Dodatki do żywności – w jaki sposób wpływają na organizm?

Co to są dodatki do żywności?

Dodatki do jedzenia są to substancje pochodzenia chemicznego lub naturalnego stosowane w celu poprawienia smaku, aromatu, wyglądu oraz aby przedłużyć jego trwałość. Na rynku spożywczym od wielu lat panuje duża konkurencja, która narzuca na producentów żywności presję stworzenia najpopularniejszego, najsmaczniejszego i najlepszego towaru. Chcąc stworzyć produkt idealny, firmy dochodzą do wniosku, że w jego składzie muszą znaleźć się dodatki do żywności, które będą jeszcze bardziej oddziaływać na zmysły konsumentów.

Głównym podziałem jest ten na sztuczne i naturalne dodatki do żywności. Wyróżnia się różne rodzaje dodatków do żywności, głównie przez podział ze względu na ich funkcję technologiczną. Do najpopularniejszych należą:

• konserwanty spożywcze, które mają działanie przeciwbakteryjne. Hamują namnażanie się bakterii i przedłużają trwałość produktów spożywczych. Najpopularniejszym konserwantem jest benzoesan sodu;

• przeciwutleniacze, które zatrzymują proces ulatniania się składników, z jakich składa się żywność. Należy do nich m.in. kwas askorbinowy, zwany także witaminą C;

• barwniki, które odpowiadają za kolor produktu, wzmacniają jego barwę i jej intensywność. Jednym z nich jest chlorofil, który odpowiada za nadanie zielonej barwy produktom spożywczym;

• regulatory kwasowości, które wydobywają smak z potrawy, a także wykazują działanie przeciwbakteryjne. Wśród nich możemy wymienić kwas cytrynowy czy mlekowy;

• aromaty, substancje smakowe i zapachowe, odpowiadające za smak i zapach produktów. Ich zadaniem jest zachęcenie do zjedzenia. Popularnym ulepszaczem jest glutaminian sodu;

• substancje żelujące, zagęszczacze, emulgatory, czyli wszystko to, co powoduje, że produkty mają określoną strukturę. Znana jest guma agar czy lecytyna.

Chemiczne dodatki do żywności są również nazywane składnikami „E”. Ich lista jest dość długa, liczy ponad 300 pozycji, natomiast wszystkie z nich zostały dopuszczone do stosowania w produktach żywnościowych w Polsce.

W jakim celu stosuje się dodatki do żywności?

Substancje stosowane jako dodatek do żywności mają różne pochodzenie. Każda z nich ma inne działanie. Stosuje się je, aby:

• przedłużyć trwałość produktów spożywczych,

• ułatwić produkcję i móc tworzyć żywność na większą skalę,

• zamienić droższe składniki tańszymi odpowiednikami o łatwiejszym dostępie,

• uwypuklić zalety produkty, takie jak zapach, smak, konsystencja,

• produkować żywność, która będzie bezpieczniejsza, ponieważ nie będą się w niej namnażać bakterie.

Produkty o dłuższym terminie przydatności do spożycia mogą dłużej leżeć na półce, dzięki czemu nie trzeba ich szybko sprzedawać. Konsumenci również cenią sobie ten komfort, ponieważ mogą trzymać w domu zakupione dobra na później. Wiele z dodatków do żywności jest dopuszczonych w produktach przeznaczonych dla dzieci, kobiet w ciąży czy seniorów. Należy jednak pamiętać, że w nadmiarze mogą szkodzić.

Najbardziej szkodliwe dodatki do żywności

Stosowanie chemicznych dodatków powoduje, że jedzenie jest smaczniejsze, ma ładniejszy kolor i można je dłużej przechowywać. Dodatki do żywności spożywane w nadmiarze mogą wywoływać nieprzyjemne dolegliwości i nie pozostają obojętne dla ludzkiego organizmu. Pamiętaj, że każdy z nich jest przebadany i dopuszczony do spożycia. Przed przygotowaniem potrawy lub na etapie robienia zakupów poświęć chwilę, aby przeczytać informacje zamieszczone na ulotce.

Jednym ze szkodliwych konserwantów jest dwutlenek siarki, który ma za zadanie przedłużyć świeżość warzyw i owoców. Stosuje się go na świeżych, suszonych oraz kandyzowanych produktach, aby nie pojawiały się na nich pleśń i grzyby. Jest on również dodawany do piwa i wina. W nadmiernych ilościach może prowadzić do problemów z oddychaniem, dlatego powinni na niego uważać astmatycy oraz osoby z problemami z układem oddechowym.

Od lat wiadomo, że niegazowana woda mineralna jest najzdrowszym napojem, który powinien być regularnie spożywany. Wiele osób jednak woli pić słodkie gazowane napoje, które zawierają kwas fosforowy. Spożywany w nadmiarze powoduje demineralizację szkliwa, przez co zęby i kości stają się słabsze. Może to przyczynić się do powstania próchnicy lub osteoporozy.

Miłośnicy słodyczy, w szczególności czekolady, powinni unikać spożywania jej w nadmiarze, ponieważ zawiera gumę arabską, czyli dodatek, który może powodować trudności z oddychaniem, pojawienie się kataru czy zmian skórnych. To kolejny powód, dlaczego warto ograniczyć spożywanie wysoko przetworzonych słodyczy. O wiele lepszym rozwiązaniem jest zrobienie czekolady domowej roboty.

Osoby odchudzające się często sięgają po produkty typu light, z nadzieją, że są one dla nich korzystniejsze. Ich niska kaloryczność często wynika z zastosowania aspartamu, dodatku do żywności, który nadaje słodkiego smaku produktom. Spożywanie go w nadmiernych ilościach jest niekorzystne dla układu nerwowego, może powodować nasilenie się objawów choroby Parkinsona lub padaczki. Produkty z aspartamem powinny być spożywane na zimno, ponieważ wysokie temperatury powodują uwalnianie się szkodliwych dla zdrowia substancji.

Bardzo popularną substancją chemiczną występującą w wielu produktach spożywczych jest akrylamid, który w największej ilości można znaleźć w chipsach oraz frytkach. Akrylamid przedostaje się do organizmu przez skórę, układ oddechowy oraz układ pokarmowy i jest długo metabolizowany w organizmie. Jego niewielką część człowiek usuwa wraz z moczem, a pozostałe ulegają wielu przemianom w organizmie. Akrylamid jest niebezpieczny, ponieważ łatwo o jego nadmiar w diecie. Powoduje chrupkość produktów i nadaje im dobrego smaku.

Popularne substancje nadające kolor i smak potrawom

Spożywanie przetworzonej żywności jest niezdrowe dla każdego z nas, więc jeśli masz tylko możliwość sięgnąć po zdrowszy posiłek przygotowany z warzyw i owoców, to wybierz właśnie taki.

Wśród dodatków do żywności istnieją również takie, które mogą nadawać koloru i smaku produktom. Najpopularniejszym jest tartrazyna, bardziej znana pod nazwą „żółcień pomarańczowa”. Barwi ona produkty na kolor żółty lub pomarańczowy. Ma szerokie zastosowanie nie tylko w przemyśle spożywczym, ale także w kosmetycznym czy farmaceutycznym. Może być dodawana do pieczywa, żółtych warzyw i owoców, makaronów, płatków kukurydzianych czy musztardy. Może też powodować reakcje uczuleniowe, głównie pojawiające się na skórze w postaci wysypki, świądu, pokrzywki, a w niektórych przypadkach powodować trudności z oddychaniem. Osoby cierpiące na astmę powinny unikać spożywania tartrazyny, ponieważ reakcja alergiczna może wystąpić nawet po upływie 12 h od zjedzenia.

Diabetycy powinni stosować specjalną dietę, aby unikać wyrzutów glukozy we krwi po spożyciu posiłków. Wielu producentów żywności tworzy produkty z myślą o nich. Niestety nie są one pozbawione dodatków do żywności. Najczęściej można spotkać sacharynę, która jest substancją nadającą słodycz. Wizualnie przypomina cukier, jest również tak samo dobrze rozpuszczalna w wodzie. Po spożyciu nadaje goryczy, dlatego nigdy nie jest stosowana samodzielnie. Często łączy się ją zatem z cyklaminianem. Sacharynę można znaleźć w:

• cukierkach,

• dżemach,

• napojach bezalkoholowych oraz

• gumach do żucia.

Spożywana w nadmiernych ilościach może zwiększać stężenie mocznika we krwi.

Dodatki do żywności zostały wprowadzone, aby konsumenci otrzymywali najlepsze produkty. Jednak należy je spożywać w umiarkowanych ilościach.