Zespół rowka nerwu łokciowego – objawy, badania diagnostyczne, rozpoznanie

Czym jest zespół rowka nerwu łokciowego?

Zespół rowka nerwu łokciowego to rodzaj neuropatii uciskowej w ręce. Powstaje w efekcie nacisku na nerw łokciowy.

Przyczyną choroby bywa najczęściej obrzęk zapalny samego nerwu bądź tkanek go otaczających, a także zmiany zwyrodnieniowe lub pourazowe, które wpływają na ograniczenie przestrzeni kanału łokciowego. Objawy zespołu rowka nerwu łokciowego mogą wystąpić również w wyniku długotrwałego ucisku na nerw, np. podczas snu, ale i w efekcie obciążenia organizmu niektórymi chorobami i wadami wrodzonymi. Ryzyko powstania neuropatii zwiększa m.in. cukrzyca, płytkość kanału łokciowego, zmiany hormonalne, alkoholizm.

Bez względu na źródło problemu powstały ucisk na włókna przechodzące przez staw łokciowy doprowadza do zaburzeń ich odżywiania, co w konsekwencji wywołuje wtórny obrzęk i pojawianie się dokuczliwych dolegliwości. Tak powstaje zespół rowka łokciowego.

Wczesne objawy

Zespół rowka nerwu łokciowego dotyczy przede wszystkim ręki dominującej (czyli u osób praworęcznych – prawej ręki, a u leworęcznych – lewej). Pierwszym objawem, jaki możesz odczuć w wyniku postępu choroby, jest nadwrażliwość, a następnie parestezje, czyli drętwienie, mrowienie czy wrażenie przechodzenia prądu wzdłuż przebiegu włókien nerwu, czyli w okolicach łokciowej powierzchni przedramienia aż do palca małego i serdecznego po stronie dłoniowej i grzbietowej. Dolegliwości te najczęściej pojawiają się nagle w nocy.

Co ciekawe, sam staw łokciowy oraz okolice zaopatrywane czuciowo przez nerw łokciowy zwykle nie bolą. Ból łokcia bywa najrzadziej występującym objawem, jaki może powodować uciśnięty rowek łokciowy.

Jeśli ucisk na nerw się utrzymuje, możesz odczuwać kolejne nieprzyjemne doznania. Stopniowo możesz zaobserwować osłabienie siły ręki i pogorszenie jej funkcjonalności.

Zespół rowka nerwu łokciowego – późniejsze objawy

Uciśnięty rowek nerwu łokciowego w późniejszym etapie przebiegu choroby stwarza ryzyko pojawienia się atrofii mięśni, zwłaszcza międzykostnych i mięśni przywodzicieli palców. W efekcie osłabienia siły układu ruchu możesz zaobserwować stopniową utratę niektórych zdolności chwytnych. Zwłaszcza wykonywanie czynności precyzyjnych dłonią może sprawiać trudności, np. trzymanie długopisu i posługiwanie się nim czy obsługa kluczy bądź łyżeczki do herbaty. Wypadanie przedmiotów z ręki bądź nieumiejętne manipulowanie nimi dodatkowo wyzwalają stres i zdenerwowanie ze względu na pogorszenie funkcjonalności ręki i postępującą niezdarność.

Jednym z najbardziej charakterystycznych objawów, po którym możesz rozpoznać zespół rowka nerwu łokciowego, jest tzw. ręka szponiasta. Stanowi ona o bardzo znacznym bądź nawet całkowitym uszkodzeniu nerwu łokciowego. Wygląd ręki szponiastej, jak sama nazwa sugeruje, przypomina szpon. Polega na trwałym ustawieniu palca IV i V w wyproście w stawach śródręczno-paliczkowych przy jednoczesnym zgięciu różnego stopnia w stawach międzypaliczkowych bliższych. Co więcej, odwodzenie i przywodzenie (rozłączanie i złączanie) obu palców jest niemożliwe, a poza tym zaburzeniu ulega także ruchomość kciuka w tych kierunkach.

Czasem zdarza się, że powstały z różnych przyczyn ucisk bądź zapalenie rowka nerwu łokciowego nie stanowią przyczyny dolegliwości w obrębie kończyny górnej. Co ciekawe, schorzenie może w takiej sytuacji jednak prowokować dyskomfort w okolicy międzyłopatkowej kręgosłupa bądź bóle łopatki.

Zespół rowka łokciowego – klasyfikacja

Jest kilka klasyfikacji zespołu rowka łokciowego. Jedną z nich jest klasyfikacja Dellona. Dzieli ona chorobę na 3 stadia:

• I. łagodne, obejmujące okresowe dolegliwości w postaci mrowienia i subiektywne osłabienie siły i sprawności kończyny,

• II. pośrednie, polega na pojawianiu się czasowych parestezji i zauważalnego pogorszenia funkcjonalności ręki,

• III. ciężkie, charakteryzuje się przewlekłymi zaburzeniami czucia lub nawet całkowitym porażeniem nerwu łokciowego.

Kolejną jest skala McGowana. Bywa innego rodzaju propozycją oceny skali problemu, choć również obejmuje 3 okresy:

• I. nieduże spaczenie czucia w obszarze zaopatrywanym przez nerw łokciowy,

• II. zaniki mięśni wewnętrznych ręki,

• III. rozległe zaniki mięśni palców i dłoniowej części ręki.

Klasyfikacja SSS (Symptom Severity Score) uwzględnia z kolei w systemie zero-jedynkowym obecność bólu i parestezji, a także bierze pod uwagę wyniki testów funkcjonalnych.

Jak rozpoznać, że jest ucisk na nerw łokciowy?

Zespół rowka nerwu łokciowego można rozpoznać nie tylko po obecności objawów wczesnych oraz późnych. Do postawienia diagnozy niezbędne jest przeprowadzenie na początek specjalnych testów funkcjonalnych. Aby rozpocząć diagnostykę, skonsultuj się z lekarzem rodzinnym. 

Jednym z powszechnie stosowanych jest test na tzw. objaw Fromenta. Stanowi on o możliwości utrzymania kartki kciukiem i palcem wskazującym wbrew oporowi, który stawia terapeuta lub druga ręka badanej osoby, ciągnąc w stronę przeciwną papier.

Cenny w procesie rozpoznawania problemu jest też tzw. objaw Wartenberga, czyli odruch zgięciowy ręki wywoływany przez uderzenie młoteczkiem neurologicznym w grzbietową powierzchnię nadgarstka, polegający na zgięciu kciuka. Wynik możesz też uzyskać w odpowiedzi na silne pociągnięcie za opuszki palców przez trzymające je palce badającego Cię terapeuty.

Objawy Tinela stanowią inną propozycję uzupełniającą diagnostykę. Wynik jest dodatni i wskazuje na ucisk nerwu rowka łokciowego, jeśli opukujesz Ty, Twój lekarz czy fizjoterapeuta rowek łokciowy i odczuwasz przy tym parestezje.

Choć informacje o objawach i wyniki testów funkcjonalnych są ważne w diagnostyce problemu, to uzupełnienie stanowią badania obrazowe. Na zespół rowka nerwu łokciowego stosuje się m.in. badanie radiologiczne, ultrasonografię i testy przewodnictwa nerwowego.

Mimo miejscowych objawów, sugerujących lokalne zmiany wywołujące kompresję na rowek nerwu łokciowego, warto również mieć na uwadze dyskopatię szyjną, guz Pancosta czy zespół otworu górnego klatki piersiowej.

Ile trwa leczenie zespołu rowka?