Lęki nocne - jak pomóc osobie, która budzi się przerażona?
Twoje dziecko budzi się w nocy z krzykiem i płaczem, a nad ranem nie pamięta tego zdarzenia? Najprawdopodobniej cierpi na lęki nocne. To zaburzenie snu dotyka około 3% dzieci pomiędzy 3 a 12 rokiem życia. Jest niegroźne, ale obniża jakość nocnego wypoczynku, więc warto podjąć jego leczenie.
Lęki nocne zdarzają się nie tylko dzieciom. Najczęściej zaczynają się we wczesnym dzieciństwie i przemijają samoistnie około 12 roku życia. Czasem jednak utrzymują się także po osiągnięciu dojrzałości. Dodatkowo u dorosłych, którzy jako dzieci nie mieli takich problemów, lęki nocne mogą pojawiać się na skutek traumatycznych zdarzeń, np. po poważnym wypadku drogowym.
Polecane
Jak wyglądają lęki nocne u dzieci i dorosłych?
Lęki nocne to napady lękowe przypominające atak paniki. Zdarzają się zwykle w ciągu półtorej godziny od chwili zaśnięcia. Śpiąca osoba podrywa się z krzykiem czy płaczem. Może wypowiadać przy tym niezrozumiałe słowa. Najczęściej siada w łóżku, czasem też z niego wybiega i wykonuje chaotyczne czynności. Typowe dla lęków nocnych są takie objawy, jak silne pocenie się, przyspieszony oddech, zaczerwienienie skóry, rozszerzenie źrenic, wzmożone napięcie mięśni. Śpiący wydaje się nieobecny, zdezorientowany. Nie można nawiązać z nim kontaktu i reaguje negatywnie na dotyk. Najlepsze, co można wówczas zrobić, to dopilnować, by nie zrobił sobie krzywdy. Epizod lęku trwa do kilkunastu minut, po czym wybudzona osoba spokojnie zasypia.
Czym są leki nocne?
Lęki nocne zaliczane są do nieorganicznych zaburzeń snu, czyli takich, u których podłoża leżą czynniki emocjonalne, a nie problemy somatyczne. Podobnie jak somnambulizm (lunatyzm) i koszmary senne, lęki nocne należą do niepożądanych we śnie zachowań, które zaburzają jego jakość.
W odróżnieniu od koszmarów, czyli marzeń sennych o przerażającej treści, lęki nocne są przeżyciem, którego nie pamięta się po przebudzeniu. Zdarzają się bowiem w fazie snu głębokiego (NREM). Ściślej mówiąc - śpiąca osoba w ogóle nie budzi się w czasie takiego epizodu, nawet jeśli ma otwarte oczy albo wstaje z łóżka. Próby dobudzenia jej są zwykle nieskuteczne.
Skąd biorą się lęki nocne?
Przyczyny lęków nocnych nie zostały w pełni poznane. U dzieci takie zaburzenie występuje najczęściej, ponieważ mechanizmy regulujące przebieg snu nie są jeszcze w pełni dojrzałe. Czynnikami, które mogą zwiększać prawdopodobieństwo występowania lęków nocnych, są:
uwarunkowania genetyczne,
stres przeżywany w ciągu dnia,
zażywanie niektórych leków, które wpływają na pracę ośrodkowego układu nerwowego.
Jeśli objawy lęków nocnych nie są w pełni typowe, u osoby dotkniętej tą parasomnią trzeba wykonać diagnostykę w kierunku innych schorzeń. Konsultacja neurologiczna (m.in. badanie EEG) pozwala wykluczyć np. padaczkę, której ataki we śnie mogą mieć obraz podobny do lęków nocnych. Wskazana jest także wizyta u psychologa - zwłaszcza w przypadku osób dorosłych. Lęki nocne mogą bowiem występować w związku z niektórymi problemami psychicznymi, np. w przebiegu zaburzeń lękowych.
Czy lęki nocne są niebezpieczne dla zdrowia?
Lęki nocne to zaburzenie o łagodnym charakterze. W przypadku sporadycznych epizodów są całkowicie niezagrażające zdrowiu. Lęki nocne u dzieci są większym problemem dla rodziców (wybudzających się z tego powodu i zaniepokojonych stanem swojej pociechy) niż dla maluchów, które po przebudzeniu nie pamiętają nocnych epizodów i nie mają w związku z nimi żadnych negatywnych emocji.
Mimo to dobrze jest podjąć profilaktykę i leczenie powtarzających się lęków nocnych. Osoby, które regularnie nie przesypiają spokojnie całej nocy, szybko odczuwają zmęczenie w ciągu dnia. Zaburzenia snu powodują obniżenie wydolności fizycznej i odporności, prowadzą do spadku zdolności poznawczych, rozdrażnienia. Takie konsekwencje mogą być szczególnie obciążające dla rozwijającego się dziecka.
Lęki nocne u dzieci - jak pomóc swojej pociesze?
Jeśli twoje dziecko cierpi na lęki nocne, postaraj się przede wszystkim zadbać o jego higienę snu:
przestrzegaj stałych godzin zasypiania i odpowiedniego do wieku czasu nocnego wypoczynku;
unikaj sytuacji, w których dziecko nie może spokojnie przespać nocy (np. nocnych podróży);
zapewnij dziecku minimum pół godziny całkowitego spokoju i relaksu przed snem (np. trening autogenny Schultza);
ograniczaj silne bodźce psychologiczne w życiu dziecka (napięcia w domu, przerażające bajki czy gry komputerowe, nadmiar obowiązków pozaszkolnych);
spraw, by dziecko czuło się w domu bezpiecznie i miało niezawodne oparcie w najbliższych sobie osobach.
W przypadku nasilonego problemu lęków nocnych możesz krótkoterminowo podawać dziecku leki (wyłącznie przepisane przez lekarza!), ale nie jest to wskazany sposób leczenia. Bezpieczną, przynoszącą dobre efekty metodą jest psychoterapia. Pozwala ona uporać się dziecku z lękami, które towarzyszą mu w ciągu dnia, co najczęściej przekłada się na spokojniejszy sen.
- M. Urban, Zaburzenia snu u dzieci i młodzieży, „Postępy Psychiatrii i Neurologii” 2007, nr 16 (3), s. 257-262.
- M. Talarczyk, Lęk nocny i zaburzenia snu u dzieci - model pracy terapeutycznej z dzieckiem i rodzicami, [w:] „Psychoterapia” 2009, nr 4 (151), s. 37-51.
- J. Wendorff, K. Połatyńska, Lęki nocne u dzieci, „Pediatria po dyplomie” 2012, nr 16 (3), s. 40–44.
Powyższy materiał ma wyłącznie charakter edukacyjno-informacyjny, nie jest poradą lekarską i nie zastępuje konsultacji z lekarzem. Przed zastosowaniem się do wskazówek lub informacji o charakterze specjalistycznym zawartych w Welbi należy skonsultować ich treść z lekarzem. Welbi dokłada najwyższych starań, aby treść publikowanych materiałów był najlepszej jakości, ale nie ponosi odpowiedzialności za ich zastosowanie bez konsultacji z lekarzem.
Najchętniej czytane
