Ile zdrowia w jajach?
Niektóre produkty spożywcze są wyjątkowo uniwersalne, dzięki czemu mogą być używane na wiele sposobów. Jednym z takich produktów są bez wątpienia jajka. Swego czasu bardzo popularna była nawet dieta jajeczna! Istnieją jednak różne rodzaje jaj i w zależności od nich również mogą one mieć różne właściwości i zastosowanie. Jakie jajko jest najzdrowsze, jak można je między sobą rozróżniać i po czym rozpoznać, z jakiego kraju one pochodzą oraz w jaki sposób były one hodowane?
Polecane
Właściwości jajek - jajka a dieta
Warto odpowiedzieć sobie najpierw na pytanie: dlaczego warto jeść jajka? Otóż są one bardzo obfitym źródłem witamin A, D, E, K, B2 i B12. Jajko zawiera ponadto składniki mineralne: magnez, żelazo, potas, wapń, fosfor. W tych produktach znajduje się też lecytyna, czyli związek, który zapobiega odkładaniu się cholesterolu oraz luteina, która chroni organizm przed negatywnym wpływem promieniowania słonecznego i bardzo pozytywnie wpływa na wzrok. Jajka posiadają w składzie wysoką zawartość pełnowartościowego białka, w którym znajdują się wszystkie aminokwasy niezbędne dla organizmu.
Ile wartości ma jajko? Kalorie, witaminy
Najbardziej wartościowe jest żółtko, ponieważ to właśnie ono dostarcza kwas foliowy, niacynę, witaminy B1, B2 i B12, a także antyoksydanty: beta-karoten, witaminę A oraz E. Jajko co prawda jest produktem, który zajmuje wysoką pozycję wśród alergenów pokarmowych. Uczulenie na jajka dotyczy zwłaszcza dzieci, ale warto dodać, że gotowanie na twardo usuwa właściwości uczulające. Osoba zdrowa może zgodnie z zaleceniami WHO jeść 10 jajek tygodniowo, podczas gdy osoby z podwyższonym cholesterolem powinny ich jeść do trzech w tygodniu. W jednym żółtku kurzego jaja znajduje się bowiem aż 200 mg cholesterolu, co czyni jednym z najbardziej cholesterolowych produktów. Jeśli chodzi o zdecydowane korzyści związane ze składem jajka, to jest to ilość wysokiej jakości białka. Ile białka ma jajko? Średnio jedna sztuka (ok. 60 g) zawiera aż 7 gramów białka.
Rodzaje jajek ze względu na pochodzenie
Jajka w diecie powinny się znajdować, jednak jak wybrać te najlepsze? Jedna z klasyfikacji podziału dotyczy ich pochodzenia:
Jajka kurze - jeden z podstawowych składników diety wielu osób na całym świecie. Są one bardzo zdrowe i można przygotowywać je na wiele sposobów: na miękko, na twardo, sadzone, w koszulkach, w formie jajecznicy lub omletu. Jedno jajko kurze zawiera aż ponad 6 g białka w składzie, co pokrywa ponad 13% dziennego zapotrzebowania na nie,
Jajka kacze - jest to produkt trudno dostępny w Polsce ze względu na to, że łatwo po jego spożyciu o zakażenie salmonellą. Nie są one dopuszczone do użytku spożywczego, mimo tego, że jajko kaczki jest skarbnicą witamin, cennych kwasów i składników odżywczych. Charakteryzują się one specyficznym smakiem,
Jajka gęsie - są one zalecane do spożycia, jednak cieszą się mniejszą popularnością od kurzych, również ze względu na wyraźnie wyższą cenę. Ich smak jest oleisty, podobnie jak w przypadku kaczych, ale doskonale nadają się do pieczenia ciast, które dzięki gęsim jajom staną się bardziej puszyste,
Jajka przepiórcze - są one bardzo małe, ale zawierają w przeliczeniu na 100 g więcej białka i tłuszczu od jaj kurzych, przez co są bardziej od nich kaloryczne. Jaja przepiórcze zawierają także o wiele więcej witaminy B1 i A oraz podwyższają poziom dobrego cholesterolu HDL we krwi,
Jaja strusie - wielkością odpowiadają przynajmniej 25 jajkom kurzym, stąd też ich cena sięga nawet 100 zł. Ważą one ponad 1,5 kg i w jednym jajku znajduje się aż 1000 g białka! Proporcjonalnie znajduje się w nich jednak mniej cholesterolu niż w jajach kurzych, za to zawierają więcej wielonienasyconych kwasów tłuszczowych.
Oznaczenia na jajkach
Wielkość jajek rozpoznaje się po rozmiarach:
S - ważące do 53 g, małe jajka,
M - jajka średniej wielkości, o wadze 53 - 63 g,
L - duże, ważące pomiędzy 63 a 73 g,
XL - bardzo duże, o wadze powyżej 73 g.
Istotny jest również kod na opakowaniu, który zapisuje się X-YY-AABBCCDD. Co oznaczają poszczególne części tego kodu? X to sposób, w jaki hodowany są kury. Jeżeli w tym miejscu znajduje się 0, oznacza to chów ekologiczny, w którym kury karmione są karmą ekologiczną i antybiotyki otrzymują tylko w ostateczności. Cyfra 1 to chów na wolnym wybiegu, w którym każdy ptak ma minimum 4 metry kwadratowe powierzchni, 2 - ściółkowy (ptaki są zamknięte w budynku, ale mogą się po nim poruszać, natomiast 3 oznacza się chów klatkowy - kury są wówczas zamknięte w klatce w budynku fermy.Wspomniane AABBCCDD oznacza natomiast nic innego jak producenta - jest to weterynaryjny numer identyfikacyjny. AA oznacza w nim województwo, BB powiat, CC to zakres działalności, a DD jest kodem firmy. Zgodnie z przepisami Unii Europejskiej, na wszystkich jajkach zaznaczony jest też kraj ich pochodzenia. W jakiej temperaturze przechowywać jajka? Powinna ona wynosić poniżej 20 ℃, więc najlepiej przetrzymywać je na półce w lodówce - drzwi są zbyt podatne na wahania temperatur.
Czym zastąpić jajko?
Istnieją liczne zamienniki jajek. Czym zastąpić jajka? Łyżka mąki z trzema łyżkami wody idealnie sprawdza się w wypiekach. Zamiennik jajka w panierce stanowić może natomiast mąka z ciecierzycy lub kukurydziana rozrobiona z wodą i odrobiną czarnej soli. Do placków użyć można trzech łyżek startego surowego ziemniaka zamiast jaja, a w kremach zastąpić je mogą trzy łyżki masła orzechowego. Torebka żelatyny to odpowiednik trzech jajek w naleśnikach, racuchach i galaretach. Z kolei 1-2 łyżeczki nasion lnu (siemienia lnianego) może zastąpić jedno jajko na przykład w wegańskich wypiekach i placuszkach.
- Kijowski J. i in.: Jaja cennym źródłem składników bioaktywnych. „Żywność. Nauka. Technologia. Jakość”, 2013, nr 5 (90), s. 29 - 41.
- Całkosiński A. i in.: Jajka - zbilansowane źródło składników odżywczych. „Med Rodz” 2018, nr 21 (2A), s. 28-31.
Powyższy materiał ma wyłącznie charakter edukacyjno-informacyjny, nie jest poradą lekarską i nie zastępuje konsultacji z lekarzem. Przed zastosowaniem się do wskazówek lub informacji o charakterze specjalistycznym zawartych w Welbi należy skonsultować ich treść z lekarzem. Welbi dokłada najwyższych starań, aby treść publikowanych materiałów był najlepszej jakości, ale nie ponosi odpowiedzialności za ich zastosowanie bez konsultacji z lekarzem.