Czym jest zespół stresu pourazowego? Jak go leczyć?
Zespół stresu pourazowego może rozwinąć się u osób, które doświadczyły silnej traumy. Mowa nie tylko o katastrofach, kataklizmach lub wypadkach, ale także o przemocy, gwałcie lub zachorowaniu na ciężką chorobę. Zaburzenie to objawia się m.in. lękiem, depresją i ciągłym przeżywaniu trudnej sytuacji. Osoba, która cierpi na zespół stresu pourazowego, powinna otrzymać fachową pomoc.
Zespół stresu pourazowego został wprowadzony do klasyfikacji w 1980 roku przez Amerykańskie Towarzystwo Psychiatryczne. Pierwsze doniesienia naukowe na temat tego zaburzenia pojawiły się znacznie wcześniej. Już w XIX wieku opisywano objawy zaobserwowane u żołnierzy walczących w wojnie secesyjnej. Podobnie było u weteranów I i II wojny światowej oraz wojny w Wietnamie. Jednak wzmianki o silnej reakcji na traumę znaleźć można już w pismach pochodzących ze starożytności. Wbrew powyższemu zespół stresu pourazowego może wystąpić u wszystkich osób – nie tylko u uczestników działań zbrojnych.
Polecane
Czym jest zespół stresu pourazowego?
Zespół stresu pourazowego (PTSD – posttraumatic stress disorder) jest zaburzeniem psychicznym, które pojawia się w reakcji na bardzo silne przeżycie, czyli traumę. Najczęściej są to sytuacje, w których zagrożone jest życie lub zdrowie. Mowa m.in. o działaniach wojennych, katastrofach, wypadkach, aktach terroryzmu, klęskach żywiołowych, przemocy seksualnej lub fizycznej (m.in. torturowaniu, przetrzymywaniu, znęcaniu się, byciu świadkiem zabójstwa). Zgodnie z kryteriami diagnostycznymi reakcja na to wydarzenie musi obejmować silny strach, przerażenie lub bezradność.
Wyróżnia się:
ostry zespół stresu pourazowego – objawy utrzymują się do 3 miesięcy,
przewlekły zespół stresu pourazowego – objawy utrzymują się powyżej 3 miesięcy,
opóźniony zespół stresu pourazowego – objawy pojawiają się dopiero po 6 miesiącach od wydarzenia.
Powinieneś pamiętać, że zespół stresu pourazowego nie rozwija się u każdej osoby, która doświadczyła traumy. Szacuje się, że cierpi na niego od 3 do 6% populacji. Za czynniki, które predysponują do wystąpienia tego zaburzenia, uważa się:
płeć kobiecą,
doświadczenie traumy w przeszłości (zwłaszcza w wieku dziecięcym),
brak lub niewystarczające wsparcie ze strony otoczenia,
bycie narażonym na długotrwały stres (niezwiązany z wydarzeniem),
obecność innych zaburzeń psychicznych,
występowanie zaburzeń psychicznych u członków najbliższej rodziny,
nagromadzenie trudnych doświadczeń życiowych przed wystąpieniem traumy.
Jakie są objawy zespołu stresu pourazowego?
Możliwe objawy zespołu stresu pourazowego to:
uporczywe przypominanie sobie traumatycznego wydarzenia,
przeżywanie traumy na nowo,
koszmary senne związane z traumatycznym wydarzeniem,
apatia,
uczucie odrętwienia,
unikanie sytuacji zwiększających ryzyko przypomnienia sobie traumatycznego wydarzenia,
izolowanie się od innych osób,
bezsenność,
pozostawanie w stanie nadmiernej czujności,
lęk,
niezdolność do przeżywania przyjemności,
depresja,
myśli samobójcze,
zobojętnienie emocjonalne,
bierność,
silny niepokój,
zaburzenia koncentracji,
Bardzo często objawy zespołu stresu pourazowego pojawiają się po kilku tygodniach od wystąpienia traumatycznego doświadczenia.
Zespół stresu pourazowego – jak długo trwa?
Nie można jednoznacznie stwierdzić, jak długo trwa zespół stresu pourazowego. U każdej osoby zaburzenie to ma inny przebieg i obraz kliniczny. Składa się na to szereg czynników (m.in. otrzymane wsparcie, rodzaj i czas trwania traumy). Najczęściej zespół stresu pourazowego można wyleczyć w ciągu kilku tygodni lub miesięcy. Zdarza się jednak, że zaburzenie to trwa przez wiele lat. Jego skutkiem są wówczas zmiany w osobowości.
Jak leczy się zespół stresu pourazowego?
Leczenie zespołu stresu pourazowego powinno być przeprowadzone przez doświadczonego specjalistę. Jego celem jest poprawa samopoczucia, przywrócenie prawidłowego funkcjonowania w społeczeństwie, a także zmniejszenie ryzyka przekształcenia się zaburzenia w trwałe zmiany. Dostępne metody to psychoterapia i farmakoterapia.
Terapia w zespole stresu pourazowego może opierać się na metodzie:
poznawczo-behawioralnej,
przedłużonej ekspozycji,
schematów.
Bardzo ważne jest nauczenie technik relaksacyjnych i technik opanowywania lęku. Dzięki nim pacjent nabywa umiejętności kierowania przeżywanym lękiem. Uczy się także konfrontacji ze źródłem swoich zaburzeń oraz funkcjonowania w społeczeństwie. Tym samym poprawia się jego zdrowie psychiczne
Zespół stresu pourazowego – jak pomóc?
Zastanawiasz się, jak pomóc osobie z zespołem stresu pourazowego? Przede wszystkim powinieneś zapewnić ją o swoim wsparciu i zrozumieniu dla tego, co przeżywa. Porozmawiaj z nią o podjęciu odpowiedniej terapii – w tym rodzaju zaburzeń pomoc specjalisty jest niezbędna. Pamiętaj, aby wykazać się przy tym empatią, delikatnością i cierpliwością.
- I. Krupka-Matuszczyk, M. Matuszczyk, Psychiatria. Podręcznik dla studentów pielęgniarstwa, Śląski Uniwersytet Medyczny, Katowice 2007.
- A. Bilikiewicz, Psychiatria. Podręcznik dla studentów medycyny, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2006.
- A. Cebella, I. Łucka, Zespół stresu pourazowego – rozumienie i leczenie, „Psychiatria” 2007, t. 4, nr 3, s. 128–137.
- N. Ogińska-Bulik, Z. Juczyński, Konsekwencje doświadczanych negatywnych wydarzeń życiowych – objawy stresu pourazowego i potraumatyczny wzrost, „Psychiatria” 2012, t. 9, nr 1, s. 1–10.
Powyższy materiał ma wyłącznie charakter edukacyjno-informacyjny, nie jest poradą lekarską i nie zastępuje konsultacji z lekarzem. Przed zastosowaniem się do wskazówek lub informacji o charakterze specjalistycznym zawartych w Welbi należy skonsultować ich treść z lekarzem. Welbi dokłada najwyższych starań, aby treść publikowanych materiałów był najlepszej jakości, ale nie ponosi odpowiedzialności za ich zastosowanie bez konsultacji z lekarzem.
Najchętniej czytane
