Tłuszczak – przyczyny, objawy, diagnostyka i leczenie

Tłuszczak – co to jest?

Tłuszczak jest łagodnym nowotworem, składającym się z adipocytów, czyli z komórek tłuszczowych, otoczonych cienką torebką łącznotkankową. Zmiana nie złośliwieje ani nie daje żadnych objawów, chyba że pojawi się ona w unerwionym obszarze, wówczas może boleć.

Tłuszczaki rosną powoli, zazwyczaj mają do 3 cm średnicy, zdarzają się jednak olbrzymie zmiany, których rozmiar przekracza 6 cm. Wycięta zmiana nie odrasta, ale może pojawić się w innym miejscu. Tłuszczak jest miękki i niebolesny, zwykle przyjmuje podłużny lub owalny kształt. Można go nieco przesunąć, po czym wraca do pozycji wyjściowej. Skóra nie łuszczy się ani nie jest zaczerwieniona.

Gdzie występują tłuszczaki?

Tłuszczaki mogą występować pojedynczo lub w skupiskach, zwykle lokalizują się w tkance podskórnej – na twarzy, plecach, szyi, głowie, ramionach czy w pachwinie. Niekiedy zmiana pojawia się na oku, w piersiach lub w okolicach narządów wewnętrznych. Jeśli tłuszczak urośnie w unerwionym miejscu, może sprawiać ból. Zmiana w pobliżu naczynia przyczynia się z kolei do powstawania obrzęków i nadciśnienia tętniczego.

Tłuszczaki zwykle pojawiają się w wieku 40–60 lat. Do pozostałych czynników ryzyka zaliczamy:

• nadwagę i otyłość,

• przypadki nowotworów w najbliższej rodzinie,

• blizny pooperacyjne,

• niektóre schorzenia, w tym zespoły Gardnera, Dercuma, choroby Madelunga lub Cowdena.

Wykrycie tłuszczaka zlokalizowanego na nerce, w wątrobie, w płucach czy w jelicie jest znacznie trudniejsze niż w przypadku podskórnego guza. Specjalista może zlecić wykonanie kolonoskopii, aby wykluczyć inne choroby przewodu pokarmowego. Jeśli tłuszczak nacieka na mięśnie lub powięź, wymaga pogłębionej diagnostyki, aby wykluczyć mięsaka. 

Jak pozbyć się tłuszczaka?

Najczęściej wycięcie tłuszczaka podyktowane jest względami kosmetycznymi, nie zdrowotnymi. Metoda leczenia uzależniona jest od wielkości tłuszczaka i jego lokalizacji. Istnieje kilka sposobów na pozbycie się go. 

Mała zmiana wymaga jedynie bacznej obserwacji, z kolei większe tłuszczaki należy wyciąć, zwłaszcza jeśli powodują dyskomfort, przeszkadzają lub szpecą. Niekiedy usuwa się je w warunkach ambulatoryjnych, w tym przypadku chirurg robi zastrzyk znieczulający, a następnie nacina skórę, rozwarstwia znajdującą się pod nią tkankę. Dzięki temu pozbywa się tłuszczaka razem z torebką. Zabieg trwa około 20 minut, a pacjent może wrócić do domu w tym samym dniu. Usunięty guz oddaje się do badania histopatologicznego. Szwy usuwa się po 7 dniach od zabiegu.

Niekiedy tłuszczak ostrzykuje się sterydami, w ten sposób można go zmniejszyć, ale nie się go pozbyć. Wspomniana metoda uniemożliwia ocenę zmiany pod mikroskopem, dlatego nie jest ona zalecana. W przypadku niewielkich mnogich tłuszczaków często wykonuje się liposukcję – w znieczuleniu miejscowym lub pod narkozą. Lekarz wykonuje małe nacięcie skóry, aby wprowadzić kaniulę, za pomocą której odsysa tkankę tłuszczową, tworzącą guz. Podczas zabiegu specjalista wyciąga torebkę łącznotkankową, co zmniejsza ryzyko nawrotu choroby.

Warto rozważyć lipolizę iniekcyjną, podczas której lekarz wstrzykuje do guzka substancje rozpuszczające adipocyty. Częstotliwość zabiegów uzależniona jest od wielkości guza, ale zazwyczaj wykonuje się 3–4 zabiegi w odstępie 4-tygodniowym.

Jak postępować w przypadku dużych tłuszczaków?

Jeśli zmiana ma więcej niż 5 cm średnicy, powinna być usunięta w szpitalnej sali zabiegowej. W przypadku zmiany zlokalizowanej w obrębie narządów wewnętrznych przeprowadza się operację w znieczuleniu ogólnym. Każdy zabieg chirurgiczny pozostawia bliznę, ponieważ pozbycie się guza wymaga nacięcia skóry. Rana powinna zagoić się w ciągu 7–14 dni, zależy to od umiejscowienia zmiany, grubości i ukrwienia skóry, a także od jej pielęgnacji. Usuniętego tłuszczaka kieruje się do badania histopatologicznego, aby wykluczyć złośliwy charakter zmiany.

Kiedy należy skonsultować się z lekarzem?

Jeśli zauważysz u siebie podskórnego guzka, wybierz się do lekarza rodzinnego, który dokładnie go obejrzy, a w razie potrzeby wystawi skierowanie do chirurga. Specjalista, po badaniu histopatologicznym, stwierdzi, czy zmiana jest tłuszczakiem czy tłuszczakomięsakiem, rzadkim nowotworem złośliwym, wywodzącym się z adipocytów. Rak znajduje się znacznie głębiej niż łagodna zmiana. 

Aby postawić diagnozę, lekarz wykona USG, w razie potrzeby może też skierować pacjenta na tomografię komputerową lub rezonans magnetyczny. Dodatkowe badania wskazane są zwłaszcza w przypadku tłuszczaków zlokalizowanych w głębszych strukturach ciała. Jeśli badanie USG wskazuje na tłuszczaka, ale zmiana szybko rośnie, przekracza 5 cm lub jest słabo oddzielona od tkanek, wykonuje się otwartą biopsję wycinkową lub biopsję gruboigłową. 

Podobna niekiedy do tłuszczaka torbiel naskórkowa, zwana również kaszakiem, wypełniona jest galaretowatą lub płynną treścią łojową. Zwykle umiejscawia się na skórze głowy, twarzy, plecach lub karku, gdy naskórek wszczepia się w warstwę właściwą skóry. W takiej sytuacji, zamiast się złuszczyć, dalej się namnaża i produkuje keratynę. Najczęściej kaszak powstaje w wyniku drobnego urazu, do czynników ryzyka zaliczamy też:

• uwarunkowania genetyczne

• zapalenie mieszka włosowego,

• stan zapalny skóry,

• brak higieny osobistej,

• zablokowanie ujścia gruczołów łojowych.

Zastanawiasz się, do jakiego lekarza wybrać się z guzkiem pod skórą? W pierwszej kolejności wybierz się do lekarza rodzinnego, który ustali, czy masz prawdopodobnie do czynienia z tłuszczakiem, kaszakiem, włókniakiem lub nowotworem złośliwym. Przeprowadzi wywiad, wykona badanie palpacyjne, może również zlecić badania laboratoryjne. W razie potrzeby wystawi skierowanie do dermatologa, chirurga ogólnego lub chirurga onkologa.

Czy można zapobiec powstawaniu tłuszczaków?