Żółtaczka u noworodka – rodzaje. Przyczyny i leczenie

Czym jest żółtaczka noworodków?

Żółtaczka noworodków występuje w pierwszym miesiącu życia dziecka. Przyczyną jej powstania są zaburzenia przemiany bilirubiny – pomarańczowoczerwonego barwnika żółciowego, który jest produktem rozpadu hemoglobiny, czyli białka zawartego w krwinkach czerwonych. Zbyt wysoki poziom bilirubiny powoduje żółtaczkę u noworodka.

Eksperci podzielili żółtaczki noworodków na fizjologiczne i patologiczne. Żółtaczka fizjologiczna rozwija się u 40% dzieci urodzonych o czasie i niemal wszystkich wcześniaków. Noworodki przejawiają takie czynniki predysponujące do powstania żółtaczki:

• krótki czas przeżycia krwinek czerwonych,

• zwiększona liczba krwinek czerwonych,

• niedojrzałość wątroby (przez to jest mniej zdolna do wychwytywania bilirubiny).

W pewnych niekorzystnych warunkach żółtaczka fizjologiczna noworodków może stać się procesem chorobowym.

• Sprawdź, czym jest żółtaczka hemolityczna. Poznaj jej objawy, przyczyny i metody leczenia.

Żółtaczka fizjologiczna u noworodków

Specjaliści stwierdzają żółtaczkę fizjologiczną u noworodków:

• urodzonych o czasie. Objawy pojawiają się w 2 dobie, największe ich nasilenie obserwuje się w 4–5 dobie, znikają po około 10 dniach; bilirubina osiąga stężenie do 205 μmol/l (12 mg/dl);

• urodzonych przed czasem. Objawy pojawiają się przeważnie w 3 dobie i utrzymują nawet przez 3 tygodnie; bilirubina osiąga stężenie do 257 μmol/l (15 mg/dl).

Zdiagnozowanie żółtaczki fizjologicznej u noworodków opiera się głównie o badanie przedmiotowe, czyli stwierdzenie typowych objawów. W przebiegu tego zaburzenia dochodzi do zażółcenia skóry. W pierwszej kolejności zmianie koloru ulega twarz, następnie tułów i kończyny. Jako ostatnie żółte robią się dłonie i stopy. Objawy ustępują w odwrotnej kolejności. Lekarz wykona u dziecka badanie bilirubiny we krwi. Tego typu żółtaczka noworodków nie jest leczona, jednak mama i dziecko powinni pozostać przez kilka dni w szpitalu pod okiem specjalistów. Eksperci zwracają uwagę na rolę częstego przystawiania dziecka do piersi, gdyż razem z mlekiem matki otrzymuje cenne dla zdrowia i rozwoju składniki.

Żółtaczka patologiczna u noworodka

O patologicznej żółtaczce u noworodka mówi się, gdy:

• rozwija się w 1 dobie życia (tzw. żółtaczka przedwczesna),

• bilirubina wynosi ponad 17 mg/dl (tzw. żółtaczka nadmierna),

• objawy utrzymują się za długo (tzw. przedłużająca się żółtaczka u noworodka).

Rozpoznanie żółtaczki patologicznej u noworodka polega również na stwierdzeniu typowego obrazu klinicznego, ale i na częstych badaniach bilirubiny. Jej stężenia dokonuje się we krwi lub z wykorzystaniem tzw. bilirubinometru. To nowoczesne urządzenie do przezskórnego badania poziomu bilirubiny w krwi, które nie wymaga nakłuwania skóry. Do różnicowania przyczyn żółtaczki lekarz zleca badanie LDH.

Pojawienie się patologicznej żółtaczki u noworodka może być związane z szeregiem zaburzeń. Najczęściej spotykana klasyfikacja przyczyn żółtaczki patologicznej u noworodka dzieli je, biorąc pod uwagę postać bilirubiny, która jest w nadmiarze, na pośrednią i bezpośrednią. 

Do powstania żółtaczki u noworodka z za wysokim poziomem bilirubiny pośredniej doprowadzić mogą m.in.: niedoczynność tarczycy, talasemia – zaburzenia syntezy hemoglobiny, choroba hemolityczna noworodka, choroba Gilberta – uwarunkowany genetycznie zaburzony metabolizm bilirubiny.

Za żółtaczkę noworodka odpowiadać może toksoplazmoza w ciąży. W przypadku zarażenia przyszłej mamy istnieje ryzyko wrodzonej toksoplazmozy u dziecka. Chorobie tej towarzyszyć może szereg objawów o różnym nasileniu. Eksperci wymieniają wśród nich m.in. drgawki, powiększenie węzłów chłonnych, żółtaczkę, wybroczyny, powiększenie wątroby i śledziony, wodobrzusze, plamisto-grudkową osutkę, upośledzenie słuchu.

Żółtaczka u noworodka związana z za wysokim poziomem bilirubiny bezpośredniej może być konsekwencją chorób dróg żółciowych lub zapalenia wątroby (np. WZW B, WZW C). Sprawdź, jakie badania na wątrobę pozwalają określić przyczynę nieprawidłowej pracy tego narządu. 

Leczenie żółtaczki patologicznej u noworodka zależy od przyczyny jej powstania. Aby przyspieszyć proces rozkładu bilirubiny w skórze, malca poddaje się naświetlaniu lampą UV. W ten sposób szybciej pozbędzie się nadmiaru barwnika z organizmu.

Do jakiego lekarza się zgłosić?

Leczeniem żółtaczki u noworodka zajmuje się neonatolog. To specjalista obejmujący opieką medyczną dzieci w pierwszym miesiącu życia. Lekarzem dla dzieci od 2 miesiąca życia jest pediatra.

Zgłoś się do lekarza, jeśli:

• doszło do pojawienia się żółtaczki po wyjściu ze szpitala;

• nastąpiła zmiana zabarwienia moczu na żółtobrązowy;

• dziecko oddaje szaro-białe lub bardzo ciemne stolce;

• skóra dziecka zmieniła kolor na żółtooliwkowy;

• obserwujesz zaburzenia zachowania dziecka, np. wiotkość mięśni, brak aktywności, głośny krzyk.