Co to jest zespół Ashermana i jak się go leczy?

Zespół Ashermana – co to za choroba?

Zespół Ashermana, znany również jako zrosty wewnątrzmaciczne, to rzadkie schorzenie ginekologiczne, charakteryzujące się obecnością zrostów wewnątrz jamy macicy. Przednia i tylna ściana jamy macicy się „skleja” i zrasta, przez co może stanowić barierę dla odpływającej krwi miesiączkowej czy powodować problemy z zajściem w ciążę. Zrosty wewnątrzmaciczne mogą powstać w wyniku uszkodzenia błony śluzowej macicy, najczęściej w wyniku wcześniejszych zabiegów ginekologicznych, takich jak: łyżeczkowanie jamy macicy, biopsja endometrium, cięcie cesarskie, histeroskopia czy inne interwencje chirurgiczne w obrębie jamy macicy.

Główne objawy zespołu Ashermana obejmują: skrócenie lub zanik miesiączek, problemy z zajściem w ciążę, bóle podbrzusza, nieprawidłowe krwawienia międzymiesiączkowe. Rozpoznanie zespołu Ashermana wymaga zazwyczaj badania ultrasonograficznego (USG) lub histeroskopii, która pozwala na bezpośrednią wizualizację wnętrza macicy. Leczenie zespołu Ashermana obejmuje usuwanie zrostów poprzez histeroskopię, a następnie stosowanie różnych terapii celem zapobieżenia ponownemu powstawaniu blizn. Pacjentki z zespołem Ashermana mogą być niepłodne, ale dzięki odpowiedniemu leczeniu istnieje szansa na poprawę ich zdolności do zajścia w ciążę.

Objawy zespołu Ashermana

Zespół Ashermana charakteryzuje się różnorodnymi objawami, które mogą wskazywać na obecność zrostów lub bliznowców wewnątrz jamy macicy. Kobiety najczęściej zgłaszają:

• Zaburzenia miesiączkowania, takie jak obfite, skąpe, nieregularne miesiączki lub ich brak. Zrosty w macicy mogą zakłócać normalny cykl miesiączkowy i prowadzić do zmian w ilości, długości lub obfitości krwawienia. Mogą stanowić również fizyczną barierę dla krwi miesiączkowej; nie będzie ona miała którędy odpływać do kanału szyjki macicy.

• Trudności w zajściu w ciążę, gdyż zrosty lub bliznowce w jamie macicy mogą utrudniać implantację zarodka czy nawet dostanie się nasienia do jamy macicy. Pacjentki z zespołem Ashermana często doświadczają niepłodności i poronień.

• Bóle podbrzusza, gdyż zrosty w macicy mogą powodować utrudnienie odpływu krwi menstruacyjnej z macicy.

• Zespołowi Ashermana mogą towarzyszyć nieprawidłowe krwawienia między miesiączkami, które są wynikiem zaburzeń struktury jamy macicy.

• Jeśli pacjentki z zespołem Ashermana nie reagują na leczenie hormonalne, może to sugerować obecność zrostów utrudniających normalną reakcję macicy na wahania stężenia hormonów.

Warto zauważyć, że objawy zespołu Ashermana mogą być różnorodne, a ich nasilenie zależy od stopnia i lokalizacji zrostów w macicy. Jeśli istnieje podejrzenie zespołu Ashermana, konieczne jest skonsultowanie się z lekarzem ginekologiem, który może zlecić odpowiednie badania diagnostyczne, takie jak ultrasonografia lub histeroskopia, aby potwierdzić diagnozę i dostosować plan leczenia.

Co może być przyczyną zespołu Ashermana?

• Jedną z najczęstszych przyczyn zespołu Ashermana są operacje przeprowadzane wewnątrz jamy macicy. Szczególnie istotne są procedury, takie jak wyłyżeczkowanie jamy macicy czy histeroskopowe zabiegi usunięcia polipów lub mięśniaków. Te zabiegi mogą powodować uszkodzenie struktur błony śluzowej jamy macicy, co w rezultacie prowadzi do powstawania zrostów.

• Poronienia niecałkowite, szczególnie te, w których zastosowano łyżeczkowanie, również mogące prowadzić do uszkodzenia błony śluzowej i powstawania zrostów. Dlatego dziś opróżnianie macicy po poronieniu odbywa się za pomocą terapii farmakologicznej lub podczas łyżeczkowania łyżką ssącą.

• Infekcje wewnątrz jamy macicy, zwłaszcza te, które nie są właściwie leczone, mogą prowadzić do zapalenia i uszkodzenia błony śluzowej, co z kolei sprzyja powstawaniu zrostów.

• Czasami uszkodzenia błony śluzowej mogą wynikać z innych przyczyn, takich jak urazy macicy czy radioterapia w obrębie miednicy.

• Również niektóre procedury diagnostyczne, takie jak aspiracyjna biopsja endometrium, mogą przyczynić się do uszkodzenia błony śluzowej macicy.

Warto zauważyć, że ryzyko wystąpienia zespołu Ashermana związane jest często z intensywnością i rodzajem przeprowadzonych zabiegów. Staranne i delikatne przeprowadzanie procedur chirurgicznych wewnątrz macicy jest kluczowe, aby zminimalizować ryzyko wystąpienia zespołu Ashermana.

Jak wygląda diagnostyka zespołu Ashermana?

Diagnostyka zespołu Ashermana obejmuje różne procedury mające na celu ocenę wnętrza jamy macicy i potwierdzenie obecności ewentualnych zrostów lub bliznowców.

• Ultrasonografia (USG), szczególnie z obrazowaniem trójwymiarowym, pomaga ocenić strukturę jamy macicy, gdy choroba zrostowa jest dosyć zaawansowana. W niektórych przypadkach, zwłaszcza gdy zrosty nie są duże, mogą nie być widoczne na standardowym badaniu USG.

• Histeroskopia jest najbardziej precyzyjną metodą diagnostyczną dla zespołu Ashermana. Podczas histeroskopii cienkie narzędzie wyposażone w kamerę jest wprowadzane do wypełnionej płynem jamy macicy, co umożliwia bezpośrednią wizualizację ścian macicy. Lekarz, widząc jamę macicy na ekranie, może ocenić obecność zrostów, ich lokalizację, rozmiar i ewentualne uszkodzenia błony śluzowej.

• Histerosonografia, czyli kombinacja ultrasonografii z wprowadzeniem cieczy do jamy macicy, może być stosowana, aby uzyskać lepszą wizualizację struktury macicy, zwłaszcza jej wnętrza. To bardzo dobre badanie diagnostyczne w zespole Ashermana.

• Histerosalpingografia polega na wprowadzeniu kontrastowego środka do jamy macicy, a następnie wykonaniu serii zdjęć rentgenowskich. Pozwala ocenić kształt macicy oraz przewodów jajowodów. Jest to jednak dziś już metoda raczej historyczna ze względu na nowocześniejsze i bardziej skuteczne metody obrazowania.

• Badanie rezonansu magnetycznego (MRI) jest rzadko wykorzystywane do oceny struktury macicy, nie jest to metoda diagnostyczna pierwszego wyboru dla zespołu Ashermana.

Po wykonaniu badań diagnostycznych lekarz będzie w stanie potwierdzić obecność zespołu Ashermana oraz określić stopień i lokalizację ewentualnych zrostów w jamie macicy. Dzięki precyzyjnej diagnozie możliwe jest opracowanie planu leczenia, dostosowanego do indywidualnych potrzeb pacjentki.

Metody leczenia zespołu Ashermana 

Leczenie zespołu Ashermana polega na usunięciu zrostów z wnętrza jamy macicy i przez to na przywróceniu prawidłowej struktury błony śluzowej. Najskuteczniejszą metodą leczenia jest histeroskopia z resekcją zrostów wewnątrzmacicznych.

Po usunięciu zrostów lekarz może podać do jamy macicy specjalny preparat w postaci np. żelu zawierającego kwas hialuronowy. Ma to na celu zapobieżenie ponownemu zrostowi błony śluzowej. Po zabiegu pacjentka może mieć zaleconą terapię hormonalną w celu szybszej regeneracji błony śluzowej macicy. Hormony, takie jak estrogen i progesteron, mogą pomóc w prawidłowej odbudowie endometrium.