Kamica nerkowa - co ją powoduje? Objawy i metody leczenia kamicy

Co to jest kamica nerkowa?

Kamica nerkowa to choroba polegająca na powstawaniu w nerkach lub drogach moczowych złogów, które powszechnie nazywane są kamieniami. Dochodzi do tego w wyniku wytrącania się związków chemicznych, które mogą być zarówno prawidłowymi, jak i patologicznymi składnikami moczu. Ze względu na lokalizację złogów wyróżnia się cztery postaci kamicy:

• kamica pęcherza moczowego,

• kamica moczowodowa,

• kamica nerkowa,

• kamica wielomiejscowa.
  Największą zapadalność na kamicę nerkową obserwuje się u osób w wieku 30-50 lat.

Jakie są przyczyny kamicy nerkowej?

Przyczyny kamicy nerkowej są różne. Za tworzenie się złogów odpowiadają przede wszystkim zaburzenia metaboliczne, jak np.:

• hiperkalciuria (stan wzmożonego wydalania wapnia z moczem),

• hiperoksaluria (stan wzmożonego wydalania szczawianu z moczem),

• cystynuria (stan wzmożonego wydalania cystyny z moczem),

• hiperfosfaturia (stan wzmożonego wydalania fosforanów z moczem),

• hiperurykozuria (zwiększone wydalanie kwasu moczowego z moczem).
  Poza wymienionymi przyczynami kamicy nerkowej czynnikami sprzyjającymi jej powstaniu mogą być:

• niekorzystny odczyn moczu (zbyt zasadowy lub kwaśny),

• niedostateczna ilość w moczu substancji, które przeciwdziałają kamicy,

• wady anatomiczne układu moczowego,

• zakażenie układu moczowego,

• obecność w moczu złuszczonych nabłonków, wokół których wykrystalizują się sole,
  zagęszczenie moczu, do którego dochodzi w przypadku obecności w organizmie metali ciężkich lub siarki, a także z powodu picia wody w zbyt małej ilości.Należy wspomnieć o czynnikach ryzyka niezwiązanych bezpośrednio z układem moczowym, jak m.in.: nadczynność przytarczyc, choroby przewodu pokarmowego (m.in. zespół złego wchłaniania, choroba Leśniowskiego-Crohna), nieprawidłowy sposób odżywiania (nadmierna ilość w diecie witaminy D3, wapnia, witaminy C), przyjmowanie niektórych leków (np. glikokortykosteroidów, preparatów alkalizujących, tj. zmniejszających wydzielanie kwasu żołądkowego.

Jakie są objawy kamicy nerkowej?

Na początkowym etapie kamica nerkowa może nie dawać żadnych objawów lub przebiega skąpoobjawowo. Wówczas o jej występowaniu dowiadujesz się, kiedy dojdzie do napadu kolki nerkowej. Stan charakteryzuje się występowaniem bardzo silnego bólu, jaki jest konsekwencją zablokowania drogi odpływu moczu z nerek. Gdy kamień utknie w przewodzie moczowym, mocz nie ma jak trafić do pęcherza. Wówczas istnieje ryzyko zakażenia, które może doprowadzić nawet do niewydolności nerek.

Obserwować można rozmaite objawy kamicy nerkowej. Wymienia się wśród nich objawy ogólne, takie jak: uczucie rozbicia, osłabienie, podwyższona temperatura. Kamienica nerkowa powodować może nudności, wymioty, dyskomfort w jamie brzusznej. Czasami towarzyszą jej objawy dyspeptyczne. Tzw. niestrawność daje m.in. ból za mostkiem, zgagę, uczucie pełności. Objawem kamieni nerkowych jest przerywany ból o charakterze kolkowym, zlokalizowany w okolicy lędźwiowej i niekiedy promieniujący w kierunku pachwiny, aż do jąder w przypadku mężczyzn i warg sromowych u kobiet.

W przebiegu kamicy nerkowej pojawić się mogą objawy dysuryczne, jak: ból podczas oddawania moczu, bolesne parcie na pęcherz, częste oddawanie moczu, potrzeba natychmiastowego oddania moczu i trudności w jego utrzymaniu. Typowym objawem kamieni w nerkach jest krwiomocz. Stan ten można rozpatrywać dwojako. Po pierwsze jako obecność erytrocytów w moczu w liczbie 4-5 w polu widzenia w analizowanej próbce. To tzw. krwiomocz mikroskopowy, którego nie możesz samodzielnie wykryć. Służy do tego badanie ogólne moczu. Naocznie da się stwierdzić krwiomocz makroskopowy, który powoduje zmianę zabarwienia moczu ze słomkowego na różowawo-czerwonawy, czego nie obserwuje się w pierwszym przypadku.

Rozpoznanie kamicy nerkowej

Rozpoznanie kamicy nerkowej opiera się na: badaniu podmiotowym (wywiadzie), badaniu przedmiotowym (fizykalnym), badaniach laboratoryjnych, badaniach obrazowych. Wśród tych ostatnich wymienia się: przeglądowe RTG, ultrasonografię, tomografię komputerową jamy brzusznej i miednicy małej, urografię (badanie z użyciem promieni rentgenowskich po podaniu dożylnym środka kontrastowego). Na ich podstawie lekarz stawia diagnozę i może przystąpić do leczenia.

Kamica nerkowa - jak ją leczyć?

Zanim dojdzie do usunięcia kamienia, ważnym elementem leczenia jest farmakoterapia, która łagodzi odczuwane dolegliwości. Jeśli kamienie są niewielkich rozmiarów (do 5-7 mm), możliwe, że uda Ci się je samoistnie usunąć przez drogi moczowe. W innym przypadku konieczne są specjalistyczne zabiegi. Leczenie operacyjne jest ostatecznością. Używa się go tylko w przypadku dużych kamieni. Kamienie częściej usuwa się technikami nieinwazyjnymi, jak np.:

• litotrypsja przezustrojowa - polega na rozbijaniu złogów wewnątrz organizmu przy użyciu tzw. fali wstrząsowej, które później wydala się w naturalny sposób,

• nefrolitotrypsja przezskórna - polega na wprowadzeniu przez nieduże nacięcie skóry do nerek nefroskopu, który rozdrabnia kamień i wyciąga kawałeczki,

• ureterorenoskopia - przez cewkę moczową wprowadza się giętki wziernik, którym można pozbyć się kamienia w całości lub po wcześniejszym rozdrobnieniu.

Dieta przy kamicy nerkowej

Dieta przy kamicy nerkowej opiera się na takich ogólnych zaleceniach:

• duża ilość płynów, w tym najlepiej wody niskozmineralizowanej,

• wykluczenie alkoholu, mocnej kawy i herbaty,

• ograniczenie spożycia soli,

• eliminowanie ostrych przypraw.
  Dalsze zalecenia diety na kamienie nerkowe zależą od typu złogów. Przykładowo, kiedy zmagasz się z kamicą szczawianową, stosuj dietę z wykluczeniem produktów bogatych w szczawiany. Są to zwłaszcza: szczaw, szpinak, rabarbar, borówki, botwina, buraki, winogrona, kakao, czekolada, agrest, śliwki, rodzynki. Z kolei jeśli masz kamicę moczanową, ważna jest alkalizacja moczu, czyli podniesienie jego pH (najlepiej do 6,6-7). Wtedy rośnie rozpuszczalność moczanów. Dieta w tej kamicy nerkowej wiąże się ze spożywaniem potraw mlecznych i dużej ilości warzyw. Ważne, abyś ograniczył produkty dostarczające puryn, w tym: galarety mięsne, śledzie, szproty, podroby, sardynki, rośliny strączkowe, grzyby, kawior, orzechy.