Kiedy i jak należy badać znamiona barwnikowe?

Znamiona barwnikowe – charakterystyka

Znamiona barwnikowe to popularne, na pewno znane Ci pieprzyki. Mogą one być z Tobą od urodzenia bądź pojawiać się na różnych etapach życia. Za powstawanie znamion barwnikowych odpowiadają melanocyty, czyli komórki pigmentowe, które znajdują się w warstwie podstawnej naskórka. Ich zadaniem jest ochrona ciała przed wpływem promieni słonecznych. 

Pieprzyki wrodzone mają postać pojedynczych i owalnych zmian o jednolitym kolorze. Mogą być pokryte włoskami. Nabyte natomiast powstają np. pod wpływem promieni słonecznych. Jeśli znamiona mają jednolity kolor i symetryczny kształt, to zazwyczaj są łagodne i jest niewielka szansa, że przerodzą się w nowotwór złośliwy. Inaczej jest w przypadku znamion atypowych. Poznasz je po nieregularnym kształcie, barwie i zmianie wielkości. Mogą one ulec zezłośliwieniu, dlatego należy je stale monitorować u dermatologa.

Rodzaje znamion

Znamiona mogą wystąpić na całej powierzchni skóry. Można je podzielić na wrodzone i nabyte.

Nabyte natomiast dzielą się na typowe i atypowe. Te pierwsze są zazwyczaj niegroźnie, atypowe musisz stale monitorować, gdyż mają tendencję do transformacji złośliwej, czyli po prostu mogą zmienić się w raka skóry. Zwróć uwagę zwłaszcza na ich nieprawidłowy kształt i kolor. Często także z czasem się powiększają.

Znamiona barwnikowe dzielą się również na:

• pospolite,

• dysplastyczne,

• błękitne,

• znamię Mieschera,

• znamię Meyersona,

• znamię Suttona,

• znamię Spitz,

• znamię zespolone.

Znamię pospolite jest gładkie i jednokolorowe. Może być płaskie lub wypukłe. Zazwyczaj jest niegroźne. Znamiona dysplastyczne zazwyczaj także są łagodne, choć łatwo je pomylić z czerniakiem. Podobnie jak on mają zróżnicowany kolor i nieregularną formę. Znamię błękitne, jak wskazuje nazwa, ma kolor niebieskawy. Najczęściej pojawia się u Azjatów. Zazwyczaj jest niegroźnie. Znamię Mieschera jest małe, okrągłe i wypukłe, mogą rosnąć na nim włoski. Znamię Meyersona rozpoznasz po otaczającym go pierścieniu egzemy, który swędzi. Częściej pojawia się u mężczyzn.

Znamię Suttona, inaczej znamię typu halo, jest otoczone białym pierścieniem. Pieprzyk ten z wiekiem blaknie, aż może w końcu sam zniknąć. Znamię Spitz pojawia się u osób z bardzo jasną karnacją, zazwyczaj przed 20. rokiem życia. Umiejscowione jest na twarzy lub tułowiu. Jest małe, czerwone, towarzyszą mu guzki i może krwawić, przez co często jest mylone z czerniakiem. Zdarza się, że znika samoistnie. Znamię zespolone natomiast to grupa drobnych pieprzyków w tym samym miejscu. 

Znamiona barwnikowe – jakie są przyczyny ich powstawania?

Jedną z przyczyn powstawania zmian barwnikowych są predyspozycje genetyczne. Jeśli więc Twoi rodzice i dziadkowie mieli na ciele pieprzyki, prawdopodobnie Twoje ciało także jest nimi usiane. 

Na powstawanie znamion wpływają także promieniowanie słoneczne, czynniki chemiczne oraz urazy skóry. Wpływ na powstawanie pieprzyków mają też zmiany hormonalne. Często ciemne plamy na skórze pojawiają się wraz z wiekiem, zwłaszcza u kobiet w okresie menopauzy.

Kiedy do lekarza ze zmianami barwnikowymi?

Pójdź do lekarza,, gdy wygląd pieprzyka Cię niepokoi, zwłaszcza gdy w ostatnim czasie zmienił swoją barwę, kształt czy formę albo zaczęła się z niego sączyć wydzielina. Jeśli masz jasną karnację, ryzyko zachorowania na nowotwory skóry jest większe niż w przypadku osób z ciemniejszą karnacją. Regularnie badaj znamiona u dermatologa. 

Niezależnie od typu karnacji chroń swoją skórę przed promieniami słonecznymi i unikaj solarium – to promienie UV w dużej mierze odpowiadają za rozwój czerniaka.

Pieprzyk czy czerniak?

Osoby, które mają pieprzyki, często się zastanawiają, po czym poznać, czy to jeszcze znamię, czy już czerniak. Niestety bywa, że są one do siebie bardzo podobne i dopiero wizyta u lekarza, dermatoskopia i zbadanie wycinka pozwalają ocenić, czy zmiana jest złośliwa, czy łagodna. Dlatego istotna jest profilaktyka. 

Czerniaki mają zazwyczaj ponad 6 mm, nieregularny kształt, niejednorodną barwę, krwawią, czasami swędzą i bolą. Zmienia się także ich wielkość. Czerniakowi mogą towarzyszyć inne objawy, takie jak powiększenie węzłów chłonnych. 

Nowotwór skóry może wystąpić na całym ciele, także na podeszwach stóp, wnętrzu dłoni i pod paznokciami. Po wykryciu czerniaka należy usunąć zmianę i wykonać biopsję jednego z okolicznych węzłów chłonnych. Im szybciej wykryty czerniak, tym większa szansa na wyleczenie i uniknięcie przerzutów. 

Usuwanie znamion

Większość znamion jest niegroźnych i nie trzeba ich leczyć. Usunięcia wymagają pieprzyki, które mają negatywny wpływ na komfort życia, np. są duże, wypukłe i każdy ruch albo ubiór je podrażnia. 

Usuwanie znamion odbywa się, gdy są nieestetyczne i położone w widocznych miejscach, np. na twarzy. Bezwzględnego usunięcia wymagają także zmiany, które mogą sugerować czerniaka. Wtedy wycięty materiał poddaje się badaniu histopatologicznemu. 

Zazwyczaj znamiona barwnikowe usuwa się chirurgicznie lub za pomocą lasera. Bywa jednak tak, że ze względu na ich umiejscowienie zabieg jest niebezpieczny. Wówczas do likwidacji zmiany stosuje się dermabrazję, czyli ścieranie. Jest to jednak metoda stosowana bardzo rzadko. 

Pamiętaj, że masz duży wpływ na powstawanie znamion. Aby ograniczyć ryzyko czerniaka i pojawiania się pieprzyków, pamiętaj o odpowiedniej ochronie przed słońcem, stosuj kremy z filtrem UV, a jeśli masz kontakt z substancjami chemicznymi, zawsze używaj rękawiczek i innych środków ochronnych.