Fizjoterapia – rodzaje, zastosowanie, wskazania

Czym jest fizjoterapia?

Fizjoterapia to dyscyplina medyczna, zajmująca się łagodzeniem objawów chorobowych, profilaktyką występowania patologii oraz przywracaniem sprawności psychofizycznej organizmu człowieka. Związana jest ściśle pod względem metodycznym z naukami kultury fizycznej oraz z dziedzinami behawioralnymi i społecznymi (w tym psychologicznymi, pedagogicznymi i socjologicznymi), dzięki którym możliwe jest prawidłowe poznanie procesów rozwoju, a także utrzymywanie i przywracanie utraconych z różnych powodów zdolności ruchowo-funkcjonalnych. W przebiegu leczenia i rehabilitacji fizjoterapia wykorzystuje wiele form energii występującej naturalnie w środowisku, takich jak ruch, bodźce termiczne, kinetyczne, mechaniczne, elektryczne, świetlne czy chemiczne. Może być samodzielną metodą usprawniania bądź stanowić uzupełnienie farmakoterapii lub innego rodzaju form leczenia. Zabiegi fizjoterapeutyczne służą przede wszystkim prewencji chorób i łagodzeniu ich przebiegu, odnowie biologicznej, relaksacji oraz zwiększaniu możliwości psychofizycznych organizmu. Mogą być świadczone zarówno przez publiczne, jak i przez prywatne placówki medyczne, uzdrowiska oraz gabinety, i tylko przez wykwalifikowane w tym kierunku osoby. Zabiegi fizjoterapeutyczne praktykowane są również na rzecz kosmetologii i medycyny estetycznej, ponieważ zastosowanie ultradźwięków czy prądy interferencyjne to metody o szerokim spektrum działania.

Działalność fizjoterapii

Działalność fizjoterapii jest wielowymiarowa, a w zależności od rodzaju schorzeń specjalizuje się również w określonych kierunkach, np. fizjoterapia ogólna skupia się głównie na poprawie ogólnej sprawności i zdrowia, z kolei fizjoterapia kliniczna realizuje cele w obszarze konkretnych chorób wewnętrznych czy dysfunkcji o charakterze np. ortopedycznym. Na zabiegi fizjoterapeutyczne na kręgosłup udaj się do fizjoterapeuty sportowego lub specjalizującego się w diagnozowaniu i leczeniu dolegliwości narządów ruchu, z kolei jeśli Twoje dziecko krzywo stawia nogi, ma niesymetryczną sylwetkę, jest po złamaniu ręki lub ma jakąś rozwojową czy wrodzoną wadę dotyczącą układu ruchu, możesz zaprowadzić go do fizjoterapeuty dziecięcego. Dostępne są także placówki oraz gabinety ukierunkowane na prowadzenie terapii określonego rodzaju zaburzeń, np. rehabilitacji neurologicznej czy kardiologicznej. Część z nich w trosce o Twoje zdrowie oferuje również wizyty domowe, a także w programach rehabilitacji uwzględnia elementy innego rodzaju terapii, takie jak aromaterapia, muzykoterapia, hortiteterapia czy hipoterapia.

Metody fizjoterapii

W fizjoterapii wyróżnia się 4 podstawowe działy, które w zależności od Twojego problemu zdrowotnego i potrzeb mogą się zazębiać i uzupełniać w toku leczenia bądź nie. Jeden z filarów stanowi kinezyterapia, której środkiem leczniczym jest ruch. Istotą tego rodzaju rehabilitacji jest wykonywanie różnego rodzaju ćwiczeń fizycznych o charakterze miejscowym i ogólnym, mających na celu zarówno przywrócenie utraconych zdolności motorycznych, jak i poprawę funkcji organizmu, np. perystaltyki jelit czy pracy serca. Kinezyterapia ma także własne specjalistyczne narzędzia pracy, takie jak metoda McKenzie. To rodzaj kinezyterapii neurologicznej, skupiającej się na przywracaniu funkcji ciała oraz prawidłowych wzorców ruchowych, utraconych w wyniku wrodzonych lub nabytych chorób i dysfunkcji ośrodkowego układu nerwowego. Drugi filar fizjoterapii stanowi fizykoterapia. To dział lecznictwa, w którym na organizm oddziałuje się różnorodnymi bodźcami występującymi w przyrodzie, takimi jak promieniowanie słoneczne czy temperatura, a także naturalnymi czynnikami fizycznymi, wytwarzanymi przez urządzenia, np. aparaty dostarczające prądy małej i wielkiej częstotliwości, pole magnetyczne, ultradźwięki czy promieniowanie podczerwone. W zależności od charakteru i skali Twojego problemu zdrowotnego fizjoterapeuta może wykonać zabiegi, takie jak:

• galwanizacja, czyli rodzaj elektroterapii prądem stałym – zalecana szczególnie w leczeniu wielu różnorodnych zespołów bólowych, stanów pourazowych i pooperacyjnych, zmian zwyrodnieniowych, trudno gojących się ran czy odmrożeń;

• fala uderzeniowa, która oznacza falę akustyczną, powstałą na skutek gwałtownego wzrostu ciśnienia w bardzo krótkim czasie i jego stopniowego spadku. Zabiegi fizjoterapeutyczne tego typu przyczyniają się przede wszystkim do rozpuszczania złogów wapnia, stymulacji metabolizmu komórkowego czy zwiększenia produkcji kolagenu, dlatego możesz z nich skorzystać w walce z ostrogami piętowymi i osteofitami kręgów szyjnych, ale również punktami spustowymi, tendopatiami czy przewlekłym bólem biodra;

• hydroterapia, w której wykorzystuje się oddziaływanie wody na ustrój w formie cieczy, lodu lub pary wodnej. Ogólną liczbę wszystkich rodzajów zabiegów wodoleczniczych szacuje się na blisko 100. Wśród nich znajdują się m.in. kąpiele, półkąpiele, natryski, okłady, polewania, zmywania, nacierania, zawijanie i płukanie;

• termolezja, zwana też radiofrekwencją, czyli metoda zwalczania bólu przewlekłego o charakterze nowotworowym i nienowotworowym. Tego typu elektroterapia z zastosowaniem prądu o częstotliwości fal radiowych może zostać zalecona np. na pierwotne bóle głowy czy zespoły korzeniowe od kręgosłupa lędźwiowego.

Inne działy fizjoterapii

Poza kinezyterapią i fizykoterapią na fizjoterapię składa się również masaż leczniczy. To zespół chwytów stosowanych w odpowiedniej kolejności i wykonywanych z odpowiednim naciskiem, które powodują wystąpienie w tkankach i narządach odczynu. Masaż może oddziaływać miejscowo, powodując usprawnienie przepływu krwi i limfy w naczyniach, a także ogólnie – pobudzając układ nerwowy, skórę oraz mięśnie. To forma terapii wykonywana rękami terapeuty bądź urządzeniami wibracyjnymi, strumieniem wody lub innymi technikami. Fizjoterapię tworzy również terapia manualna, która jako środek leczniczy wykorzystuje chwyty i pozycje ułożeniowe. Wśród filarów fizjoterapii wymienia się także klimatoterapię i balneoterapię, czyli formy leczenia uzdrowiskowego, w których przebiegu wykorzystuje się dobroczynne właściwości naturalnego środowiska przyrodniczego. Wśród zabiegów wymienia się m.in. kąpiele powietrzne, morskie i słoneczne, inhalacje, irygacje czy kurację pitną.

Cele fizjoterapii

Fizjoterapia jest istotną częścią systemu usług opieki zdrowotnej i społecznej. To dziedzina medyczna niezależna od innych, ale jednocześnie ściśle z nimi współpracująca. Fizjoterapeuta może prowadzić swoją praktykę indywidualnie bądź stanowić część zespołu terapeutycznego wraz z lekarzami różnej specjalności i pracownikami socjalnymi czy innymi osobami. Na zabieg fizjoterapeutyczny nie musisz mieć specjalnego skierowania. Jeśli dokuczają Ci dolegliwości bólowe w kolanie podczas chodzenia, obserwujesz obrzęki w okolicach kostek czy chcesz pozbyć się zadyszki, która łapie Cię po wejściu na 2 piętro, wystarczy, że umówisz się na spotkanie z fizjoterapeutą w wybranej przez siebie placówce. Zgłoś się do niego bezpośrednio, nie czekając, aż Twój stan zdrowia się pogorszy! Fizjoterapeuta na podstawie wywiadu oraz badań fizykalnych może postawić diagnozę i zaplanować indywidualny program rehabilitacji. Aby w bezpieczny i kompleksowy sposób pomóc Ci w odzyskaniu optymalnego poziomu funkcjonowania oraz odpowiedniej jakości życia, specjalista może polecić wykonanie dodatkowych badań, np. RTG, oraz odbycie konsultacji lekarskiej. Fizjoterapia skupia się przede wszystkim na diagnozowaniu oraz przywracaniu i zwiększaniu potencjału ruchowego. Nadrzędnym celem tej formy rehabilitacji jest zapobieganie postępom choroby, odzyskiwanie sprawności fizyczno-czynnościowej oraz profilaktyka nawrotów zaburzeń. Na zabiegi fizjoterapeutyczne możesz się zgłosić zarówno wówczas, jeśli masz dysfunkcje układu nerwowo-mięśniowego, kostno-stawowego, sercowo-naczyniowego i oddechowego, jak i kiedy pragniesz poprawić ogólną tężyznę fizyczną. Z fizjoterapii możesz korzystać bez względu na wiek. To forma usprawniania odpowiednia dla kilkudniowych maluszków, młodzieży, dorosłych, seniorów oraz kobiet w ciąży. Rehabilitacja tego typu pomaga w odzyskaniu możliwie wysokiego stopnia sprawności organizmu, utraconej w wyniku urazów, chorób oraz wad wrodzonych i nabytych.