Makaron pełnoziarnisty – zdrowszy wybór od tradycyjnego makaronu
Makaron jest obok pieczywa najchętniej spożywanym produktem zbożowym. Niestety ten, który wybieramy najczęściej, produkowany jest z mąki wysoko oczyszczonej, co sprzyja nadwadze i niekorzystnie wpływa na pracę układu pokarmowego. Natomiast makaron pełnoziarnisty dzięki dużej zawartości błonnika, witamin oraz mikro- i makroelementów zmniejsza ryzyko rozwoju wielu chorób cywilizacyjnych, w tym nowotworów czy cukrzycy typu II.
Pełnoziarnisty makaron, czyli jaki?
Produkty pełnoziarniste zgodnie z harwardzką piramidą żywienia są obok warzyw i owoców oraz zdrowych tłuszczów i oliwy podstawą diety człowieka. Mogą to być kasze, makarony pełnoziarniste i pieczywo z mąki razowej.
Makarony powstają z ziarna nieoczyszczonego, a więc zawierającego łuskę, zarodek i bielmo. Dzięki temu stanowią cenne źródło błonnika pokarmowego, makro- i mikroelementów oraz witamin. Wyróżniają się kolorem – są ciemniejsze niż te wykonane z mąki pszennej i mają bardziej zwartą konsystencję, co sprawia, że są wyraźnie twardsze.
Skład chemiczny makaronów pełnoziarnistych jest zbliżony do nieprzetworzonego ziarna – zachowane są proporcje bielma, zarodka i okrywy owocowo-nasiennej. Do grupy tej zaliczają się makarony razowe i ze wzbogaconej mąki wyciągowej. Jednocześnie nie można nazwać makaronu pełnoziarnistym, jeśli zawiera niewiele produktów przemiału ziaren, np. otrąb zbożowych.
O tym, czy masz do czynienia z produktem razowym, nie decyduje rodzaj mąki, ale sposób jej przetworzenia. Makaronem pełnoziarnistym będzie więc zarówno makaron pełnoziarnisty z pszenicy durum, jak i makaron żytni pełnoziarnisty.
Makaron pełnoziarnisty – właściwości
Makarony pełnoziarniste coraz częściej goszczą na stołach, szczególnie u osób stosujących dietę bogatą w błonnik, dla których zdrowe odżywianie jest priorytetem.
Obecnie dostępne są różne warianty tego produktu, co sprawia, że mogą być dodatkiem do wielu tradycyjnych potraw. Możesz wypróbować m.in.:
pełnoziarnistego spaghetti,
pełnoziarnistej lasagne,
pełnoziarnistych nitek,
łazanek pełnoziarnistych.
W makaronie pełnoziarnistym znajdują się cenne mikro- i makroelementy: wapń, potas, cynk i żelazo. To również dobre źródło złożonych węglowodanów oraz witamin z grupy B:
B1 (tiaminy) – umożliwia przemianę węglowodanów w energię i jest niezbędna dla prawidłowego funkcjonowania układu nerwowego, mięśni i serca;
B2 (ryboflawiny) – niezbędna do produkcji erytrocytów (czerwonych krwinek) i syntezy żelaza;
B3 (niacyny) – odpowiada za prawidłowe funkcjonowanie mózgu i obwodowego układu nerwowego oraz syntezowanie hormonów płciowych, kortyzolu, tyroksyny i insuliny;
B5 (kwasu pantotenowego) – bierze udział w syntezie cholesterolu, hormonów sterydowych, a także witamin A i D oraz neuroprzekaźników;
B9 (kwasu foliowego) – uczestniczy w produkcji erytrocytów i zapobiega uszkodzeniom neurologicznym.
W 100 g suchego makaronu pełnoziarnistego znajduje się około 350 kcal. Pamiętaj jednak, że podczas gotowania zwiększa on swoją objętość i wagę nawet trzykrotnie. Po przyrządzeniu w 100 g produktu będzie około 100 kcal. Ponadto znajdziesz w nim około: 5 g białka, 0,5 g tłuszczu, 22 g węglowodanów i 2 g błonnika. Dla porównania 100 g ugotowanego makaronu z mąki wysoko oczyszczonej dostarczy Ci aż około 150 kcal.
Makaron pełnoziarnisty – dlaczego warto go jeść?
Makarony pełnoziarniste to cenne źródło błonnika. Dzięki temu dłużej będziesz odczuwać sytość po posiłku. Dzieje się tak, ponieważ błonnik pęcznieje w żołądku, co wydłuża proces trawienia. Ten produkt razowy powinien więc na dobre zagościć w Twojej kuchni, jeśli szukasz sposobu na odchudzanie.
Makaron pełnoziarnisty usprawni pracę Twojego układu pokarmowego, zapobiegnie bolesnym zaparciom i zredukuje ryzyko rozwoju raka jelita grubego. Jeśli borykasz się z wysokim poziomem cholesterolu – również sięgaj częściej po ten produkt.
Makarony pełnoziarniste mają niski indeks glikemiczny oraz niski ładunek glikemiczny. O ile więc te wyprodukowane z mąki wysoko oczyszczonej mogą być spożywane sporadycznie, o tyle razowe warto włączyć do codziennej diety (także diabetyków i chorujących na insulinooporność).
Jeśli borykasz się z celiakią lub alergią na gluten, wybierz makaron, w którego składzie nie ma pszenicy (i jej odmian, takich jak durum), żyta i jęczmienia. Sprawdzi się na przykład makaron pełnoziarnisty bezglutenowy z gryki.
Jak zrobić makaron pełnoziarnisty?
Nie musisz kupować gotowych produktów. Jeśli masz maszynkę do robienia makaronu lub odrobinę cierpliwości i wprawy w rękach, możesz przygotować go samodzielnie.
Składniki:
350 g razowej mąki,
4 jajka,
1 łyżka oliwy z oliwek,
szczypta soli.
Sposób przygotowania: Wymieszaj wszystkie składniki i dokładnie zagnieć ciasto. Gdy będzie sprężyste i gładkie – odstaw je na kwadrans. Następnie rozwałkuj i potnij w paski o dowolnej szerokości. Tak przygotowany makaron przesusz przez pół godziny, a następnie gotuj (około 10 min) w dużej ilości lekko osolonej wody.
- A. Sobota, M. Dobosz, Jakość dostępnych na rynku makaronów pełnoziarnistych, „Żywność. Nauka, Technologia, Jakość” 2010, nr 6 (73), s. 83–99.
- M. Grembecka i in., Jakość makaronu w świetle ich składu pierwiastkowego, „Roczniki PZH” 2011, nr 3, s. 295–299.
- H. Szymanderska, Kuchnia polska, Wydawnictwo REA, Warszawa 2018, s. 84.
Powyższy materiał ma wyłącznie charakter edukacyjno-informacyjny, nie jest poradą lekarską i nie zastępuje konsultacji z lekarzem. Przed zastosowaniem się do wskazówek lub informacji o charakterze specjalistycznym zawartych w Welbi należy skonsultować ich treść z lekarzem. Welbi dokłada najwyższych starań, aby treść publikowanych materiałów był najlepszej jakości, ale nie ponosi odpowiedzialności za ich zastosowanie bez konsultacji z lekarzem.