Zaburzenia lękowe - objawy i przyczyny. Sposoby leczenia zaburzeń u dzieci i dorosłych

Zaburzenia lękowe

Lęk jest naturalnym stanem psychicznym, w którego trakcie odczuwamy strach. Dopóki objawia się on w sytuacjach adekwatnych do okoliczności, w żaden sposób nie powinien wzbudzać niepokoju. Natomiast jeśli stan lęku pomimo braku wyraźnych bodźców utrzymuje się długo, a dodatkowo się nasila, istnieje podejrzenie występowania zaburzeń lękowych. Przedłużający się niepokój uniemożliwia normalne funkcjonowanie i realną ocenę sytuacji. Depresja lękowa zaczyna dezorganizować życie, napady lęku pojawiają się nagle, w sytuacjach nieadekwatnych do odczuwanego strachu. Bagatelizowane zaburzenia wpływają na obniżenie jakości życia i uniemożliwiają podtrzymanie stosunków społecznych.

Rodzaje i objawy zaburzeń lękowych

Psychologia wyróżnia kilka rodzajów zaburzeń lękowych. Zostały one podzielone ze względu na objawy i czynniki wpływające na rozwój nerwicy.

• Fobia społeczna - atak silnego stresu, wynikający z kontaktu z innymi ludźmi. U podstaw fobii leży przekonanie o własnych słabościach i niedoskonałościach, które są źródłem krytyki i upokorzenia nas przez innych. Fobia uaktywnia się w chwili inicjowania rozmowy z obcymi osobami. Lękowi towarzyszą objawy fizyczne, m.in.: nadmierne pocenie się, czerwienienie na twarzy, wzrost ciśnienia, kołatanie serca i skrócenie oddechu.

• Fobie specyficzne - napady lęku powstają w wyniku kontaktu z konkretnymi sytuacjami, miejscami lub obiektami. Do fobii specyficznych zaliczamy m.in. strach przed zwierzętami, krwią, burzą, wodą, lekarzem, nożami, małymi pomieszczeniami, ciemnością.

• Zespół lęku uogólnionego - lęk powstający na skutek wyobrażeń o wystąpieniu potencjalnego wypadku lub katastrofy. Towarzyszą mu zarówno objawy psychiczne, jak i fizyczne, np. kołatanie serca, napięcie mięśniowe, bezsenność. Przedmiotem lęku może być np. strach przed jazdą samochodem zarówno jako kierowca, jak i na miejscu pasażera.

• Zaburzenia obsesyjno-kompulsywne - to połączenie silnego stresu z czynnościami, które podejmowane są w chwili wystąpienia ataku i mają na celu rozładowanie napięcia, np. liczenie, układanie rzeczy, mycie rąk. Natręctwo pojawia się jako objaw przymusu wewnętrznego. Chociaż chory zdaje sobie sprawę z braku logiki podejmowania danych czynności, całkowity brak działania nie pozwala mu na opanowanie poczucia lęku.

• Zespół stresu pourazowego - powstaje na skutek traumatycznego doświadczenia, np. napadu, wypadku komunikacyjnego, znęcania psychicznego i fizycznego. Objawy koncentrują się na psychice, powodując ciągły powrót myślami do traumatycznego wydarzenia. Brak możliwości uwolnienia się od wspomnień utrudnia normalne funkcjonowanie i może być powodem problemów z koncentracją, bezsennością i nagłymi atakami złości.

• Agorafobia - to lęk przed otwartą przestrzenią i niemożność opuszczenia pomieszczenia.

• Zespół lęku panicznego - stan silnego i nagłego stresu, prowadzący do ataku paniki. Napad może wystąpić zarówno jako pojedynczy epizod, jak i jeden z nawracających objawów zaburzeń lękowych. Zespół lęku panicznego odczuwany jest fizycznie. Atak poprzedzają: nudności, zawroty głowy, kołatanie serca, skrócenie oddechu, mrowienie, które osoba mająca atak odbiera jako całkowity brak czucia w dłoniach i stopach.

Zaburzenia lękowe - przyczyny

Zaburzenia lękowe mogą powstać na skutek wystąpienia wielu czynników. Problemy najczęściej mają charakter narastający i nawarstwiają się już od dzieciństwa. Zaburzenia mogą być skutkiem długotrwałego stresu wynikającego z sytuacji zawodowej i prywatnej. Psychiatria dopuszcza również czynniki genetyczne jako jedno ze źródeł zaburzeń. Dotyczy to szczególnie ataków paniki rodziców, które mają swoje następstwo w zaburzeniach lękowych u dzieci w wieku przedszkolnym. Nadmierny lęk może powstać również wskutek chorób autoimmunologicznych, np. chorób tarczycy, cukrzycy, astmy. Aktywację zaburzeń lękowych obserwuje się również po długotrwałym zażywaniu substancji psychoaktywnych. Główną przyczyną predyspozycji do wystąpienia stanów lękowych są czynniki osobowościowe, m.in. niska samoocena.

Jak można leczyć zaburzenia lękowe?

Leczenie zaburzeń lękowych uzależnione jest od wielu czynników, w tym od stopnia zaawansowania problemu. W przypadku łagodnych symptomów i sporadycznych ataków lęku leczenie nie wymaga ingerencji lekarza, a zmiany trybu życia. Pomocne w radzeniu sobie z nadmiarem stresu jest wprowadzenie do codziennej rutyny aktywności fizycznej i zadbanie o długi i wartościowy sen. Znajdź czas na czytanie książek, oglądanie filmów lub medytację połączoną z ulubioną, relaksującą muzyką. Zadbaj o wartościowe odżywianie. Unikaj uciekania w używki. Przynoszą one ulgę krótkotrwale, a w dłuższej perspektywie pogłębiają problem depresji i napadów nerwicowych. W przypadku objawów obniżających jakość życia i często nawracających napadów lękowych niezbędna jest pomoc psychiatry lub psychologa. Nieleczone zaburzenia lękowe prowadzą do poważnych powikłań, m.in. do rozwoju głębokiej depresji, zaburzeń odżywiania, bruksizmu. W skrajnych przypadkach prowokują do samobójstwa.