Jakie rodzaje osobowości się wyróżnia? Czym charakteryzują się jej typy?

Co to jest osobowość?

Wiadomo, że istnieją różne rodzaje osobowości. Czym jednak jest sama osobowość? Możesz spotkać się z różnymi jej definicjami. Najczęściej określana jest ona jako pewien stały zestaw czynników wewnętrznych i różnorodnych cech o charakterze psychicznym, które mają wpływ na zachowanie człowieka. Osobowość oznacza więc charakterystyczne wzory, które są zapisane w emocjach, myśleniu oraz postępowaniu. Jest ona czymś, co opisuje daną jednostkę i różni ją od innych. Może być również traktowana w kontekście sposobu, w jaki każda osoba reaguje na otaczającą ją rzeczywistość oraz wchodzi z nią w interakcje.

Osobowość jest więc pewnym wewnętrznym systemem regulacji, który ma wpływ na Twoje podejście do świata i różnych sytuacji. Nie myl jej jednak z postawami wobec życia. Pełny pozytywnego myślenia optymista czy zniechęcony wszystkim pesymista nie są dobrymi przykładami rodzaju osobowości. Jej typy rozróżnia się bowiem w nieco inny sposób.

Typologia osobowości w różnych ujęciach

Osobowość człowieka od wieków jest przedmiotem badań i analiz. Pod ich wpływem powstała niejedna teoria typów osobowości. Główne koncepcje w tym zakresie dzieli się na fizjologiczne, czynnikowe, psychodynamiczne, humanistyczne i behawioralne. Obecnie za jedną z najważniejszych teorii uznaje się tzw. model Wielkiej Piątki. Zgodnie z nim, na osobowość każdego człowieka składa się poziom jego ugodowości, otwartości na doświadczenia, sumienności, ekstrawersji i neurotyzmu.

A jak wyglądają same typy osobowości człowieka? Tutaj również wiele zależy od przyjętego podejścia. Najbardziej znanym, które funkcjonuje od wieków, jest podział osobowości Hipokratesa. Oprócz tego na uwagę zasługuje m.in. typologia przyjęta przez Carla Gustava Junga. Istnieje też wiele innych mniej lub bardziej naukowych koncepcji. Pamiętaj jednak, że takie proste podziały mogą dziś służyć głównie rozrywce. Współczesna naukowa psychologia jest nieco bardziej skomplikowana i skupia się na innych kwestiach niż tradycyjne teorie.

4 typy osobowości według Hipokratesa

Osobowość według Hipokratesa ma cztery typy. Starożytny grecki lekarz zbudował takie założenie na podstawie teorii humoralnej. Opierała się ona na przekonaniu, że w ludzkim ciele znajdują się cztery płyny: krew, żółć, śluz i czarna żółć. Zdaniem Hipokratesa, ich zawartość oraz wzajemne oddziaływanie na siebie miały wpływać na temperament i usposobienie człowieka. Jego koncepcja wywarła duży wpływ na zachodnioeuropejską myśl średniowiecza i renesansu. Zaproponowany przez niego podział funkcjonuje również dzisiaj – na pewno kiedyś zdarzyło Ci się o nich słyszeć. Cztery typy osobowości według Hipokratesa to: sangwinik, flegmatyk, choleryk i melancholik.

Sangwinik

Pierwszy rodzaj osobowości to sangwinik. Wyróżnia się ekstrawertyzmem, dużą pogodą ducha i pozytywnym nastawieniem do otaczającego go świata. Wykazuje się przy tym proaktywnością, komunikatywnością i chęcią nawiązywania kontaktów z innymi ludźmi. Ponadto sangwinik to człowiek o wesołym usposobieniu, przez co przebywanie w jego towarzystwie jest po prostu przyjemne. Taka osoba żyje chwilą. Jest przy tym nieco chaotyczna i zapominalska, a przy tym nad wyraz beztroska.

Choleryk

Choleryk to typ osobowości, który wykazuje się dużą ekstrawersją i nadpobudliwością. Jest energiczny, gwałtowny, a przy tym lubi działanie, rywalizację i władzę. Źle reaguje z kolei na krytykę, bierność i porażki. Jako że ten rodzaj osobowości ma duży temperament, łatwo wyprowadzić go z równowagi. Często wybucha złością i za wszelką cenę stara się postawić na swoim. Takie osoby trudno też przekonać do swoich racji, ponieważ są niezwykle nieustępliwe.

Melancholik

Melancholizm jako typ osobowości człowieka kojarzy się ze smutkiem. Nie jest to do końca prawda. Melancholicy są po prostu bardziej introwertyczni, dlatego zamykają się w sobie, by rozmyślać i analizować własne, skrywane głęboko emocje. Jako że są niezwykle wrażliwi, bardzo przeżywają różne zdarzenia – zarówno pozytywne, jak i negatywne. Wyróżniają się także dużym perfekcjonizmem, jednak są przy tym niezwykle wyczuleni na krytykę i mało na nią odporni. Ten rodzaj osobowości charakteryzuje się też dużą dozą empatii, artystycznymi inklinacjami oraz pewną niestabilnością emocjonalną.

Flegmatyk

Flegmatyk to osoba spokojna i zrównoważona o introwertycznym charakterze, która lubi, gdy w życiu wszystko jest poukładane. Z tego względu przepada za rutyną. Nie wykazuje się inicjatywą, stroni od podejmowania decyzji i unika zmian oraz bycia w centrum uwagi. Charakteryzuje się przy tym dużą cierpliwością i wysoko rozwiniętą umiejętnością obserwacji i słuchania. Flegmatycy są także bardzo ciepli i sympatyczni, choć raczej nie okazują swoich emocji światu.

Jakie są podstawowe typy osobowości Junga?

Typologie osobowości nie ograniczają się do podejścia zaproponowanego przez Hipokratesa. Wyjątkowo ważna jest również teoria stworzona przez Carla Gustava Junga – szwajcarskiego psychiatrę i psychologa, który żył na przełomie XIX i XX wieku. Główne typy osobowości według Junga bazują na podziale na ekstrawertyków i introwertyków. Psychologia w jego wydaniu jest jednak nieco bardziej skomplikowana, ponieważ wyodrębnił on także rodzaj myślący i czujący oraz postrzegający i oceniający. W sumie te przeciwstawne pary mogą stworzyć aż 16 typów osobowości. W Internecie dostępne są specjalne testy, które pozwalają określić, jakim typem się jest.

Ekstrawertyk i introwertyk

Podstawowe typy osobowości według Junga związane są z ekstrawersją i introwersją. Warto wiedzieć, czym charakteryzują się przedstawiciele każdego z nich.

Ekstrawertyk – kto to taki? Najprościej mówiąc, jest to osoba, która zwraca się do świata zewnętrznego. Jest otwarta, gadatliwa, towarzyska, lubi przebywać wśród ludzi i łatwo nawiązuje z nimi znajomości. Z kolei introwertyk zamyka się w sobie i skupia się na swoim wnętrzu. Najlepiej czuje się sam ze sobą, ceni sobie prywatność i ciszę, a także lubi analizować.

Myślący i czujący

Kolejne rodzaje osobowości człowieka według Junga mogą wiązać się zarówno z introwersją, jak i z ekstrawersją. Pierwszy taki typ, czyli typ myślący, lubi wszystko analizować i interesuje się różnego typu strukturami, wzorami i systemami. Nie jest z kolei wylewny – nie okazuje emocji i nie przepada za rozmowami o uczuciach.

Typ czujący jest jego przeciwieństwem. Skupia się na ludziach i kieruje emocjami. Ogromne znaczenie ma dla niego miłość i pasja.

Postrzegający i oceniający

Typy introwertyków oraz ekstrawertyków mogą także skupiać się na postrzeganiu lub ocenianiu. W pierwszym przypadku dla takiej osoby główną motywacją do działania jest zmiana danej sytuacji. Z tego względu często działa ona impulsywnie i bez przygotowania, a także nie kończy różnych zadań. Oprócz tego jest ciekawa świata i lubi czuć się wolna. Wykazuje się też dużą efektywnością, jednak głównie wtedy, gdy ma dobry nastrój.

Z kolei oceniający typ osobowości lubi stabilizację i twardo trzyma się raz powziętych decyzji. Wszystko dlatego, że nie przepada za zmianami. Z tego względu dobrze czuje się w świecie odgórnie narzuconych zasad i dyscypliny. Aby być efektywnym, musi dobrze zaplanować swoje zadania. Zawsze też doprowadza je do końca.

Czym są rodzaje osobowości człowieka typu A, B, C i D?

Kolejnym, ciekawym podejściem, któremu trudno przypisać jednego autora, jest podział na 4 rodzaje osobowości: A, B, C i D. Powstał on na skutek poszukiwań zależności między osobowością a zdrowiem i umiejętnością radzenia sobie ze stresem. Osobowość typu A funkcjonuje w ciągłym pośpiechu, jest niezwykle ambitna, aktywna i narażona na stres. Lubi też rywalizować. Nie potrafi się zrelaksować i wręcz musi żyć na najwyższych obrotach, co źle odbija się na jej zdrowiu.

Osobowość B jest z kolei zrównoważona. Określa się ją jako typ zdrowy. Doświadcza mniej stresu, jest cierpliwa, umie panować nad emocjami i lubi współpracować z innymi. Kolejny typ, czyli osobowość C, wyróżnia się nastawieniem na współpracę, problemami z asertywnością, nieokazywaniem negatywnych emocji i uległością wobec autorytetów. Z tego względu towarzyszy jej brak wiary w siebie i tendencje do pesymizmu, co może nawet prowadzić do depresji.

Ostatni typ, osobowość D, charakteryzuje się dużą podatnością na stres. Silnie przeżywa negatywne emocje oraz jest zahamowana społecznie.

Typy osobowości – kolory i ich znaczenie

Ciekawym podejściem, propagowanym m.in. przez znanego coacha, Thomasa Eriksona, są 4 kolory osobowości. Dzięki ich znajomości możesz lepiej zadbać o rozwój osobisty na wielu polach. Zgodnie z tą koncepcją istnieją takie typy osobowości, jak:

• niebieski – osoby analityczne, które wolno reagują, koncentrują się na przeszłości, są ostrożne, zorganizowane i unikają zaangażowania,

• czerwony – osoby dominujące, które szybko reagują, koncentrują się na tym, co dzieje się tu i teraz, często są impulsywne i lubią działanie oraz poczucie kontroli,

• zielony – osoby stabilne, które reagują spokojnie, nie lubią konfliktów i zmian, skupiają się na teraźniejszości i stawiają na nawiązywanie kontaktów z innymi,

• żółty – osoby inspirujące, które szybko reagują, są zaangażowane, nie lubią rutyny i izolacji, skupiają się na przyszłości i działają impulsywnie.
  Znając kilka typologii związanych z rodzajami osobowości, łatwiej będzie Ci zrozumieć siebie. Przeanalizuj więc poszczególne elementy własnego podejścia i nastawienia, a pomoże Ci to zarówno w życiu prywatnym, jak i zawodowym.