Najczęstsze zaburzenia seksualne. Jak je rozpoznawać i leczyć?

Czym są zaburzenia seksualne?

Zaburzenia seksualne w równym stopniu dotykają kobiet i mężczyzn. Wiele z nich nadal traktowanych jest jako tematy tabu. Jakiekolwiek odchylenia w sferze seksualnej są powodem do zmartwienia nie tylko samego chorego, ale także jego partnerów i najbliższej rodziny. Zgodnie z przyjętą na całym świecie klasyfikacją DSM-IV na życie erotyczne składa się kilka czynników i są nimi:

• orientacja psychoseksualna – świadczy o zainteresowaniu konkretną płcią, obiema płciami lub żadną z nich,

• tożsamość płciowa – uznawanie siebie samego za kobietę, mężczyznę lub osobę androgyniczną,

• rola płciowa – ekspresja swojej seksualności w warstwie społecznej,

• preferencja seksualna – wybór obiektu, który wzbudza największą stymulację seksualną,

• realizacja seksualna – czyli sposób, w jaki realizowane są zapotrzebowania i fantazje erotyczne.

O występowaniu patologii mówi się wówczas, gdy dojdzie do zaburzenia tożsamości płciowej, preferencji seksualnej lub do dysfunkcji seksualnej.

Zaburzenia seksualne u kobiet

Dysfunkcje seksualne nie pozwalają kobietom cieszyć się zbliżeniem w stopniu satysfakcjonującym lub w ogóle odbierają im radość ze współżycia. Bywa, że na skutek niektórych zaburzeń kobieta podejmuje decyzję o zrezygnowaniu z posiadania potomstwa (ale brak chęci posiadania potomstwa nie musi być skutkiem zaburzeń seksualnych!).

Do najczęstszych zaburzeń seksualnych u kobiet zaliczają się m.in.:

• nimfomania – objawia się niepohamowaną potrzebą częstego współżycia seksualnego, masturbacji, oglądania pornografii lub praktykowania innych metod zaspokajania fantazji erotycznych. Zwiększone potrzeby seksualne nie mają związku z wchodzeniem w relacje uczuciowe i mogą prowadzić do rozwoju wielu innych schorzeń, w tym depresji, nerwicy oraz lęków,

• choroba wdowia – inaczej zespół Kehrera – o tej dysfunkcji seksualnej mówi się stosunkowo rzadko. Pojawia się ona u kobiet, które z różnych powodów nie są w stanie osiągnąć rozkoszy seksualnej. Często zmuszają się do kontaktów płciowych z partnerami, a nawet udają orgazm. Kobiety te nie mają problemu z libido. Co ciekawe, choroba wdowia dotyczy najczęściej młodych pań, które nie rozpoczęły jeszcze systematycznego współżycia, a także starszych, które straciły zainteresowanie tą dziedziną swojego życia,

• pochwica – objawia się niemożnością odbycia aktu seksualnego. O problemie tym nie mówi się zbyt wiele, a nie tylko przekłada się on na niemożność współżycia, ale także uniemożliwia wykonanie transwaginalnych badań ginekologicznych, czy chociażby korzystanie z tamponów. Podczas próby penetracji pochwy dochodzi do niezależnego od woli skurczu mięśni budujących ten narząd,

• dyspareunia – może pojawić się również u mężczyzn i dzieli się ją na organiczną i nieorganiczną. Jej objawem jest bardzo silny ból zarówno podczas próby współżycia, jak i w jego trakcie. W większości przypadków dyspareunia ma podłoże psychiczne, jednak może rozwinąć się także u kobiet z wadami w budowie narządów rodnych, a także z powodu poważnych stanów zapalnych,

• anorgazmia, czyli niezdolność do osiągnięcia orgazmu pomimo prawidłowego poziomu libido i możliwości seksualnych. Występuje również u mężczyzn. Anorgazmia znacznie obniża jakość z życia seksualnego, co może prowadzić do całkowitego z niego zrezygnowania.

Przyczyny zaburzeń seksualnych u kobiet

Istnieje wiele przyczyn pojawienia się zaburzeń seksualnych. Mogą mieć one podłoże typowo fizyczne lub też psychiczne. Do pierwszej grupy zalicza się m.in.:

• choroby układu moczowego,

• problemy hormonalne,

• przewlekłe schorzenia immunologiczne o przebiegu autoagresywnym,

• nieprawidłowości w budowie kości łonowej,

• wady rozwojowe narządów płciowych,

• torbiele,

• kurcze mięśni pochwy,

• mięsaki,

• długotrwałe przyjmowanie niektórych leków,

• alergię na lateks,

• endometriozę.

Czynnikami psychologicznymi, które zwiększają ryzyko pojawiania się zaburzeń seksualnych u kobiet, są najczęściej:

• przewlekły stres,

• kompleksy dotyczące swojego ciała,

• niska pewność siebie,

• traumatyczne doświadczenia na tle seksualnym z przeszłości,

• stany lękowe,

• depresja,

• poglądy religijne i społeczne.

Zaburzenia seksualne u mężczyzn

Dysfunkcje seksualne mogą pojawić się zarówno u młodych mężczyzn, jak i u seniorów. Społeczeństwo nadal kojarzy je wyłącznie albo z wybujałą potrzebą zaspokojenia swoich potrzeb, albo z niemożnością osiągnięcia wzwodu. Problem jest jednak znacznie bardziej złożony, niż mogłoby się wydawać, tym bardziej że w społeczeństwie utrwaliło się błędne przekonanie, że każdy mężczyzna powinien być zawsze gotowy do współżycia, Niesłuszne jest wiązanie każdej dysfunkcji tego elementu życia ze słabością. To wpływa na zwiększenie presji i często pogłębienie się objawów zaburzeń.

Do najczęstszych zaburzeń seksualnych u mężczyzn zalicza się m.in.:

• problemy z erekcją – są najczęstszą przypadłością mężczyzn zarówno młodych, jak i nieco starszych. Definiowane są jako niemożność do osiągnięcia i utrzymania wzwodu, co utrudnia lub nawet uniemożliwia odbycie stosunku. Najczęstszymi powodami kłopotów z erekcją są stres oraz zaburzenia o podłożu psychicznym, a znacznie rzadziej – czynniki fizyczne,

• zaburzenia wytrysku – dotyczą najczęściej niemożności opanowania przedwczesnej ejakulacji, zupełnego braku wytrysku, a nawet bólu w trakcie uwolnienia nasienia,

• satyryzm – to zwiększenie popędliwości seksualnej, u kobiet znane pod nazwą nimfomanii. Zwiększa skłonność do ryzykowanych zachowań, negatywnie wpływa na relacje partnerskie lub całkowicie je uniemożliwia. Przed psychiatrów satyryzm traktowany jest na równi z alkoholizmem i uzależnieniem od hazardu,

• brak popędu płciowego – może mieć charakter nabyty lub pierwotny. W pierwszym przypadku pojawia się u mężczyzny po okresie normalnego współżycia seksualnego, a w drugim występuje od samego początku.

Przyczyny zaburzeń seksualnych u mężczyzn

Czynniki, które powodują rozwój zaburzeń seksualnych u mężczyzn, mogą mieć wymiar zarówno czysto fizyczny, jak i psychologiczny. Aspekty zdrowotne, które destrukcyjnie wpływają na życie seksualne, to na ogół:

• otyłość,

• uzależnienie od używek, w tym od alkoholu, papierosów, narkotyków,

• brak aktywności fizycznej,

• choroby sercowo-naczyniowe,

• przewlekły stres,

• presja społeczeństwa do bycia tzw. samcem alfa,

• radioterapia,

• długotrwałe przyjmowanie niektórych leków, w tym głównie sterydów,

• zaburzenia hormonalne.

Co ciekawe, czynniki psychologiczne zaburzeń seksualnych są podobne u obu płci. Mogą pojawić się w następstwie długotrwałego stresu, niedoboru snu, urazów i traum z wcześniejszych okresów życia (w tym z dzieciństwa), uzależnienia od pornografii, braku relacji emocjonalnych z partnerem, kompleksów na punkcie własnego ciała, niskiej samooceny, a także rygoru religijnego i braku edukacji seksualnej.

Jak wygląda leczenie zaburzeń seksualnych?

Leczenie zaburzeń seksualnych uzależnione jest od pierwotnej lub wtórnej przyczyny ich występowania. Bez względu jednak na jej rodzaj, konieczna jest wizyta u seksuologa lub psychoterapeuty. W zależności od stopnia zaawansowania problemu, a także od występowania chorób współistniejących podejmowana jest decyzja o rodzaju zastosowanego leczenia. Najczęściej jest nią psychoterapia (indywidualna lub grupowa), oparta nie tylko na edukacji i nakreśleniu specyfiki problemu, ale i poszukująca możliwych do wdrożenia rozwiązań. Przy odpowiednio silnej motywacji możliwe jest całkowite pozbycie się zaburzenia.

W niektórych przypadkach, np. zaburzeń hormonalnych, konieczne jest wdrożenie farmakoterapii. Bywa również tak, że specjaliści decydują się na połączenie obu form terapii.

Jeśli natomiast są to zaburzenia o podłożu organicznym, np. wady w budowie narządów płciowych czy ostre infekcje, należy się zwrócić o pomoc przede wszystkim do ginekologa lub urologa.