Zasłabnięcie – co je powoduje i jakie objawy mu towarzyszą? Pierwsza pomoc przy zasłabnięciu

Co to jest zasłabnięcie? Omdlenie a zasłabnięcie

Zasłabnięcie jest zaburzeniem czynności funkcji życiowych, które charakteryzuje się zaburzeniem świadomości bez pełnej jej utraty. Dla jego określenia stosuje się także nazwę „stan przedomdleniowy”. Omdlenie a zasłabnięcie to dwie różne sytuacje, które niekiedy bywają ze sobą utożsamiane lub mylone. Omdlenie to nagła, chwilowa utrata przytomności, z towarzyszącym zanikiem napięcia mięśni posturalnych (czyli mięśni szkieletowych utrzymujących postawę stojącą), która jest spowodowana uogólnionym zaburzeniem przepływu krwi w obrębie naczyń mózgowych. W przeciwieństwie do omdlenia, które jest przejściową utratą przytomności wywołaną zmniejszonym przepływem krwi przez mózg, zasłabnięcie jest chwilowym osłabieniem organizmu.

Co może doprowadzić do zasłabnięcia?

Do zasłabnięcia może dojść u ludzi w każdym wieku. Specjaliści zwracają uwagę na występowanie wielu potencjalnych przyczyn zasłabnięcia, które mogą mieć charakter zewnętrzny i wewnętrzny. Do najczęstszych należą:

• długotrwała ekspozycja na promieniowanie słoneczne,

• wysoka temperatura otoczenia,

• intensywne zapachy,

• wysiłek fizyczny,

• spadek ciśnienia krwi,

• odwodnienie,

• spadek poziomu cukru we krwi,

• głód.

Do zasłabnięcia może dojść w przebiegu chorób, zwłaszcza takich jak: 

• epilepsja, czyli tzw. padaczka,

• arytmia, wady mięśnia sercowego,

• zaburzenia napięcia naczyń krwionośnych,

• zaburzenia hormonalne,

• zatrucia wywołane lekami, alkoholem lub narkotykami,

• uczulenie, któremu towarzyszy rumień alergiczny, 

• zaburzenia psychiczne, np. zespół lęku uogólnionego, napady lękowe w przebiegu fobii (np. agorafobia – lęk przed przebywaniem w otwartej przestrzeni, opuszczeniem pomieszczenia, tłumem oraz miejscami publicznymi).

W sposób szczególny na zasłabnięcie narażone są kobiety w ciąży. W ich przypadku zasłabnięcie zazwyczaj jest wynikiem przeciążenia układu sercowo-naczyniowego i intensywnych zmian w układzie hormonalnym.

Jakie są objawy zasłabnięcia?

W chwili zasłabnięcia doświadcza się nagłego uczucia tracenia przytomności bez jej rzeczywistej utraty. Objawami, które towarzyszą zasłabnięciu, są zwłaszcza:

• spadek energii, 

• nagły brak siły, 

• zawroty głowy, 

• uczucie osłabienia,

• duszności, 

• spadek napięcia mięśniowego,

• wzmożona potliwość,

• bladość skóry, 

• mdłości,

• uczucie kołatania serca,

• szumy uszne,

• zaburzenia widzenia, głównie mroczki przed oczami, zawężenie pola widzenia, 

• utrata siły mięśniowej,

• zaburzenia świadomości.

Wymienione dolegliwości ustępują z reguły samoistnie i można wrócić do normalnego funkcjonowania po chwili. Mimo to osobie, która doświadczyła stanu przedomdleniowego, należy udzielić pomocy. Może się zdarzyć, że u osoby, która zasłabła i nie zostały podjęte w stosunku do niej odpowiednie środki zapobiegawcze (np. przyjęcie pozycji siedzącej lub leżącej, podanie chłodnej wody, schronienie się przed promieniowaniem słonecznym), może dojść do pełnego omdlenia z chwilową utratą przytomności. Wiąże się to z ryzykiem upadku i odniesienia dotkliwych obrażeń – urazów, stłuczeń albo złamań.

Pamiętaj o tym, jeśli udzielasz pomocy osobie po zasłabnięciu! A jeśli to Ty potrzebujesz pomocy, nie bój się poprosić o wsparcie i opiekę, a nawet o wezwanie zespołu ratownictwa medycznego, jeśli odczuwasz niepokojące dolegliwości.

Zasłabnięcie – jak powinna wyglądać pierwsza pomoc?

Pierwsza pomoc przy zasłabnięciu składa się z kilku kluczowych elementów. Jeśli pozwalają na to warunki, ułóż na wznak osobę, u której wystąpił stan przedomdleniowy. Pomóż jej przyjąć pozycję leżącą na plecach z nogami uniesionymi nad poziom tułowia. Jeśli nie ma możliwości ułożyć jej w ten sposób, alternatywą jest wygodna pozycja siedząca z pochyloną głową, w której poszkodowany powinien wesprzeć łokcie lub ręce na udach lub na kolanach. Zadaniem obu tych pozycji jest doprowadzenie do stopniowego wyrównania ciśnienia tętniczego.

W sytuacji, gdy do zasłabnięcia doszło podczas przebywania w pomieszczeniu zamkniętym, otwórz okna i zapewnij dostęp do świeżego powietrza. Jeśli sytuacja wydarzyła się na świeżym powietrzu, osłoń poszkodowanego przed słońcem. Osobie poszkodowanej rozepnij ubranie pod szyją, aby nie wywierało ono ucisku na drogi oddechowe, oraz podaj chłodną wodę do picia.

Jeżeli nie dojdzie do utraty przytomności, przeważnie nie ma potrzeby wzywania fachowej pomocy, o ile nie ma ku temu podstaw (innych niepokojących dolegliwości), nie doszło do urazu, a poszkodowany wraca do równowagi. Jeżeli jednak powyższe działania nie przyniosły poprawy i poszkodowany stracił przytomność, ułóż go w pozycji bezpiecznej. Następnie udrożnij drogi oddechowe i sprawdź, czy poszkodowany oddycha, po czym wezwij pogotowie. W przypadku zatrzymania krążenia niezwłocznie rozpocznij resuscytację.

Warto w tym miejscu wspomnieć o manewrach fizjologicznych. To działania, które przeciwdziałają obniżeniu ciśnienia tętniczego, czyli przyczynie zasłabnięcia. Jeśli czujesz, że możesz za chwilę zasłabnąć, wykonaj je. Tak samo, jeśli zauważysz, że ktoś jest bliski zasłabnięcia – poproś go o wykonanie tych czynności:

• przykuc – przysiad wspomaga napięcie mięśni dolnej części ciała i brzucha, a podczas wstawania objawy zasłabnięcia powinny minąć,

• napięcie mięśni nóg – wykonuje się poprzez ich skrzyżowanie w pozycji stojącej lub leżącej z napięciem mięśni nóg, brzucha i pośladków,

• napinanie mięśni ramienia – należy chwycić swoje dłonie palcami i ciągnąć rękami w przeciwnych kierunkach z maksymalną siłą,

• izometryczny uchwyt – polega na zaciskaniu i rozluźnianiu pięści z przedmiotem w dłoni lub bez niego.

Wykonanie tych manewrów fizjologicznych może zapobiec utracie przytomności i ułatwić powrót do normy po zasłabnięciu.