie. Zdecydowanie sprzyja mu klimat tropikalny, natomiast w Europie odnotowuje się pojedyncze ogniska wirusa w takich krajach Hiszpania, Austria czy Francja. W Polsce patogen ten nie występuje, nie licząc kilku odnotowanych przypadków, gdy pojawił się u osób powracających z zagranicznych podróży. 

Wirus Zika – jak dochodzi do zarażenia?

Wirus Zika, podobnie jak denga, przenoszony jest przez komary. Nie są to jednak pospolite owady, z którymi walczysz w miesiącach wiosennych i letnich, chodzi bowiem o specyficzny gatunek – Aedes (Aedes Aegypti i Aedes Albopictus). Wyglądają one bardzo podobnie jak komary spotykane w Polsce, wykazują największą aktywność w godzinach nocnych i pojawiają się w lasach, na wsiach i w miastach. 

Ziką można zarazić się również przez kontakty seksualne z nosicielem wirusa. Patogen pozostaje obecny w męskim nasieniu dłużej niż w moczu czy krwi. Płyny ustrojowe mogą być zainfekowane bardzo długo po wystąpieniu objawów zakażenia. Co ważne, te tropikalne drobnoustroje przenikają przez łożysko, dlatego płód może zarazić się nimi od chorej matki. Do transmisji wirusa dochodzi także podczas porodu, gdy dziecko przechodzi przez kanał rodny zarażonej kobiety. Inna możliwość przeniesienia drobnoustroju to kontakt z krwią chorego, np. w czasie transfuzji.

Epidemia wirusa Zika

Do masowych zachorowań z powodu wirusa Zika doszło w latach 2013–2015 na wyspach Oceanu Spokojnego. Szacuje się, że zakażenie dotyczyło ok. 5 tys. osób zamieszkujących Polinezję Francuską, Wyspy Cooka, Wyspy Wielkanocne, Wyspy Salomona czy Nową Kaledonię. Epidemia ta nie zyskała jednak medialnego rozgłosu, ponieważ jej skutki nie były tak poważne, jak w przypadku pandemii COVID-19 czy eboli (gorączki krwotocznej).

Wirus Zika – objawy i powikłania

Zakażenie tym wirusem zazwyczaj przebiega bezobjawowo. Symptomy – jeśli takowe się pojawią – przypominają grypę lub alergię. Do najczęściej występujących objawów należą:

• gorączka,

• bóle mięśni i stawów,

• bóle głowy,

• bóle gałki ocznej,

• wysypka,

• zapalenie spojówek.

Ewentualne objawy występują zazwyczaj do 2 tygodni po ukąszeniu komara i – podobnie jak w przypadku zwykłej infekcji – trwają ok. 7 dni. Przeciwciała świadczące o zakażeniu pojawiają się już po 5 dniach.

W większości przypadków zakażenie nie powoduje poważniejszych powikłań. Sporadycznie zdarzają się jednak zachorowania na zespół Guillaina-Barrego – jest to schorzenie neurologiczne, które polega głównie na osłabieniu mięśni kończyn dolnych i porażeniu mięśni twarzy.

Wirus Zika a ciąża

Obecność wirusa w organizmie kobiety może być bardzo groźna dla rozwijającego się dziecka. Powodowane przez niego schorzenie to mikrocefalia, zwana także małogłowiem. Wada ta polega na tym, że dziecko ma dużo mniejszą czaszkę, a w konsekwencji jego mózg nie może się prawidłowo rozwijać. Defekt ten uniemożliwia normalne funkcjonowanie i większość dzieci, dotkniętych tą chorobą, żyje nie dłużej niż 6 miesięcy. Niestety nie da się jej wyeliminować na etapie życia płodowego ani tym bardziej po urodzeniu. Dlatego kobiety ciężarne lub planujące ciążę powinny czasowo zrezygnować z podróżowania do krajów, gdzie istnieje największe ryzyko zakażenia wirusem Zika.

Wirus Zika – na czym polega leczenie?

W przypadku wirusa Zika objawy zazwyczaj ustępują samoistnie i nie wymagają skomplikowanej terapii. Zwykle wdraża się leczenie objawowe polegające na zmniejszeniu gorączki lub eliminacji wysypki. Można do niego też zaliczyć takie działania jak odpoczynek czy nawadnianie organizmu. Nie zaleca się przyjmowania środków przeciwzapalnych czy aspiryny ze względu na możliwe skutki uboczne w postaci krwotoku. Jeśli osoba zarażona cierpi na inne choroby przewlekłe, powinna skonsultować przyjmowanie jakichkolwiek środków medycznych z lekarzem. 

Wirus Zika – na czym polega profilaktyka?

Niestety do tej pory nie wynaleziono szczepionki, która pomogłaby całkowicie wyeliminować ryzyko zakażenia wirusem Zika. Z tego powodu trzeba skorzystać z innych środków profilaktycznych, takich jak:

• środki przeciw komarom – jeśli planujesz podróż do Azji, Afryki lub Ameryki Południowej, nie zapomnij zabrać ze sobą sprayu lub balsamu odstraszającego komary. Używaj go przez cały czas trwania podróży;

• bezpieczny seks – stosowanie metody barierowej (tj. prezerwatyw) hamuje rozprzestrzenianie się wirusa, który może być obecny w nasieniu mężczyzny. Tę formę zabezpieczenia warto stosować przez ok. pół roku od momentu powrotu z tropikalnych wakacji.