Zaburzenia odżywiania i ich rodzaje. Jak rozpoznać problem?

Czym są zaburzenia odżywiania?

Zaburzenia odżywiania to grupa chorób związanych z nieprawidłowym łaknieniem na tle psychicznym. Wymagają one odpowiedniego rozpoznania oraz wdrożenia leczenia. Jest to trudne, ponieważ z reguły osoby, które się z nimi zmagają, nie czują się chore. Tym samym nie szukają pomocy medycznej. Istnieją różne rodzaje zaburzeń odżywiania. Najbardziej znane to anoreksja i bulimia.

Jakie są przyczyny zaburzeń odżywiania?

Wszystkie rodzaje zaburzeń odżywiania mają podłoże psychiczne. Oznacza to, że rozwijają się na skutek emocjonalnych problemów. Najczęściej jest to brak akceptacji ze strony innych osób, wyśmiewanie, wykluczenie z grupy z powodu wyglądu, niska samoocena. Zaburzenia odżywiania mogą wziąć się także z silnego stresu, samotności, konfliktów w rodzinie, emocjonalnych zaniedbań. Zdarza się, że prowadzą do nich czynniki somatyczne (np. uszkodzenie ośrodka sytości w mózgu u niektórych osób z bulimią).

Polecamy

---

Odżywianie

Zaburzenia odżywiania – do kogo udać się po pomoc? Jak wygląda leczenie?

Anoreksja i bulimia to zaburzenia odżywiania, które najczęściej pojawiają się u młodych osób. Bulimia dotyka aż 2% nastolatków, natomiast anoreksja od 0,5 do 1%. Pacjenci z anoreksją bardzo ograniczają ilość spożywanego jedzenia i intensywnie ćwiczą, co skutkuje silną niedowagą, która bez leczenia pogłębia się i może zagrażać życiu chorego. Osoby zmagające się z bulimią najczęściej pod wpływem silnego stresu, przyjmują na raz bardzo duże ilości jedzenia, a następnie pod wpływem wyrzutów sumienia prowokują wymioty. Dowiedz się, w jaki sposób leczyć zaburzenia odżywiania i do kogo udać się po pomoc.

Redakcja01.12.2021

Jakie są rodzaje zaburzeń odżywiania?

Dwa podstawowe rodzaje zaburzeń odżywiania to:

• zaburzenia specyficzne (pierwotne),

• zaburzenia niespecyficzne (wtórne).

Pierwotne zaburzenia odżywiania to anoreksja i bulimia. Do drugiej grupy zaliczane są nieprawidłowości, które są ich odmianami. Z czasem przybywa ich coraz więcej. Wpływ ma na to sposób, w jaki funkcjonuje dzisiejsze społeczeństwo, oraz to, z jakimi problemami się zmaga.

Anoreksja (jadłowstręt psychiczny)

Anoreksja jest najbardziej znanym rodzajem zaburzeń odżywiania. Jest ona związana z panicznym strachem przed wzrostem masy ciała. Wszystkie działania skupiają się na obniżeniu wagi. Osoba chora ogranicza jedzenie, głodzi się oraz wykonuje intensywne treningi. Ma zaburzony obraz samej siebie – nadal uważa, że nie osiągnęła idealnej sylwetki, mimo że jej BMI spada poniżej 17,5. Anoreksja prowadzi do wyniszczenia organizmu, a nieleczona, kończy się śmiercią.

Bulimia

Bulimia jest zaburzeniem odżywiania w pełni skoncentrowanym na jedzeniu. Osoby, które na nią cierpią, mają napady kompulsywnego objadania się. Po nich podejmują tzw. działania kompensacyjne. Ich celem jest niedopuszczenie do wzrostu masy ciała. Wyróżnia się dwa rodzaje bulimii: przeczyszczający (chory przyjmuje środki przeczyszczające) i nieprzeczyszczający (chory nie sięga po środki farmakologiczne).

Bigoreksja

Bigoreksja jest zaburzeniem, które dotyczy głównie mężczyzn. Charakteryzuje się ono stosowaniem specjalnej diety oraz wykonywaniem intensywnych treningów, aby zwiększyć ilość tkanki mięśniowej. Osoby, które na nią cierpią, mają zaburzony obraz własnego ciała. Z tego powodu nie są zadowolone z wyglądu i przez cały czas dążą do perfekcyjnej sylwetki – nawet gdy wygląda ona karykaturalnie.

Ortoreksja

Również skupienie na zdrowym odżywianiu może być rodzajem zaburzenia odżywiania. Mowa o ortoreksji. Charakteryzuje się ona nadmiernym skoncentrowaniem na spożywaniu zdrowego jedzenia. Celem takiej diety jest przede wszystkim uniknięcie chorób. Ortoreksja wiąże się z dużymi ograniczeniami żywieniowymi oraz z wykluczaniem wielu grup pokarmów z diety. Osoby objęte tym zaburzeniem często mają swoje własne zasady dotyczące tego, co wolno jeść, a czego nie. Ustalanie ich, a także przygotowywanie posiłków i poszukiwanie miejsc, w których można kupić produkty ekologiczne, utrudnia codzienne funkcjonowanie i jest przyczyną izolacji społecznej.

Alkoreksja

Alkoreksja bywa także nazywana anoreksją alkoholową. Jest to zaburzenie odżywiania, które polega na ograniczeniu jedzenia pokarmów w celu spożywania większej ilości alkoholu. Zamierzonym efektem takiego działania jest niedopuszczenie do wzrostu masy ciała, związanego z przyjmowaniem napojów alkoholowych. Osoba, która cierpi na alkoreksję, często korzysta także ze środków przeczyszczających. Zaburzenie to jest ściśle związane z alkoholizmem.

Kompulsywne objadanie się

Kompulsywne objadanie się bywa także określane uzależnieniem od jedzenia. Ten rodzaj zaburzenia odżywiania charakteryzuje się spożywaniem nadmiernej ilości pokarmu w niekontrolowany sposób. Nawet w sytuacjach, w których nie jest odczuwany głód. Przyczyną napadów jedzenia są czynniki emocjonalne. Ich następstwem często jest nadwaga lub otyłość. Kompulsywne objadanie się występuje okresowo.

Diabulimia

Niektóre rodzaje zaburzeń odżywiania występują tylko u konkretnej grupy osób. Jednym z nich jest diabulimia, która dotyczy chorych na cukrzycę typu 1. Charakteryzuje się ona celowym pomijaniem lub zmniejszaniem dawki insuliny, ponieważ prowadzi to do zmniejszenia masy ciała. Jednocześnie utrzymują się wysokie stężenia glukozy we krwi oraz hemoglobiny glikowanej. To z kolei jest przyczyną powikłań cukrzycy. Diabulimii często towarzyszy nieprawidłowe odżywianie się.

Zespół nocnego objadania się

Zespół nocnego objadania się jest zaburzeniem, które charakteryzuje się spożywaniem posiłków w nocy. Skutkuje brakiem apetytu w ciągu dnia (zwłaszcza w godzinach porannych). Towarzyszy mu bezsenność, a często także otyłość. W większości przypadków objadanie się w nocy ma charakter kompulsywny. Pojawia się przymus jedzenia oraz trudność w zaprzestaniu spożywania posiłków.

Pregoreksja

Pregoreksja jest zaburzeniem odżywiania, które dotyczy kobiet w ciąży. To odmiana anoreksji. Charakteryzuje się nadmierną kontrolą masy ciała, ograniczeniem przyjmowania pokarmów i intensywnym wysiłkiem fizycznym, aby uniknąć przyrostu wagi związanego z ciążą. Stanowi zagrożenie zdrowia nie tylko dla przyszłej mamy, ale także jej dziecka.

W Międzynarodowej Statystycznej Klasyfikacji Chorób i Problemów Zdrowotnych ICD-10 wyróżnia się także nieokreślone zaburzenia odżywiania. Są to nieprawidłowości, których nie można przypisać do żadnej grupy, ponieważ nie spełniają one ich kryteriów diagnostycznych.

Objawy zaburzeń odżywiania

Objawy zaburzeń odżywiania zależą w głównej mierze od ich rodzaju. Wszystkie nieprawidłowości mają jednak kilka wspólnych cech. Są to m.in.:

• zaburzony obraz własnego ciała,

• lęk lub paniczny strach przed przyrostem masy ciała,

• nadmierne skoncentrowanie na jedzeniu (planowanie posiłków, liczenie kalorii),

• spadek masy ciała,

• poczucie winy i wstyd,

• unikanie spożywania posiłków z innymi osobami,

• niemożność normalnego funkcjonowania w społeczeństwie ze względu na nadmierne skoncentrowanie na sylwetce,

• obniżenie nastroju.

Wszystkie rodzaje zaburzeń odżywiania prowadzą do powikłań. W ich wyniku może dojść do powstania niedoborów, wyniszczenia organizmu, dolegliwości ze strony układu pokarmowego oraz zaburzeń hormonalnych (np. ustąpienia miesiączki).

Kogo dotyczą zaburzenia odżywiania?

Zaburzenia odżywiania mogą wystąpić zarówno u kobiet, jak i u mężczyzn. Częściej rozpoznaje się je u pań, ale niektóre dotyczą przede wszystkim panów (m.in. bigoreksja). Nieprawidłowości można zaobserwować w każdym wieku. Pamiętaj, że istotnym problemem są zaburzenia odżywiania u dzieci, zwłaszcza w momencie, w którym wchodzą one w okres dojrzewania, a ich ciało zaczyna się zmieniać.

Jak wygląda leczenie zaburzeń odżywiania?

Leczenie zaburzeń odżywiania opiera się na psychoterapii. Zwykle jest ona długotrwała i wymaga ścisłej współpracy pacjenta z terapeutą. Niekiedy konieczne jest wdrożenie farmakoterapii lub hospitalizacja. Warto dodać, że jednocześnie leczy się powikłania, które wynikają z zaburzeń odżywiania (np. niedobory witamin i minerałów).

Jakie mogą być skutki zaburzeń odżywiania?

Skutki zaburzeń odżywiania są bardzo groźne dla zdrowia. Na skutek niedoboru substancji odżywczych, witamin i minerałów może dojść do wyniszczenia organizmu. W efekcie narządy wewnętrzne przestają prawidłowo funkcjonować, co prowadzi do wystąpienia różnego rodzaju nieprawidłowości i nieprzyjemnych dolegliwości. Zaburzenia odżywiania mają także skutki społeczne. Chorzy często izolują się od innych i tracą relację, ponieważ zbyt wiele czasu poświęcają dążeniom do idealnej sylwetki. Ponadto zmagają się z depresją i innymi zaburzeniami na tle emocjonalnym.

Jak można pomóc osobie z zaburzeniami odżywiania?

Jeżeli masz w swoim otoczeniu osobę, która zmaga się z zaburzeniami odżywiania, postaraj się jej pomóc. Pamiętaj, że wielu chorych nie zdaje sobie sprawy z problemu, dlatego nie rozpoczyna leczenia. Możesz wiele zdziałać rozmową i zapewnieniem o swoim wsparciu. Nie oceniaj, nie nakazuj i powstrzymaj się od uwag na temat wyglądu. Wykaż się zrozumieniem i troską – właśnie tego najbardziej potrzebują osoby z zaburzeniami odżywiania.