Skąd bierze się zgaga i jak się jej pozbyć?

Czym jest zgaga?

Zgaga jest jednym z objawów chorobowych. Pojawia się najczęściej po spożyciu posiłku. Zwykle odczuwasz wtedy nieprzyjemne pieczenie za mostkiem, a niekiedy także w gardle. Jest to spowodowane cofaniem się kwaśnej treści z żołądka do przełyku, czemu towarzyszy podrażnienie. Za taki stan odpowiadają nieprawidłowości w funkcjonowaniu dolnego zwieracza przełyku.

Dolny zwieracz przełyku jest mięśniem, który stanowi zabezpieczenie przed cofaniem się treści żołądkowej. W prawidłowych warunkach po spożyciu posiłku ulega on zaciśnięciu. Tym samym treść pokarmowa i soki żołądkowe nie mogą przedostać się do wyżej położonych odcinków przewodu pokarmowego. Relaksacja dolnego zwieracza przełyku, zbyt duża ilość soków żołądkowych lub nadmierne pobudzenie receptorów w błonie śluzowej żołądka powoduje, że pojawia się zgaga.

Zgaga występuje u osób w każdym wieku. Różny jest jej stopień nasilenia i niekiedy towarzyszą jej dodatkowe objawy. Może pojawić się tylko raz na jakiś czas (w określonych sytuacjach). Zdarza się jednak, że zgaga jest uciążliwa i nawraca regularnie.

Jakie są objawy zgagi?

Zgaga sama jest zaliczana do objawów. Gdy się pojawia, odczuwasz pieczenie za mostkiem, a niekiedy także w gardle. Do tego mogą pojawić się także inne dolegliwości: chrypka (a nawet kaszel), ból lub dyskomfort w klatce piersiowej, nieprzyjemny smak w ustach.

Skąd bierze się zgaga?

Na pewno zastanawiasz się, od czego jest zgaga. Objaw ten występuje głównie przy chorobie refluksowej przełyku. Refluks żołądkowo-przełykowy (bo tak fachowo nazywa się ta jednostka chorobowa) to jedno z najczęściej spotykanych schorzeń w gabinecie gastroenterologa. Szacuje się, że cierpi na nią około 40% populacji (zwłaszcza w krajach uprzemysłowionych). Jej przyczyny nie zostały do końca poznane, ale przypuszcza się, że choroba ma związek z:

• uszkodzeniem bariery antyrefluksowej,

• słabą perystaltyką przełyku,

• nieprawidłowym opróżnianiem się żołądka (przesuwaniem treści pokarmowej do dalszych odcinków przewodu pokarmowego),

• samoistną relaksacją dolnego zwieracza przełyku.

Na zgagę w przebiegu choroby refluksowej narażone są osoby, które nieodpowiednio się odżywiają, prowadzą siedzący tryb życia i cierpią na otyłość. Schorzenie może prowadzić m.in. do przewlekłego zapalenia krtani, nadżerek, zwężenia przełyku i astmy oskrzelowej.

Częstą przyczyną zgagi jest nieodpowiednia dieta. Niektóre produkty spożywcze przyczyniają się do nadmiernego pobudzenia receptorów w błonie śluzowej układu pokarmowego lub wzmożonej produkcji soku żołądkowego (określanego jako zakwaszenie żołądka). W efekcie treść pokarmowa cofa się do przełyku, co skutkuje pojawieniem się nieprzyjemnego pieczenia za mostkiem. Produkty spożywcze, które sprzyjają zgadze, to np. owoce cytrusowe, czekolada, ostre przyprawy, mocna kawa i herbata, alkohol.

Zgaga u ciężarnych

Na zgagę skarży się także wiele kobiet w ciąży. W ich przypadku za nieprzyjemne dolegliwości odpowiadają hormony ciążowe, na które może reagować dolny zwieracz przełyku. Ich wyższe stężenie po zapłodnieniu prowadzi do częstego rozluźniania się zwieracza. Na cofanie się treści żołądka może również wpływać zmiana ciśnienia w jamie brzusznej. Jest ona spowodowana stałym rozrastaniem się macicy, która powoduje ucisk na żołądek i inne struktury przewodu pokarmowego.

Zgaga po alkoholu

Częstym zjawiskiem jest także zgaga po alkoholu. Substancje zawarte w napojach alkoholowych powodują:

• obniżenie ciśnienia w okolicy dolnego zwieracza przełyku,

• wzmożone wydzielanie soku żołądkowego.

Z tego powodu treść żołądkowa cofa się do przełyku i podrażnia go. Nie u wszystkich osób pojawia się zgaga po alkoholu. Jeżeli cierpisz na refluks żołądkowo-przełykowy, możesz być pewien, że napoje alkoholowe spowodują u Ciebie pieczenie za mostkiem.

Zgaga w nocy

Częstym objawem jest zgaga w nocy. Przyczyną tego typu dolegliwości są najczęściej błędy dietetyczne. Nie chodzi jedynie o spożycie produktów, które zwiększają wydzielanie kwasu żołądkowego. Również zjedzenie bardzo obfitego posiłku przed położeniem się do łóżka sprawia, że odczuwasz pieczenie za mostkiem. Zgaga w nocy może być zatem efektem błędów dietetycznych.

Czy zgaga jest wskazaniem do wizyty lekarskiej?

Jeżeli zgaga występuje u Ciebie sporadycznie i ma ścisły związek ze spożyciem niektórych produktów (np. słodyczy, napojów gazowanych, alkoholu, cytrusów), nie ma konieczności zgłaszania się do lekarza. Jednak wspomnij mu o tym objawie podczas wizyty kontrolnej. Do tego czasu samodzielnie podejmij działania, dzięki którym zminimalizujesz nieprzyjemne dolegliwości.

Uciążliwa zgaga, która pojawia się często, jest wskazaniem do konsultacji z lekarzem. Nawracające objawy mogą wskazywać na chorobę układu pokarmowego (refluks żołądkowo-przełykowy). Wymaga ona odpowiedniego leczenia, ponieważ może prowadzić do powikłań.

Do lekarza zgłoś się niezwłocznie, jeżeli zgadze towarzyszą inne objawy, takie jak gorączka, wymioty, silna biegunka, silny ból brzucha lub znaczne pogorszenie się samopoczucia.

Badania, które wykonuje się przy zgadze to:

• endoskopia górnego odcinka przewodu pokarmowego,

• pH-metria (pomiar trwa 24 godziny),

• manometria przełykowa (pomiar ciśnienia w okolicy zwieraczy przełyku),

• badania obrazowe.

Nie wszystkie badania muszą być wykonane u osoby, która cierpi na zgagę.

Jak wygląda leczenie zgagi?

Leczenie zgagi można podzielić na niefarmakologiczne i farmakologiczne. W pierwszym przypadku działania opierają się głównie na zmianie stylu życia. Powinieneś dążyć do:

• normalizacji masy ciała,

• stosowania dobrze zbilansowanej diety,

• wyeliminowania z jadłospisu niektórych produktów,

• codziennej aktywności fizycznej,

• zrezygnowania ze spożywania alkoholu i palenia tytoniu,

• zaprzestaniu przyjmowania posiłków na 2-3 godziny przed położeniem się spać.

W leczeniu zgagi można zastosować także leczenie farmakologiczne. Polega ono na przyjmowaniu leków, które zobojętniają treść żołądkową (sprawiają, że nie jest ona kwaśna). Ich wadą jest to, że działają krótko, dlatego należy je przyjmować nawet kilka razy dziennie. Co jeszcze jest dobre na zgagę? Bardzo często stosowanymi lekami są inhibitory pompy protonowej, które również zmniejszają wytwarzanie kwasu solnego w żołądku.

U niektórych osób istnieją wskazania do wykonania zabiegu chirurgicznego. Są to przede wszystkim pacjenci z rozpoznaną chorobą refluksową. Wskazaniami do operacji są powikłania, brak odpowiedzi na leczenie farmakologiczne. Zabieg nosi nazwę fundoplikacji. Polega na przyszyciu dna żołądka do przełyku, dzięki czemu jego treść nie cofa się.

Dieta przy zgadze

Bardzo duże znaczenie ma dieta przy zgadze. Wprowadzenie zmian do jadłospisu jest zalecane wszystkim osobom, które doświadczają pieczenia za mostkiem po spożyciu posiłku (nie tylko pacjentom z rozpoznanym refluksem żołądkowo-przełykowym). Pamiętaj, że bez odpowiedniej diety nawet leczenie farmakologiczne nie przyniesie oczekiwanych efektów.

Jeżeli chcesz uniknąć zgagi, wyeliminuj z jadłospisu:

• owoce cytrusowe,

• alkohol,

• tłuste mięso,

• tłuste sery i nabiał (śmietanę, mleko powyżej 2%),

• tłuste ryby,

• ostre przyprawy,

• pomidory,

• warzywa strączkowe,

• warzywa cebulowe,

• czekoladę i słodycze.

Zrezygnuj także z picia mocnej kawy, herbaty i soków owocowych. Postaw na niegazowaną wodę mineralną. Dobrze sprawdzają się także zioła na refluks. Możesz pić napary z rumianku, lukrecji i melisy. Pamiętaj, że często stosowana na dolegliwości ze strony układu pokarmowego mięta może nasilić nieprzyjemne dolegliwości. Wypróbuj także siemię lniane na refluks.

Jak pozbyć się zgagi domowymi sposobami?

Znane są także różnego rodzaju domowe sposoby na zgagę. Wiele osób twierdzi, że pomaga im wypicie szklanki chudego mleka w momencie, w którym pojawia się pieczenie za mostkiem. Zamiast niego możesz sięgnąć po niegazowaną wodę mineralną. Warto także unikać spania na płasko i delikatnie podnieść wezgłowie łóżka.

Uważaj na niektóre domowe sposoby. Powszechnie znana i używana soda na zgagę, choć przez wiele osób jest uznawana za skuteczną, nie jest metodą, na której warto się opierać. Efekty jej stosowania są krótkotrwałe, poza tym nie leczy przyczyny problemu.