Zapalenie spojówek – przyczyny, objawy, sposoby leczenia

Zapalenie spojówek – co to za choroba?

Zapalenie spojówek to jedna z najczęściej występujących chorób okulistycznych. To stan zapalny toczący się w obrębie cienkiej błony śluzowej, która pokrywa wewnętrzną część powiek i zewnętrzną przednią część twardówki (białą część oka). Zapalenie spojówki może mieć różnoraki przebieg i przyczynę powstania, a w konsekwencji również różne sposoby leczenia.

• Sprawdź, jakie są rodzaje wad wzroku i na czym polega ich diagnostyka.

Objawy zapalenia spojówek

Zapaleniu spojówek towarzyszyć może wiele dolegliwości. Do najczęstszych objawów należą:

• łzawienie,

• uczucie obecności ciała obcego w oku,

• kłucie w oku,

• pogorszenie wzroku,

• swędzenie, 

• pieczenie,

• obrzęk, który może spowodować wybrzuszenie spojówki,

• światłowstręt, czyli wrażliwość na światło.

W przebiegu stanu zapalnego spojówki dochodzi do nadmiernego wypełnienia krwią okolicznych naczyń krwionośnych. W konsekwencji tego oko staje się zaczerwienione. W zależności od skali problemu wyróżniono takie stopnie przekrwienia:

• powierzchowne – podrażnienie dotyczy przeważnie całej spojówki, która przybiera kolor czerwony, poszerzone naczynia krwionośne przesuwają się podczas poruszania spojówką, aplikacja kropli do oczu zawierających fenylefrynę lub adrenalinę powoduje zblednięcie spojówki,

• głębokie – spojówka staje się sinoczerwona, nadmiernie napełnione naczynia krwionośne nie są przesuwalne względem gałki ocznej, aplikacja środków o działaniu sympatykomimetycznym nie powoduje ich zwężenia,

• mieszane – stanowi zestawienie cech typowych dla obu ww. rodzajów przekrwienia.

Z uwagi na zaczerwienienie spojówki podczas zapalenia zwyczajowo określa się je jako „czerwone oko”.

Kolejnym objawem zapalenia spojówki jest obecność wydzieliny w oku. Za jej produkcję odpowiadają gruczoły potowe, łojowe, łzowe, których ujścia znajdują się w spojówce. W zależności od przyczyny zapalenia spojówki wydzielina w oku będzie miała różny charakter. Mianowicie wodnista jest typowa dla stanu zapalnego o podłożu toksycznym lub wirusowym; ropna – dla ciężkich zapaleń bakteryjnych; śluzowo-ropna – dla łagodnych i umiarkowanych zapaleń bakteryjnych, w tym chlamydii; śluzowa – dla wiosennego zapalenia spojówek i nieprawidłowości w produkcji filmu łzowego.

Niekiedy zapaleniu spojówek towarzyszą: wybroczyny, powiększenie okolicznych węzłów chłonnych, błony prawdziwe lub rzekome, a w przypadku podłoża alergicznego dodatkowo objawy alergicznego nieżytu nosa. Poza tym w przebiegu zapalenia spojówek wystąpić mogą grudki. Są one efektem przerośnięcia tkanki limfatycznej. Pojawiają się w zapaleniu wywołanym przez chlamydie i wirusy. Na spojówce wystąpić mogą też brodawki utworzone z przerośniętego nabłonka spojówki. Zazwyczaj towarzyszą przewlekłemu zapaleniu brzegów powiek. 

Jakie są przyczyny zapalenia spojówek?

Okuliści zwracają uwagę na różne przyczyny zapalenia spojówek. Choroba ta może mieć podłoże infekcyjne i nieinfekcyjne. W pierwszym przypadku wyróżnić można:

• bakteryjne zapalenie spojówek – najczęściej wywołują je bakterie paciorkowca, a dokładnie Streptococcus pyogenes,Streptococcus pneumoniae, Streptococcus viridans,gronkowca, w tym zwłaszcza Staphylococcus epidermidis, Staphylococcus aureus, poza tym Haemophilus influenzae, Pasteurella spp.,Neisseria gonorrhoeae, Moraxella lacunata,

• wirusowe zapalenie spojówek – najczęściej wywołane przez adenowirusy (zwłaszcza typu 8 i 19), rzadziej przez wirus opryszczki pospolitej, wirus ospy wietrznej i półpaśca, możliwe są przypadki zapalenia spojówek w przebiegu wirusowych chorób zakaźnych wieku dziecięcego,

• grzybicze zapalenie spojówek – najczęściej współwystępuje z inną chorobą, która osłabiła układ odpornościowy, może być też skutkiem ubocznym długotrwałej sterydoterapii lub antybiotykoterapii.

Wśród nieinfekcyjnych przyczyn zapalenia spojówek znajdują się m.in.:

• zespół suchego oka,

• niewyrównana wada refrakcji,

• przewlekły brak snu,

• ekspozycja na czynniki chemiczne, np. na gazy, parę, dym, czy na czynniki fizyczne, takie jak pył, wiatr, światło,

• urazy mechaniczne – zazwyczaj obecność ciała obcego w oku i drażnienie poprzez nieprawidłowo wrastające rzęsy,

• reakcja alergiczna – alergiczne zapalenie spojówek sezonowe (towarzyszące np. alergii na pyłki drzew) lub całoroczne (np. atopowe zapalenie spojówek w atopowym zapaleniu skóry),

• choroby ogólnoustrojowe – zapalenie spojówek w przebiegu zespołów skórno-śluzówkowych, np. ocznej pęcherzycy rzekomej, rumienia wielopostaciowego.

Jak leczyć zapalenie spojówek?

Zapalenie spojówek wymaga leczenia. Bagatelizowanie tej choroby wiąże się z ryzykiem szerzenia się stanu zapalnego na inne części oka. Bez względu na podłoże choroby okulista zaleci chłodne okłady, które łagodzą obrzęk i świąd, oraz ograniczenie ekspozycji na czynniki drażniące oczy. Objawy zapalenia spojówek zmniejszy aplikowanie nawilżających preparatów sztucznych łez bez konserwantów. W zależności od podłoża choroby lekarz może zalecić krople z antybiotykiem (przy bakteryjnym zapaleniu spojówek) czy z glikokortykosteroidami (w alergicznym zapaleniu spojówek). Zadbaj o higienę oczu przeznaczonymi do tego preparatami w celu usunięcia wydzieliny i zanieczyszczeń gromadzących się na rzęsach i brzegach powiek. Ważne, aby przed aplikacją leku usunąć zalegającą w worku spojówkowym wydzielinę i oczyścić powieki. Na czas choroby zrezygnuj z soczewek kontaktowych i zastąp je okularami. Jeśli zapalenie spojówek ma charakter wtórny, konieczne jest leczenie choroby podstawowej, która doprowadziła do stanu zapalnego oka.

Wyżej opisane metody leczenia można uzupełnić o domowe sposoby na zapalenie spojówek. Nie powinny one jednak zastępować postępowania ustalonego przez lekarza. Aby usprawnić proces leczenia i zmniejszyć w przyszłości ryzyko problemów okulistycznych, dostarczaj organizmowi witamin na wzrok. Sprawdź, które witaminy wykazują korzystny wpływ na oczy i gdzie ich szukać. Pamiętaj o podejmowaniu działań zapobiegających rozsiewowi zakażenia – myciu rąk, osobnych ręcznikach, unikaniu kontaktu z innymi osobami (zwłaszcza dziećmi).