Umów teleporadę
Welbi
ZdrowieProfilaktyka 1 min.

Żywienie pozajelitowe – co to jest? Kiedy jest konieczne?

lek. Agnieszka Żędzian02.10.2023Aktualizacja: 02.10.2023

Żywienie pozajelitowe, nazywane również parenteralnym, pozwala na odżywianie osób, u których nie jest możliwe żywienie dojelitowe. Polega na dożylnym podawaniu specjalnie do tego przeznaczonych preparatów żywieniowych. Leczenie, w zależności od stanu zdrowia, można prowadzić zarówno w warunkach szpitalnych, jak i w domu chorego. Dowiedz się, kiedy jest konieczne żywienie pozajelitowe i jakie mogą być jego powikłania.


zywienie-pozajelitowe-kiedy-jest-konieczne.
Adobe Stock

Polecane

przeciwciala-czym-sa-co-je-wytwarza
Zdrowie
2 min.
Przeciwciała - czym są? Co je wytwarza?
31.10.2021
jakie-sa-rodzaje-nowotworow-co-warto-wiedziec
Zdrowie
2 min.
Rodzaje nowotworów łagodnych i złośliwych
14.05.2021
witamina-b-na-komary-ktora-skutecznie-je-odstraszy
Zdrowie
2 min.
Witamina B na komary - która skutecznie je odstraszy?
24.01.2022
wzmocnienie-organizmu-po-antybiotyku
Zdrowie
1 min.
Jak możesz wzmocnić swój organizm po antybiotyku?
30.05.2022
Spis treści
  1. Na czym polega żywienie pozajelitowe?
  2. Dla kogo? Wskazania do żywienia pozajelitowego
  3. Żywienie pozajelitowe – kiedy jest przeciwwskazane?
  4. Jakie mogą być powikłania żywienia pozajelitowego?
  5. Żywienie pozajelitowe u dzieci

Na czym polega żywienie pozajelitowe?

Żywienie pozajelitowe (parenteralne), czyli podawanie związków odżywczych bezpośrednio do krwiobiegu, jest stosowane u osób, u których z różnych przyczyn niemożliwe jest żywienie dojelitowe, np. z powodu choroby jelit. Polega ono na dożylnym podawaniu specjalnie do tego przeznaczonych preparatów żywieniowych, zawierających w swoim składzie ściśle określoną ilość składników odżywczych:

  • lipidów (tłuszczów) – zapewniają 25–30% zapotrzebowania energetycznego i zapobiegają niedoborom kwasów tłuszczowych w organizmie chorego,

  • aminokwasów, z wyłączeniem argininy i glutaminy,

  • węglowodanów – pod postacią dekstrozy w różnych stężeniach – 40%, 50% i 70%,

  • elektrolitów (sodu, magnezu, wapnia, potasu i fosforanów), mikroelementów i witamin.

Żywienie parenteralne może być stosowane jako jedyny sposób odżywienia (całkowite żywienie pozajelitowe) lub jako uzupełnienie żywienia dojelitowego, jeśli nie jest ono wystarczające do zapewnienia właściwego odżywienia pacjenta (częściowe żywienie pozajelitowe). Z uwagi na wysoką osmolarność preparatów (liczbę moli na litr roztworu) preferowane jest ich podawanie do dużych naczyń żylnych (przez wkłucie centralne lub specjalne porty naczyniowe). W przypadku krótkotrwałego żywienia parenteralnego (poniżej 2 tygodni) dopuszcza się podawanie preparatów o obniżonej osmolarności (poniżej 800 mosm/l) do wkłucia obwodowego.

Dla kogo? Wskazania do żywienia pozajelitowego

Zastanawiasz się kiedy konieczne jest włączenie żywienia parenteralnego? Zarówno domowe żywienie pozajelitowe, jak i prowadzone w warunkach szpitalnych może być konieczne u pacjentów z chorobami układu pokarmowego lub z innymi ciężkimi schorzeniami. Niedożywienie wymagające leczenia żywieniowego może być objawem raka żołądka, innych chorób nowotworowych czy zaburzeń wchłaniania.

Wskazaniami do żywienia pozajelitowego są m.in.:

  • rak lub inne zwężenie jelita,

  • niedrożność jelita cienkiego,

  • wybrane przetoki przewodu pokarmowego (nieprawidłowe połączenia, np. pomiędzy dwiema pętlami jelit) ,

  • powikłania pooperacyjne związane z przeciekiem w obrębie jelit,

  • długotrwałe silne wymioty lub ciężka biegunka prowadząca do niedożywienia,

  • zwiększone zapotrzebowanie energetyczne u pacjentów z posocznicą (sepsą) lub urazem wielonarządowym,

  • wrodzone wady lub niedojrzałość układu pokarmowego u noworodków i niemowląt,

  • przewidywany okres braku możliwości odżywiania doustnego przez ponad 7 dni,

  • ciężkie ostre zapalenie trzustki.

Pamiętaj, że w miarę możliwości w każdym przypadku należy dążyć do odżywiania dojelitowego. Jest ono nie tylko najbardziej fizjologiczne, ale wiąże się także z mniejszą ilością powikłań i niższym kosztem niż żywienie pozajelitowe.

Żywienie pozajelitowe – kiedy jest przeciwwskazane?

Nie u każdej osoby można stosować żywienie parenteralne. Decyzję co do jego włączenia podejmuje lekarz na podstawie całości obrazu klinicznego pacjenta. Do przeciwwskazań do żywienia pozajelitowego należą m.in.:

  • możliwość żywienia dojelitowego,

  • śmierć mózgowa pacjenta,

  • ciężkie zaburzenia metaboliczne lub niestabilność hemodynamiczna pacjenta – przed włączeniem żywienia parenteralnego należy ustabilizować stan chorego.

Odpowiednia kwalifikacja i przygotowanie do żywienia pozajelitowego (w tym założenie odpowiedniego dojścia dożylnego i wykonanie badań laboratoryjnych) ma na celu zapewnienie choremu jak najlepszego, dopasowanego do jego indywidualnych potrzeb, leczenia żywieniowego. W ten sposób dąży się również do zmniejszenia ryzyka powikłań.

Jakie mogą być powikłania żywienia pozajelitowego?

Powikłania żywienia pozajelitowego mogą być związane z koniecznością uzyskania dostępu dożylnego, obecnością cewnika w naczyniu krwionośnym lub pojawieniem się zaburzeń metabolicznych w wyniku podawania preparatu żywieniowego. W trakcie zakładania wkłucia centralnego istnieje ryzyko wystąpienia odmy opłucnej, zatoru powietrznego, krwawienia, zakrzepicy lub uszkodzenia ściany naczynia żylnego. Może również dojść do zakażenia cewnika lub skóry w okolicy wkłucia.

Powikłania metaboliczne żywienia pozajelitowego obejmują, hiperglikemię (podwyższone stężenie glukozy we krwi), zaburzenia elektrolitowe i zaburzenia czynności wątroby. Groźnym powikłaniem jest również zespół ponownego odżywienia (ang. refeeding syndrome), na który są w szczególności narażone osoby ciężko niedożywione, w tym osoby uzależnione od alkoholu. W przebiegu schorzenia obserwuje się zaburzenia elektrolitowe, m.in.: dość charakterystyczną hipofosfatemię (obniżone stężenie fosforu we krwi), niewydolność serca, zaburzenia rytmu serca, drgawki, niewydolność oddechową, a nawet śpiączkę. Przestrzeganie zasad żywienia pozajelitowego, regularne monitorowanie stanu chorego i badania laboratoryjne pozwalają na wczesne wykrycie zespołu ponownego odżywienia i włączenie odpowiedniego leczenia.

Żywienie pozajelitowe u dzieci

W razie konieczności żywienie pozajelitowe może być stosowane również u dzieci, u których niemożliwe jest skuteczne odżywianie doustne lub dojelitowe. Nie istnieje dolna granica wieku dla żywienia parenteralnego w populacji pediatrycznej – może być ono stosowane zarówno u noworodków (w tym urodzonych przedwcześnie), niemowląt, jak i u starszych dzieci. Żywienie pozajelitowe u najmłodszych pacjentów wymaga szczególnego doświadczenia personelu medycznego i ścisłego przestrzegania wytycznych dotyczących składu podawanych preparatów. Jeśli masz wątpliwości co do planowanego leczenia żywieniowego u swojego dziecka – porozmawiaj z pediatrą, który odpowie na wszystkie nurtujące Cię pytania.

Źródła
  1. Hamdan M., Puckett Y., Total Parenteral Nutrition, “StatPearls”, 2022, dostęp online: maj 2023, https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK559036/.
  2. Ghosh D., Neild P., Parenteral nutrition, “Clinical Medicine”, 2010, dostęp online: maj 2023, https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4951874/. 
  3. Johnson M. i in., Research priorities in pediatric parenteral nutrition: a consensus and perspective from ESPGHAN/ESPEN/ESPR/CSPEN, “Pediatric Research”, 2022, dostęp online: maj 2023, https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC9411056/.
Author lek. Agnieszka Żędzian picture
Lekarz, absolwentka Wydziału Lekarskiego Uniwersytetu Medycznego w Białymstoku. Doświadczenie zdobywała, pracując w Klinice Gastroenterologii i Chorób Wewnętrznych Uniwersyteckiego Szpitalu Klinicznego w Białymstoku. Systematycznie podnosi swoje kwalifikacje, biorąc udział w licznych szkoleniach i konferencjach naukowych.

Powyższy materiał ma wyłącznie charakter edukacyjno-informacyjny, nie jest poradą lekarską i nie zastępuje konsultacji z lekarzem. Przed zastosowaniem się do wskazówek lub informacji o charakterze specjalistycznym zawartych w Welbi należy skonsultować ich treść z lekarzem. Welbi dokłada najwyższych starań, aby treść publikowanych materiałów był najlepszej jakości, ale nie ponosi odpowiedzialności za ich zastosowanie bez konsultacji z lekarzem.

Najchętniej czytane

Wysypka po antybiotyku
Zdrowie
1 min.
Wysypka po antybiotyku – domowe sposoby
03.06.2022
oklady-na-goraczke-jak-robic-gdzie-przykladac
Zdrowie
1 min.
Okłady na gorączkę i inne sposoby na zbijanie za wysokiej temperatury ciała
30.05.2022
gesty-sluz-w-ciazy-co-oznacza
Zdrowie
1 min.
Gęsty śluz w ciąży. Kiedy się pojawia i na co wskazuje?
09.05.2022
Zielona bakteria na paznokciu
Zdrowie
1 min.
Zielona bakteria na paznokciu - leczenie domowe
31.10.2021
Popularne w kategorii Zdrowie
dieta-po-kolonoskopii-czego-nie-wolno-jesc
Odżywianie
3 min.
Jak wygląda dieta po kolonoskopii? Co jeść, a czego unikać?
19.05.2021
Konsultacja lekarska online
Konsultacja lekarska online
Alergolog onlineChirurg onlineDermatolog onlineDiabetolog onlineEndokrynolog onlineGastrolog online
arrow-link
Zobacz więcej

Artykuły o zdrowiu

ul. Topiel 12, 00-342, Warszawa
Redakcja WelbiSara Łątkowska - redaktor naczelnyredakcja@welbi.pl

© 2024 Welbi. Wszelkie prawa zastrzeżone.

Regulamin serwisuPolityka prywatnościPolityka cookies

Social media

  • facebook logo
  • instagram logo

Serwis welbi.pl ma charakter edukacyjny, nie stanowi i nie zastępuje porady lekarskiej. Redakcja serwisu dokłada wszelkich starań, aby informacje w nim zawarte były poprawne merytorycznie, jednakże decyzja dotycząca leczenia należy do lekarza. Redakcja i wydawca serwisu nie ponoszą odpowiedzialności wynikającej z zastosowania informacji zamieszczonych na stronach serwisu, który nie prowadzi działalności leczniczej polegającej na udzielaniu świadczeń zdrowotnych w rozumieniu art. 3 ust 1 ustawy o działalności leczniczej.