Problem zaparć w ciąży – jak sobie z nimi radzić?

Zaparcia u kobiet w ciąży 

Dolegliwości ze strony przewodu pokarmowego są jednymi z najczęściej zgłaszanych zaburzeń w przebiegu ciąży. Dzieje się tak, gdyż ciąża jest stanem, w którym dochodzi do znacznego podwyższenia stężenia żeńskich hormonów płciowych, głównie progesteronu. Te natomiast mają wpływ na funkcjonowanie przewodu pokarmowego. Nie bez znaczenia jest również stopniowo powiększająca się macica, która przemieszcza jelita i uciska żołądek. W konsekwencji osłabiona zostaje perystaltyka, co sprzyja powstawaniu zaparć. Problem ten dotyka nawet 39% kobiet w ciąży [1], co w porównaniu do całej populacji jest bardzo wysokim wskaźnikiem. Zaparcia ciężarnych są nie tylko skutkiem zachodzących w organizmie zmian i działania innych czynników zewnętrznych, ale też mogą być przyczyną kolejnego problemu zdrowotnego. Prowadzą do rozwoju hemoroidów, które dotyczą nawet 40% kobiet w ciąży [1]. 

Co sprzyja zaparciom w ciąży? 

Chociaż zaparcia w ciąży wynikają ze zmieniającej się fizjologii kobiety, wpływ na ich pojawienie się mają również czynniki zewnętrzne. Problemom z wypróżnianiem sprzyja niewłaściwa dieta przyszłej mamy, a w szczególności spożywanie produktów ciężkostrawnych, ubogich w błonnik i bogatych w węglowodany. Problem dodatkowo nasila zbyt mała ilość wypijanej wody. Niedobór płynów utrudnia przesuwanie i formowanie treści jelitowej, która zaczyna zalegać. Zatwardzenia w ciąży powstają również na skutek braku aktywności fizycznej i siedzącego trybu życia. Zaparcia mogą być objawem lub skutkiem niewyrównanej niedoczynności tarczycy. Problem zatwardzenia dodatkowo nasilają preparaty z dużą ilością żelaza. 

Objawy zaparcia w ciąży 

Objawem zaparcia jest trudność lub niemożność wypróżnienia od kilku godzin do nawet kilku dni. Dodatkowo ciężarna odczuwa uczucie ciężkości w brzuchu i cierpi na dolegliwości bólowe z powodu nadmiaru nagromadzonych gazów. 

Profilaktyka i podstawowe sposoby leczenia zaparć w ciąży 

Profilaktyka zaparć w ciąży jest prosta, a praktykowana sumiennie, skutecznie chroni kobietę przed problemami układu pokarmowego. Najistotniejszą kwestią w przebiegu ciąży i dla zdrowia kobiety jest dieta, a przede wszystkim unikanie produktów sprzyjających zaparciom. Posiłki powinny być niewielkie i spożywane 6 razy dziennie. Należy zrezygnować ze smażenia na rzecz gotowania i pieczenia w olejach roślinnych. Przyszła mama powinna wybierać zdrowe tłuszcze i unikać nasyconych kwasów tłuszczowych, zawartych w tłuszczach zwierzęcych. Zalecane jest zwiększone spożycie wielonienasyconych kwasów tłuszczowych omega.

W diecie przyszłej mamy, a szczególnie znajdującej się w grupie ryzyka rozwoju zaparć, nie może zabraknąć produktów bogatych w błonnik. Zalecana dobowa dawka dla ciężarnej to 25–40 g/dobę. Należy jednak pamiętać, że zarówno niedobór, jak i nadmiar błonnika jest szkodliwy, a spożywanie go w dużych ilościach również może być przyczyną zaparć. Błonnik działa osłonowo na żołądek, reguluje perystaltykę jelit i rytm wypróżniania. Jego bogatymi źródłami są: kasze, ryż, suszone i świeże owoce oraz warzywa. Zbożowa kawa w ciąży to skuteczny sposób na poprawę perystaltyki jelit, gdyż zboża również są źródłem błonnika, a przy tym pozostają łagodne dla żołądka ciężarnej.

W ciąży należy sięgać po nabiał, który zawiera probiotyki i wspiera procesy zachodzące w jelitach. Skutecznym sposobem zapobiegania zatwardzeniom i leczenia ich jest wypijanie dziennie minimum 2 litrów wody. Płyn oczyszcza jelita, pomaga formować i przesuwać treści kałowe, zmiękcza je, co ułatwia ich regularne wydalanie.

Pomocne w stymulowaniu przewodu pokarmowego mogą być zioła na zaparcia. Jednak z uwagi na zawarte w nich substancje aktywne przed zastosowaniem jakiejkolwiek mieszanki należy zasięgnąć opinii lekarza. Wiele ziół nie powinno być stosowanych przez kobiety w ciąży, gdyż mogą doprowadzić do skurczów macicy, a nawet do poronienia. Przyszła mama powinna również zadbać o regularną aktywność fizyczną, która pobudzi motorykę jelit i ureguluje rytm wypróżnień. Formy ruchu zalecane dla kobiet w ciąży to m.in.: spacer, marsz, pływanie, jazda na rowerze stacjonarnym, joga, gimnastyka, ćwiczenia fitness, pilates. 

Leczenie zaparć w ciąży 

W przypadku ciężkiej postaci zaparcia i braku poprawy pomimo zmiany sposobu żywienia lekarz może zalecić rozwiązania farmakologiczne. Dobrym i bezpiecznym sposobem są lewatywy, a dokładnie mikrowlewki o objętości 5 ml. Ich zaletą jest szybkie działanie i dokładne oczyszczenie światła jelita z zalegających treści kałowych. W niektórych przypadkach lekarz zaleca przyjęcie środków doustnych zmiękczających stolec i ułatwiających wypróżnianie. Należy pamiętać, że żadna z tych form nie może być stosowana przez ciężarną na własną rękę, bez wcześniejszej konsultacji z lekarzem. Jeśli pomimo zmiany nawyków żywieniowych, regularnej aktywności i stosowania środków farmakologicznych problem zaparć w ciąży nawraca, należy przeprowadzić diagnostykę w kierunku chorób tarczycy.