Lampa antydepresyjna – czy jest skuteczna?

Czym jest depresja?

Według danych WHO, czyli Światowej Organizacji Zdrowia, depresja stanowi najczęściej występujące zaburzenie psychiczne oraz jest główną przyczyną niesprawności i niezdolności do pracy na świecie. Nie da się ukryć, że w ostatnich latach stała się ona bardzo często poruszaną kwestią. Jedną z przyczyn takiego stanu z pewnością jest zwiększenie świadomości na temat zdrowia psychicznego oraz zdjęcie tabu i zaprzestanie traktowania tego typu problemów jako wstydliwych.

Depresja to stan, w którym chory stopniowo traci radość życia i umiejętność odczuwania przyjemności. Do jej objawów należą: obniżony i zmienny nastrój, smutek, utrata dotychczasowych zainteresowań, apatia, lęk (przeczytaj również o depresji lękowej i depresji nastolatków), brak energii, zaburzenia snu, zmiany łaknienia i masy ciała, brak motywacji do działania, obniżone poczucie własnej wartości i samooceny, zaburzenia koncentracji i pogorszenie zdolności poznawczych, dobowe wahania samopoczucia, a w skrajnych przypadkach także myśli i tendencje samobójcze.

Jeśli podejrzewasz depresję u siebie lub u kogoś ze swoich bliskich, nie czekaj i zgłoś się do specjalisty zdrowia psychicznego – psychiatry lub psychologa.

Depresja sezonowa – co warto o niej wiedzieć?

Depresja sezonowa (choroba afektywna sezonowa) to podtyp depresji, w którym głównym czynnikiem etiologicznym jest światło oraz jego wpływ na tzw. zegar biologiczny. Oznacza to, że epizody depresyjne są związane ze zmianami pór roku. W przypadku tzw. depresji zimowej (która jest podtypem choroby afektywnej sezonowej) zaczynają się one późną jesienią, kiedy wyraźnie zmniejsza się codzienny dostęp do światła słonecznego. W pierwszej fazie choroby pojawiają się przede wszystkim objawy związane z napędem, czyli brak energii i motywacji, trudności w pracy i nauce, wycofanie społeczne oraz poczucie pogorszenia pamięci, koncentracji uwagi i ogólnych zdolności intelektualnych. Później pojawiają się też problemy afektywne: obniżenie nastroju, smutek, płaczliwość. Aż 70% chorych na depresję zimową zmaga się ze zwiększonym apetytem i znacznym przyrostem masy ciała. Choroba sprawia, że normalne funkcjonowanie w społeczeństwie staje się utrudnione, ponieważ znacząco obniża ona zdolność do pracy i nauki, a także do podtrzymywania relacji przez co najmniej kilka miesięcy w roku.

Chronobiologia i wpływ światła na organizm

Chronobiologia to nauka zajmująca się rytmami biologicznymi. Można wyróżnić aż trzy ich rodzaje:

• ultradialne – krótsze niż 20 godzin (rytm pracy serca, fazy snu);

• infradialne – dłuższe niż 28 godzin (rytmy sezonowe, cykl miesięczny u kobiet);

• cirkadialne – o okresie zbliżonym do doby astronomicznej, określające rytm dobowy (tzw. zegar biologiczny).

Rytmy te związane są m.in. z dostępem do naturalnego światła, które wpływa na ośrodkowy układ nerwowy poprzez komórki znajdujące się w siatkówce oka. Impuls nerwowy oddziałuje na określone struktury mózgowe, dociera do szyszynki i podwzgórza i stymuluje wydzielanie hormonów (których ilość zależy od ilości światła). Liczne badania dowiodły, że przy braku synchronizacji z otoczeniem zewnętrznym (czyli w pomieszczeniach bez dostępu do zegara i naturalnego światła) ludzki cykl dobowy ulega stopniowemu rozregulowaniu. Jesienią i zimą niedostateczna ilość światła we wczesnych godzinach porannych może być przyczyną zakłócenia rytmu dobowego, zbyt mała ilość neuroprzekaźników (serotoniny i noradrenaliny) powoduje zaś pogorszenie nastroju. Dodatkowo organizm produkuje mniej witaminy D, a więcej melatoniny, czyli tzw. hormonu snu, co prowadzi do ospałości, chronicznego zmęczenia i obniżenia poziomu energii.

Warto zaznaczyć, iż nasi przodkowie żyli zgodnie z rytmem natury, czyli cyklem dobowym, wyznaczanym przez wschody i zachody słońca, a także przez zmieniające się pory roku. Wiosną i latem byli bardziej aktywni i dłużej pracowali, z kolei zimą, kiedy warunki zewnętrzne nie pozwalały na zajmowanie się np. pracą w polu, więcej spali i się regenerowali. Dzisiaj mamy nieograniczony dostęp do światła, a kultura wymusza na nas ujednolicenie aktywności przez cały rok. Niestety niektóre organizmy radzą sobie z tym gorzej niż inne. Naukowcy wciąż zastanawiają się, jak pomóc osobom cierpiącym na zimową depresję w uregulowaniu swoich biologicznych rytmów i poprawie codziennego funkcjonowania. Jednym z najczęściej stosowanych sposobów jest terapia światłem.

Lampy antydepresyjne – na czym polega ich działanie?

Tzw. lampy antydepresyjne służą do fototerapii, czyli naświetlania oczu jasnym światłem, zbliżonym do słonecznego. Jest ono pozbawione promieniowania ultrafioletowego, więc nie stanowi zagrożenia dla ludzkiego wzroku. Światło słoneczne ma natężenie równe 100 000 luksów, natomiast przeciętna żarówka stosowana w pomieszczeniach emituje światło o natężeniu tylko 500 luksów. Odpowiednio dobrana lampa antydepresyjna jest w stanie przynajmniej częściowo uzupełnić ten deficyt.

Jaką lampę antydepresyjną wybrać?

Wybierając lampę do fototerapii, kieruj się przede wszystkim natężeniem emitowanego przez nią światła. Musi ono wynosić co najmniej 2500 luksów. Naświetlanie taką lampą powinno trwać około 2 godzin dziennie. Pamiętaj, że lampa musi znajdować się na wysokości Twojego wzroku. Z kolei jeśli zdecydujesz się na model o natężeniu zbliżonym do 10 000 luksów, ekspozycja może zostać skrócona do 30 minut dziennie.

Na rynku dostępne są lampy antydepresyjne z budzikiem, które zaczynają emitować światło o określonej godzinie, naśladując wschód słońca. Światło docierające do Twoich oczu przez powieki powinno pomóc Ci się obudzić i tym samym wyrównać zakłócony rytm dobowy w miesiącach, w których dostęp do promieni słonecznych jest ograniczony.