Jakie są przyczyny braku apetytu?
Brak apetytu to jeden z rodzajów zaburzeń łaknienia. Wśród przyczyn jego powstania wymienia się m.in. zaburzenia hormonalne, mocznicę, choroby układu pokarmowego. Brak apetytu wpisuje się w obraz kliniczny jadłowstrętu psychicznego. Może też wynikać z nieprawidłowego odżywiania.
Brak apetytu a alergia na gluten i nietolerancja laktozy
Wśród przyczyn braku apetytu wymienia się alergię na gluten. Gluten to białko zapasowe, występujące m.in. w pszenicy, życie, jęczmieniu, owsie. Jest jednym z najczęstszych alergenów pokarmowych po mleku. Ta przypadłość daje bardzo szerokie spektrum objawów. Wśród nich wymienia się zwłaszcza atopowe zapalenie skóry (zaczerwienienie, świąd, pieczenie), dolegliwości ze strony układu oddechowego (duszność, nieżyt nosa, kaszel, kichanie) i układu pokarmowego (trudności w przełykaniu, nudności, wymioty, ból brzucha, zaparcia, biegunkę).
Brak apetytu to jeden z objawów nietolerancji laktozy – cukru mlecznego, składającego się z glukozy i galaktozy. Występuje w mleku i we wszystkich jego przetworach. Do rozwoju tego stanu dochodzi, gdy w organizmie jest niewystarczająca ilość laktazy, czyli enzymu odpowiedzialnego za rozkład laktozy. Nietolerancja laktozy objawia się brakiem apetytu, ale też bólem brzucha, biegunkami, wzdęciami, nudnościami, uczuciem pełności, „przelewaniem się” w brzuchu.
Brak apetytu w zaburzeniach odżywiania i depresji
Brak apetytu to objaw charakterystyczny dla anoreksji – jednego z najbardziej rozpowszechnionych zaburzeń odżywiania. Jadłowstręt ma rozmaite przyczyny. Mówi się o jego wieloczynnikowej etiopatogenezie. Na rozwój narażone są osoby wykazujące cechy osobowości obsesyjno-kompulsywnej, schizoidalnej i histrionicznej. Do jadłowstrętu psychicznego predysponuje obniżony poziom serotoniny, noradrenaliny i dopaminy, czyli głównych neuroprzekaźników – substancji odpowiedzialnych za kontaktowanie się komórek nerwowych między sobą. Czynnikiem sprawczym anoreksji jest niedostateczna podaż cynku i witaminy B1. Anoreksja objawia się m.in.:
lękiem przed przybraniem na wadze,
nieprawidłową oceną własnego ciała,
wartością wskaźnika BMI, równą lub mniejszą niż 17,5,
bagatelizowaniem konsekwencji spadku masy ciała,
uprawianiem intensywnych ćwiczeń fizycznych i samotnym jedzeniem.
Brak łaknienia jest jednym z objawów depresji. Choroba ta ma rozmaite podłoże i bardzo rozbudowany wachlarz objawów. Nie tylko towarzyszą jej dolegliwości psychiczne, jak spadek samooceny, obniżenie nastroju, poczucie winy, pesymizm, ale i objawy somatyczne, m.in. spowolnienie psychoruchowe, bezsenność, ból głowy i brak apetytu. Zdarza się nawet, że depresja jest mylnie diagnozowana jako anoreksja.
W jakich chorobach spada apetyt?
Przyczyny braku apetytu mogą być rozmaite. Spadek łaknienia obserwuje się w przebiegu: raka żołądka, zanikowego nieżytu żołądka, marskości wątroby, mocznicy. Brak apetytu jest jednym z objawów wrzodów żołądka i niestrawności. Tym problemom żołądkowym towarzyszy z reguły dokuczliwy ból brzucha, z którego powodu chory unika jedzenia.
Brak apetytu to objaw niedoczynność kory nadnerczy, niedoczynność przytarczyc, niedoczynność tarczycy. Towarzyszy uzależnieniom od substancji psychoaktywnych – pojawia się u alkoholików i narkomanów. Przyczyną braku łaknienia mogą być również choroby jamy ustnej, w tym próchnica. Za jej powstanie odpowiadają bakterie, których namnażaniu się sprzyja cukier. Dlatego ważne jest, abyś wiedział, jak ograniczyć słodycze.
Brak apetytu to jeden z pierwszych objawów anemii, czyli niedokrwistości z powodu niedoboru żelaza. Stan ten charakteryzuje się obniżeniem stężenia hemoglobiny – czerwonego barwnika krwi lub erytrocytów, czyli czerwonych krwinek – w porównaniu z normą. Anemia objawia się nie tylko brakiem łaknienia, ale też upośledzeniem przyrostu masy ciała, rozdrażnieniem, osłabieniem, upośledzeniem aktywności, sennością, bólami i zawrotami głowy, szumem w uszach, trudnościami w koncentracji. Anemię podejrzewać można już przy nieprawidłowych wynikach podstawowych badań krwi.
Dysfagia i choroby pasożytnicze jako przyczyny braku apetytu
Choroby infekcyjne i pasożytnicze to kolejne przyczyny spadku apetytu. Wśród pierwszych najbardziej znane są przeziębienie i grypa. Podczas ich trwania organizm, walcząc z drobnoustrojem chorobotwórczym, staje się zmęczony i traci ochotę na jedzenie. Wśród chorób infekcyjnych, które mogą powodować spadek łaknienia, wymienia się tasiemczycę, owsicę, włosogłówczyzynę. Pasożytami najłatwiej zarażają się dzieci z uwagi na niestosowanie się do zasad higieny osobistej. Typowa jest dla nich niechęć do jedzenia, nudności i ból brzucha.
Powodem braku apetytu może być dysfagia. Określa się w ten sposób utrudnione przechodzenie pokarmu z jamy ustnej przez przełyk do żołądka. Do rozwoju dysfagii predysponują m.in. zmiany chorobowe przewodu pokarmowego (np. uchyłki, guzy), neuropatie, urazy mózgu (np. udar, stłuczenia mózgu), cukrzyca, stwardnienie zanikowe boczne. Dysfagia objawia się krztuszeniem, odruchami wymiotnymi, rozpieraniem, bólem podczas przełykania, przez co osoby zmagające się z nią tracą apetyt. Do braku łaknienia może też dojść w wyniku uszkodzenia części bocznej podwzgórza mózgu, która odpowiada za odczuwanie głodu.
- B. Kaczorowska-Hać i wsp., Niedobór żelaza, a schorzenia przewodu pokarmowego – prezentacja trzech przypadków, „Nowa Pediatria” 2010, nr 4, s. 136–139.
- J. Rabe-Jabłońska, Zaburzenia odżywiania, [w:] M. Jarema (red.), Standardy leczenia farmakologicznego niektórych zaburzeń psychicznych, ViaMedica, Gdańsk 2011, s. 240–265.
- K. Ścibor i wsp., Nietolerancja glutenu problemem zdrowotnym XXI wieku, „Journalof Clinical Healthcare” 2015, nr 1, s. 18–24.
- W. Twardosz, Wielka encyklopedia zdrowia, t. 1, Ab–Az, Wydawnictwo Horyzont, Poznań 2002.
Powyższy materiał ma wyłącznie charakter edukacyjno-informacyjny, nie jest poradą lekarską i nie zastępuje konsultacji z lekarzem. Przed zastosowaniem się do wskazówek lub informacji o charakterze specjalistycznym zawartych w Welbi należy skonsultować ich treść z lekarzem. Welbi dokłada najwyższych starań, aby treść publikowanych materiałów był najlepszej jakości, ale nie ponosi odpowiedzialności za ich zastosowanie bez konsultacji z lekarzem.