Wirusowe zapalenie wątroby typu B – zakażenie i leczenie

Wirusowe zapalenie wątroby typu B

Zakażenie wątroby wirusem typu B należy do najbardziej powszechnych chorób wirusowych wątroby i stanowi nawet 35% zachorowań. Szacuje się, że nawet jedna trzecia całkowitej populacji jest nosicielem patogenu, co oznacza poważny problem kliniczny. Najwięcej zachorowań odnotowuje się w krajach Afryki i Azji. Polska jest obszarem o niskim wskaźniku występowania zakażenia. Wyzwaniem dla współczesnej medycyny jest również brak skutecznego leczenia, całkowicie eliminującego patogen. Wirus typu B zakaża ludzi w każdym wieku, również dzieci, będąc jednym z najcięższych powikłań okołoporodowych. Okres jego inkubacji wynosi od 2 do 6 miesięcy.

Choroba przebiega w trzech fazach:

1. faza tolerancji immunologicznej – może trwać nawet przez 2–3 dekady, w których wirus wykazuje znikomą aktywność;

2. faza wzrostu odporności i eliminacji – charakteryzuje się nasileniem aktywności wirusa, który może prowadzić do zmian zapalno-martwiczych wątroby i objawów stanu ostrego zapalenia narządu;

3. faza końcowa – to etap, w którym dochodzi do remisji i uśpienia wirusa, pod warunkiem braku powikłań np. w postaci marskości wątroby.

U niektórych pacjentów może dojść do mutacji wirusa WZW B, charakteryzującej się postępującym zapaleniem. W grupie ryzyka znajdują się osoby zakażone w okresie wczesnego dzieciństwa. Mutacja charakteryzuje się również opornością lekową.

WZW typu B – źródła zakażenia

Źródłem zakażenia wirusem typu B jest kontakt z płynami ustrojowymi lub błonami śluzowymi osoby chorej. Główne drogi przenoszenia wirusa to: kontakt z uszkodzoną skórą, kontakty seksualne, korzystanie ze wspólnych igieł, poród naturalny, podczas którego wirus zostaje przeniesiony z matki na dziecko. Natomiast bardzo rzadko dochodzi do zakażenia wewnątrzmacicznego płodu. Wirus nie przenosi się również w wyniku karmienia naturalnego dziecka. Droga fekalno-oralna również wyklucza zakażenie wirusem. 

Objawy wirusowego zapalenia wątroby typu B 

Zapalenie wątroby typu B tylko w nielicznych przypadkach przebiega bezobjawowo. Choroba ma charakter ogólnoustrojowy i upośledza czynność wielu narządów, powodując m.in. zapalenie naczyń, kłębuszkowe zapalenie nerek, guzkowe zapalenie tętnic. Charakterystyczne dla WZW B jest współwystępowanie choroby wraz z zapaleniem stawów, które rozwija się na skutek działania wirusa. Patogeneza problemu nie jest do końca znana, jednak prawdopodobnie zależy od nieprawidłowej reakcji immunologicznej organizmu. Na skutek rozprzestrzeniania się wirusa chory zaczyna odczuwać objawy reumatyczne w postaci bólu stawów i bólu mięśni. Choroba może przebiegać pod postacią przewlekłego zapalenia wątroby, nadostrego zapalenia wątroby lub samoograniczającego się zapalenia wątroby.

Charakterystyczne objawy WZW B to:

• nudności,

• gorączka,

• ból brzucha,

• żółtaczka,

• ogólne złe samopoczucie,

• suchość gałek ocznych,

• zmiany skórne w postaci rumienia i pokrzywki,

• osłabienie.

W badaniach laboratoryjnych i obrazowych WZW B objawia się poprzez: zwiększenie aktywności aminotransferaz w surowicy, podwyższone parametry CRP i OB, powiększenie wątroby, śledziony i gruczołów ślinowych, stany zapalne w stawach rąk i nadgarstkowych. 

U niemowląt i małych dzieci zapalenie wątroby typu B najczęściej ma charakter przewlekły i łagodny. Dochodzi do tego na skutek większej tolerancji i niedojrzałości układu immunologicznego, który nie broni się przed zakażeniem. Natomiast u osób dorosłych silna odpowiedź układu immunologicznego zwiększa ryzyko przebiegu choroby w ostrej postaci, ale też zwiększa szansę na eliminację wirusa. 

Leczenie WZW typu B

Obecnie nie ma skutecznych metod całkowitego zwalczenia wirusa. Celem leczenia jest wprowadzenie choroby w stan długotrwałej remisji do stopnia niewykrywalności wirusa w surowicy pacjenta. W przypadku powikłań celem leczenia jest również zahamowanie postępu marskości wątroby. Terapia opiera się na stosowaniu leków przeciwwirusowych, interferonu lub preparatów nukleotydowych. Środki te pobudzają układ odpornościowy do skutecznej odpowiedzi antywirusowej. Wcześnie podjęte leczenie zwiększa szansę osiągnięcia stanu remisji nawet po roku terapii. 

Chorym na wirusowe zapalenie wątroby typu B jest zalecane przyjęcie szczepienia ochronnego przeciwko WZW A. Szczepienie powinny przyjąć również kobiety w ciąży i dzieci chorych matek w pierwszych 12 godzinach życia. 

Powikłania WZW typu B

Wirusowe zapalenie wątroby typu B jest obarczone ryzykiem rozwoju powikłań w postaci marskości lub raka wątroby. Czynnikami sprzyjającymi są: genotyp wirusa, nadużywanie alkoholu, wiek pacjenta, równoczesne zakażenie wirusem zapalenia wątroby typu A, zakażenie wirusem wątroby typu C lub D, zakażenie wirusem HIV.