Zapłodnienie in vitro – jak przebiega i ile kosztuje?

Etapy standardowej procedury in vitro

In vitro jest metodą leczenia niepłodności – stosuje się je wtedy, kiedy wszystkie inne metody zajścia w ciążę zawodzą. Na standardową procedurę in vitro składają się następujące etapy:

• stymulacja hormonalna w celu doprowadzenia komórek jajowych do dojrzewania,

• pobranie dojrzałych komórek jajowych,

• połączenie komórki jajowej z plemnikiem w warunkach laboratoryjnych (zapłodnienie poza organizmem kobiety),

• embriotransfer, czyli umieszczenie zarodków (zapłodnionych komórek jajowych) w macicy.

Jedną z możliwych przyczyn niepłodności jest endometrioza. Dowiedz się więcej na temat tego, jak endometrioza może wpływać na zajście w ciążę.

• Poznaj różnicę między bezpłodnością a niepłodnością.

Zapłodnienie in vitro – stymulacja hormonalna

Procedura in vitro odbywa się w klinice leczenia niepłodności. Pierwsze etapy to kwalifikacja i przygotowanie pacjentów. Obejmują one: szczegółowe badanie podmiotowe (wywiad medyczny), badanie przedmiotowe narządów rodnych kobiety, badania laboratoryjne (m.in. stężenia hormonów) i w razie potrzeby dodatkowe badania. Wyniki pozwolą na opracowanie dokładnej ścieżki postępowania, która rozpoczyna się od stymulacji hormonalnej, czyli tzw. protokołu stymulacji. Dla każdej z pacjentek określany jest indywidualny plan podawania leków hormonalnych. Celem hormonoterapii jest uzyskanie jak największej liczby komórek jajowych, co bezpośrednio rzutuje na szansę uzyskania większej liczby zarodków i prawdopodobieństwo zajścia w ciążę. Z reguły po zastosowaniu kuracji hormonalnej dojrzewa jednocześnie 5–10 komórek jajowych zamiast jednej, jak to ma miejsce w czasie cyklu miesięcznego. Czas trwania kuracji hormonalnej jest różny – zwykle trwa 10–12 dni i wymaga stałego monitorowania stanu pacjentki. 

Pobranie komórek jajowych

Kolejnym etapem in vitro jest pobranie komórek jajowych, tzw. zabieg pick-up. Przeprowadzany jest on w znieczuleniu miejscowym, zajmuje kilkadziesiąt minut i wykonywany jest na fotelu ginekologicznym. Sporadycznie konieczne jest znieczulenie ogólne, które wiąże się z krótkotrwałym pobytem pacjentki w placówce medycznej. Zabieg wykonywany jest za pomocą punkcji. Specjalną igłę wprowadza się pod kontrolą ultrasonograficzną przez sklepienie pochwy. Punkcja polega na nakłuciu jajnika i pobraniu płynu z komórkami jajowymi, które umieszcza się w specjalnym płynie. W tym czasie partner oddaje świeże nasienie, które zostaje odpowiednio przygotowane do zapłodnienia w celu uzyskania możliwie największej liczby zdrowych i ruchliwych plemników. Po pobraniu komórek jajowych kobieta poddawana jest ponownie kuracji hormonalnej, która ma za zadanie przygotować śluzówkę macicy na przyjęcie zarodka. W przypadku braku możliwości otrzymania prawidłowych komórek jajowych od pacjentki istnieje możliwość skorzystania z komórek jajowych dawczyni.

Zapłodnienie in vitro – połączenie komórki jajowej i plemnika

Następnym krokiem procedury in vitro jest połączenie w warunkach laboratoryjnych komórki jajowej z plemnikiem. Do zapłodnienia dochodzi poza organizmem kobiety i może odbywać się ono na kilka sposobów. Klasyczne zapłodnienie in vitro polega na umieszczeniu komórek jajowych w płynie z plemnikami (w odpowiedniej proporcji) na kilkanaście godzin. Przy słabych wynikach nasienia konieczne są bardziej złożone działania. Jednym z nich jest metoda ICSI – docytoplazmatyczne podanie plemnika. Do komórki jajowej wprowadza się pojedyncze plemniki za pomocą igieł, mikromanipulatorów i mikroskopu. Kolejnym rozwiązaniem jest metoda IMSI – docytoplazmatyczne podanie wyselekcjonowanych morfologicznie plemników, w której przed zapłodnieniem przeprowadza się selekcję plemników z użyciem mikroskopu optycznego z cyfrowym torem obrazowym. W przypadku braku możliwości uzyskania plemników od partnera możliwe jest skorzystanie z banku spermy.

• Sprawdź też, czym jest inseminacja.

Po zapłodnieniu zygoty przebywają w inkubatorze, aby stworzyć im doskonałe (zbliżone do naturalnych) warunki do powstania zarodka. Embriolodzy analizują, które embriony nadają się do podania, na bieżąco informują o ich rozwoju, a po mniej więcej 2–5 dniach przeprowadza się transfer zarodków do macicy kobiety. Wcześniej przeprowadzana jest diagnostyka preimplantacyjna. Polega ona na badaniach genetycznych gamet lub zarodków przed ich transferem do macicy. Procedura obejmuje pobranie materiału i przeprowadzenie diagnostyki genetycznej, w wyniku której można zidentyfikować nieprawidłowe genetycznie gamety lub zarodki. Niewykorzystane zarodki są zamrażane.

Transfer zarodków

Ostatnim etapem procedury in vitro jest transfer zarodków. Do jamy macicy wprowadza się 1–2 zarodki. Zabieg jest bezbolesny, przeprowadzany bez znieczulenia. Wykonuje się go pod kontrolą USG, przy wypełnionym pęcherzu moczowym, za pomocą specjalnej rurki. Po transferze zarodków pacjentka pozostaje na fotelu ginekologicznym przez mniej więcej 20 minut i wraca do domu. Pierwsze dni mają ogromne znaczenie dla powodzenia procedury in vitro. Dlatego też wskazane jest unikanie stresu, nadmiernej aktywności fizycznej i seksu do momentu potwierdzenia ciąży. Przez 10 dni kobieta poddawana jest ponownie kuracji hormonalnej. Przyjmuje leki z progesteronem, aby wspomóc zagnieżdżenie się zarodka i utrzymanie wczesnej ciąży. W celu zapobiegania niewydolności lutealnej w ciąży rekomenduje się obecnie podawanie naturalnego progesteronu w postaci m.in. tabletek dopochwowych, żeli dopochwowych, iniekcji podskórnych i domięśniowych. Następnie przeprowadza się oznaczenie stężenia hormonu beta HCG we krwi, który jest najdokładniejszy w rozpoznaniu ciąży, i odbywa się konsultacja lekarska w celu ustalenia dalszego postępowania.

Ile kosztuje procedura in vitro?

Nie sposób jednoznacznie odpowiedzieć, ile kosztuje zapłodnienie in vitro. Koszty są wysokie, składa się na nie wiele badań, wizyt i zabiegów. Sam zabieg zapłodnienia kosztuje około 5–6 tys. zł, a za kuracje hormonalne należy zapłacić około 2–3 tys. zł. Uśredniając cenniki różnych klinik zajmujących się leczeniem niepłodności w Polsce, można przyjąć, że koszt in vitro to około 10–12 tys. zł. Procedura nie jest refundowana przez NFZ. W części miast w Polsce prowadzone są programy pomocy dla osób, które chcą skorzystać z in vitro. W ich ramach można liczyć na częściowe wsparcie finansowe.