Balon żołądkowy – efekty i przeciwwskazania do zabiegu

Balonikowanie żołądka – na czym polega?

Balon żołądkowy jest jedną z metod redukcji masy ciała i leczenia otyłości. Operacja jest małoinwazyjna i odbywa się w znieczuleniu. Pusty, silikonowy balon wprowadzany jest do żołądka przez jamę ustną za pomocą gastroskopu. Następnie wypełniany jest sterylnym i zabarwionym roztworem soli fizjologicznej o objętości około 600 ml. Według innej techniki balon wypełniony jest powietrzem. Tuż po operacji występują typowe objawy pooperacyjne, wynikające z obecności ciała obcego. Są to najczęściej wymioty, nudności, skurcze i bóle brzucha. Dolegliwości te ustępują samoistnie po około 4 dniach po zabiegu. Balon nie jest wszczepiany na stałe. Pozostawia się go w żołądku na okres około 6–12 miesięcy, a następnie usuwa.

Zaletą zabiegu jest jego pełna odwracalność. Balonikowanie żołądka jest również bezpieczniejszą alternatywą zabiegu chirurgicznego zmniejszenia żołądka.

Przez cały okres obecności balonika w żołądku pacjent zażywa leki zmniejszające wydzielanie kwasu żołądkowego. Jest to konieczne, gdyż kwas żołądkowy może uszkodzić balkon i spowodować wyciek płynu. 

Kto może mieć założony balon żołądkowy?

Balonik do żołądka może zostać wszczepiony tylko tym chorym, u których stwierdzono nadwagę lub otyłość I stopnia, a dotychczasowe próby leczenia zachowawczego i inne sposoby na odchudzanie (dieta, aktywność fizyczna) nie przyniosły rezultatów. Balonikowanie żołądka nie jest zabiegiem kosmetycznym, jak np. liposukcja.

Balon żołądkowy – efekty operacji

Głównym celem balonikowania jest zmniejszenie pojemności żołądka i ilości przyjmowanego pokarmu. Efektem zabiegu jest wypracowanie rutyny prawidłowych nawyków żywieniowych, co skutkuje utratą masy ciała. Średni spadek wagi po 4 miesiącach od założenia balonika żołądkowego wynosi około 10 kg [1]. 

Przeciwwskazania do balonikowania żołądka

Założenie balonu do żołądka może zostać przeprowadzone nie u wszystkich pacjentów. 

Do bezwzględnych przeciwwskazań należą:

• wiek poniżej 18. i powyżej 60. roku życia, 

• przebyte zabiegi operacyjne przewodu pokarmowego,

• choroby endokrynologiczne,

• choroby układu krążeniowo-oddechowego o ciężkim przebiegu, 

• zaburzenia oddychania,

• zaburzenia krzepliwości krwi,

• choroby i zmiany zapalne przewodu pokarmowego (np. żylaki przełyku, owrzodzenia żołądka i dwunastnicy, choroba Crohna),

• anomalie w budowie przewodu pokarmowego,

• refluksowe zapalenie przełyku, 

• krwawienie z przewodu pokarmowego,

• przepuklina rozworu przełykowego przepony,

• aktywne ogniska zapalne,

• poważne choroby wątroby, nerek, tarczycy,

• choroby psychiczne uniemożliwiające współpracę chorego z lekarzem, 

• brak gotowości psychicznej do zmiany stylu życia (modyfikacji diety i podejmowania aktywności fizycznej) po operacji.

Operacja balonikowania żołądka nie może być również przeprowadzona u osób uzależnionych od alkoholu lub narkotyków. Bezwzględnym przeciwwskazaniem jest przewlekłe przyjmowanie sterydów. Do względnych przeciwwskazań zabiegu należą cukrzyca i nadciśnienie. Operacja w tych przypadkach może zostać przeprowadzona pod warunkiem ustabilizowania schorzeń. Natomiast czasowym przeciwwskazaniem do zabiegu jest ciąża i okres karmienia piersią. Po ich ustaniu, jeśli nie ma innych przeciwwskazań, pacjentka może poddać się operacji balonikowania żołądka. 

Co można jeść po założeniu balonu w żołądku?

Pacjent po zabiegu balonikowania żołądka powinien pozostawać pod stałą opieką dietetyka. Zmniejszenie ilości przyjmowanych pokarmów często prowadzi do niedoborów odżywczych. Bardzo ważna jest odpowiednia kompozycja posiłków, które pokryją zapotrzebowanie kaloryczne, dostarczą wszystkich niezbędnych witamin i składników mineralnych. We wczesnym okresie pooperacyjnym pomocne jest przyjmowanie suplementacji, która zapobiegnie deficytom żywieniowym. 

W pierwszych dobach po zabiegu dopuszczalne jest przyjmowanie wyłącznie wody w ilości 1500 ml/dobę. Od trzeciego dnia oprócz wody, pacjent może przyjmować inne napoje, w postaci mleka sojowego, odtłuszczonego jogurtu naturalnego, zup kremów. Płynną dietę należy kontynuować przez 7 dni. 

W drugim i trzecim tygodniu po operacji do jadłospisu włącza się wybrane produkty stałe. Dozwolone są posiłki gotowane, miękkie, niskotłuszczowe np. ryby, jajka, chude mięso drobiowe, gotowana fasola, niskotłuszczowy serek. 

Od czwartego tygodnia dietę można rozszerzyć o warzywa i owoce, ale spożywane bez skórki. Podaż płynu należy zwiększyć do 1900 ml/dobę. Pełną dietę stosuje się od 7 tygodnia po operacji, pamiętając aby jadłospis był zróżnicowany o produkty z różnych kategorii i zbilansowany. Zalecane jest spożywanie trzech głównych posiłków i dwóch przekąsek w ciągu dnia. 

Balon żołądkowy – powikłania zabiegu

Zabieg umieszczenia balonu w żołądku obarczony jest ryzykiem powikłań i wystąpienia skutków ubocznych. Do najpoważniejszych należą: deflacja (rozszczelnienie balonu), nietolerancja żołądka na ciało obce objawiająca się wymiotami i silnymi bólami, a także owrzodzenie błony śluzowej żołądka na skutek ucisku balona na ścianę żołądka. Pod wpływem grawitacji balon uciska na najniższy punkt żołądka i prowadzi do podrażnień. W skrajnych przypadkach ten stan może nawet prowadzić do niedokrwienia fragmentu żołądka. Wśród pozostałych powikłań wymienia się również: odwodnienie, zaburzenia elektrolitowe, uczucie ciężkości w jamie brzusznej, bóle brzucha i pleców, przewlekłe zaparcia, refluks. 

Balonikowanie żołądka jest zabiegiem bezpiecznym, a powikłania zdarzają się bardzo rzadko. Konieczność usunięcia balonu z powodu powikłań wynosi zaledwie 2,5% pacjentów [2]. 

Co się stanie, gdy balon w żołądku pęknie?

Płyn umieszczony w balonie najczęściej ma barwę niebieską. W momencie pęknięcia balonu, ciecz przez żołądek trafia do jelit, a następnie do nerek, gdzie podlega filtracji przez nerki. Wydalany mocz ma więc barwę niebieską, co świadczy o uszkodzeniu balona żołądkowego.