Karagen – co to jest, gdzie jest stosowany i jaki ma wpływ na zdrowie?

Co to jest karagen?

Karagen to rodzaj polisacharydów, zwanych też cukrami złożonymi lub wielocukrami, które wyodrębnione zostały z czerwonych wodorostów. Nazwa tego surowca spożywczego wywodzi się z języka celtyckiego od słowa carraigin, które oznacza ‘piankę’. Na obszarach dzisiejszej Irlandii wieki temu używano porastających wybrzeże wyspy wodorostów do zagęszczania mleka podczas gotowania.

Produkcja karagenu na masową skalę rozpoczęła się w czasie II wojny światowej, kiedy brakowało agaru. Surowcem najczęściej wykorzystywanym do produkcji karagenu jest chrząstnica kędzierzawa (z łac. Chondrus crispus), zwana też mchem irlandzkim, która występuje w północnej części Oceanu Atlantyckiego. Inne to m.in. Chondrus ocellatusGigartina Stella Gigartina acicularisGigartina chamissoi Gymnogongrus furcellatus Eucheuma spinosumFurcellaria fastigiata Hypnea musciformis.

Jak przedstawia się skład karagenu? Kluczowym składnikiem jest śluz, w którym znajdują się duże ilości karageniny. Poza tym ważne miejsce zajmują inne wielocukry oraz składniki mineralne, takie jak jod i brom. Karagen nie ma smaku ani zapachu.

Karagen jako dodatek do żywności

Karagen możesz spotkać jako dodatek w żywności. Co to oznacza? Według powszechnie przyjętej na terenie Unii Europejskiej definicji dodatkiem do żywności nazywa się substancję, która nie jest normalnie spożywana, a dodaje się ją celowo do żywności z uwagi na wartości w procesach technologicznych. Karageny mają przypisane oznaczenie E407. Zalicza się je do kategorii emulgatorów, środków spulchniających, żelujących itp.

E407 odgrywa w przemyśle spożywczym rolę substancji stabilizującej zawiesiny i emulsje oraz zagęszczającej. Funkcje karagenu w pożywieniu to: zapewnienie produktom pożądanej konsystencji, utrzymywanie właściwej struktury produktów, zapobieganie rozwarstwianiu emulsji.

Oto przykłady zastosowania karagenu jako dodatku do żywności:

• zmniejszenie sedymentacji kakao i mleka skondensowanego,

• żelowanie dżemów, marmolad i deserów o obniżonej zawartości cukru (nadawanie im galaretowatej struktury),

• wypełnianie żywności dietetycznej, czyli typu „light” – karagen odgrywa rolę zamiennika dla skrobi lub tłuszczu,

• poprawa gęstości śmietany i jogurtów.

Karagen można też spotkać w przetworach mięsnych (np. w pasztetach, parówkach, konserwach, pastach do smarowania), w gotowych sosach, napojach roślinnych, pieczywie, galaretkach, lodach, serach topionych, serkach wiejskich, bitej śmietanie, mleku w proszku, majonezach czy w mleczku kokosowym.

Jak jeszcze wykorzystuje się karagen?

Karagen z uwagi na wiele cennych właściwości wykorzystany jest nie tylko w przemyśle spożywczym. Znalazł też zastosowanie w przemyśle farmaceutycznym i kosmetycznym. Używa się go w preparatyce farmaceutycznej jako środka spęczniającego i emulgatora oraz do produkcji żeli, służących do unieruchamiania komórek bakteryjnych. Korzysta się z niego w produkcji antybiotyków półsyntetycznych oraz tetracyklin i chlorotetracyklin. W lecznictwie stosowany jest jako środek śluzowy, który powleka i osłania struktury przewodu pokarmowego. Stąd też możesz spotkać się z nim podczas leczenia choroby wrzodowej żołądka i dwunastnicy. Jest też składnikiem żelowych otoczek kapsułek. Karagen to stabilizator i substancja zagęszczająca, jaką dodaje się do odżywek do włosów, szamponów, past do zębów.

Jak karagen wpływa na organizm?

Temat bezpieczeństwa karagenu, tak jak i innych dodatków do żywności, jest często w różnych kręgach poruszany. Możesz spotkać się w sieci z opiniami, że karagen jest rakotwórczy, prozapalny, sprzyja insulinooporności czy uszkadza układ odpornościowy. Jednakże nie ma jednoznacznych dowodów, które by to potwierdzały. Co więcej, karagen spotkać możesz w produktach dla niemowląt. A to przeczy jego szkodliwości, gdyż asortyment przeznaczony dla najmłodszych jest restrykcyjnie badany pod kątem bezpieczeństwa. Mimo to cały czas spekuluje się na jego temat.

Karagen wykazuje dużą aktywność biologiczną. Substancja ta uważana jest za immunostymulator. Pod określeniem tym kryje się preparat mający zdolność do pobudzania systemu odpornościowego. Zaliczany jest do frakcji błonnika pokarmowego, a zatem w niezmienionej formie wydalany jest z organizmu wraz z kałem. Twój organizm nie trawi go. Nieprzyjemnych doznań, związanych ze spożyciem karagenu, możesz doświadczyć, kiedy jego udział w spożytych przez ciebie węglowodanach przewyższy 5%. Mogą pojawić się dolegliwości ze strony układu pokarmowego, takie jak biegunka, uczucie pełności, ból brzucha. Aby do tego nie doprowadzić, powinieneś przestrzegać maksymalnego dopuszczalnego dziennego spożycia. Dla E407 Agencja Żywności i Leków oszacowała wartość 75 mg na 1 kg masy ciała. Oznacza to, że osoba ważąca 60 kg może w ciągu doby przyjąć do 4,5 g karagenu.