Czym jest mobbing w pracy? Jak się przed nim chronić?

Czym jest mobbing?

Mobbing to bardzo trudna sytuacja, na którą może być narażony każdy pracownik. Słowo wywodzi się od angielskiego „mob”, co można tłumaczyć jako „oblegać”. Mobbing to dość rozpowszechnione zjawisko, gdy przełożony (najczęściej) lub inna osoba pozostająca wyżej w hierarchii firmy dręczy podwładnego lub współpracownika w miejscu pracy. Może to prowadzić do silnego zniechęcenia do wykonywania obowiązków pracowniczych, wypalenia zawodowego, a nawet poważnych zaburzeń psychicznych. Warto jednak pamiętać o tym, że także pracownik może być mobberem i krytykować własnego szefa, podważając tym samym jego autorytet.

Wbrew powszechnemu przekonaniu, ofiarami mobbingu nie są najsłabsi psychicznie pracownicy. Okazuje się, że znacznie częściej doświadczają tego osoby, które wykazują się pracowitością i przywiązują dużą uwagę do swojej pracy. Wyniki badań pokazują, że takie sumienne podejście do pracy może wzbudzać u innych współpracowników zachowania agresywne i nienawiść. Co więcej, perfekcjoniści znacznie bardziej przejmują się zdaniem innych i są wrażliwsi na niepowodzenia.

Typowym zachowaniem określanym jako mobbing jest:

• poniżanie na oczach innych,

• bezpodstawne wydawanie niepochlebnych opinii,

• prześladowanie i nękanie.

Wszystko to może prowadzić do ostracyzmu, zmniejszenia motywacji do pracy i ogólnego zniechęcenia do życia pracownika. Sytuacja mobbingu w miejscu pracy osłabia morale całego zespołu. Jak uchronić się przed mobbingiem w pracy?

Mobbing w pracy – jak się przed nim chronić?

Jeśli czujesz, że jesteś ofiarą mobbingu lub widzisz, że jeden ze współpracowników może doświadczać tego na własnej skórze, reaguj. Mobbing w miejscu zatrudnienia szczegółowo omawia artykuł 94. Kodeksu pracy. Zgodnie z nim każdy pracodawca powinien wdrożyć odpowiednie środki, które mają na celu zapobieganie tego typu sytuacjom. Jeżeli na skutek mobbingu pracownik doznał uszczerbku na zdrowiu lub rozwiązał umowę o pracę, ma on prawo do ubiegania się o zadośćuczynienie. Co grozi pracodawcy, który dopuścił się mobbingu na terenie swojego zakładu pracy? Najczęściej jest to grzywna, a także kara pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5 (Art. 157. § 1., Art. 207. § 1., Art. 212. § 1., Art. 216. § 1.)

Dowodami w sprawie mogą być:

• nagrania audio lub wideo,

• zeznania świadków,

• korespondencje między ofiarą a prześladowcą (w formie SMS-ów, e-maili itp.).

Kluczowe jest to, aby dokumentacja była wiarygodna i zbieżna z zeznaniami świadków. Mimo że proces może być długi i wymagać cierpliwości, to nie należy poddawać się w dochodzeniu do swoich praw. Wiele osób, które doświadczyły mobbingu, rezygnuje z dalszego postępowania ze względu na ciągnące się w nieskończoność procedury. Jest to błąd, ponieważ mobbing jest poważnym przestępstwem, a sprawca powinien ponieść za nie karę. Odpowiedni dokument można zgłaszać do Państwowej Inspekcji Pracy. Jej obowiązkiem jest następnie zweryfikowanie warunków w miejscu pracy.

Jakie są etapy mobbingu?

Mobbing w miejscu pracy zazwyczaj można podzielić na kilka etapów. Znając je, znacznie łatwiej będzie Ci zapobiec kolejnym z nich. Zaczyna się dość niewinne, od plotek. Prowadzą one do odizolowania pracownika mobbingowanego od pozostałych. Jest on pomijany w przypadku spotkań towarzyskich w trakcie przerwy na kawę lub omawiania wspólnych projektów. Inni mogą uznawać go za mniej ważnego w strukturze firmy i na ogół nie liczą się z jego zdaniem. W większości przypadków ulega to znacznemu nasileniu. Kolejny etap może nieść ze sobą znacznie poważniejsze konsekwencje. Zgodnie z mechanizmami psychologicznymi, w następnych etapach za każde niepowodzenie w pracy, niedomówienia lub problemy obwinia się właśnie osobę prześladowaną. Nawet jeśli jej działania nie przyczyniły się do powstawania kłopotliwych sytuacji. Co więcej, mobbingowany jest często określany jako kłamca. To wywołuje w ofierze poczucie strachu i duży stres. Zbyt wysoki poziom hormonu stresu (kortyzolu) we krwi doprowadza z kolei do spadku odporności i zwiększa ryzyko infekcji wirusowych, bakteryjnych i grzybiczych. W bardzo skrajnych przypadkach mobbing może prowadzić nawet do myśli i czynów samobójczych.

Mobbing w Polsce i na świecie

Statystyki wskazują na to, że na terenie Unii Europejskiej mobbing jest bardzo poważnym problemem. Aż 8% wszystkich pracowników uskarża się na uporczywe prześladowanie i nękanie w miejscu zatrudnienia. Co więcej, 2% doświadcza przy tym napastowania seksualnego, a 4% przemocy fizycznej. Nadal brakuje jednak szczegółowych danych dotyczących mobbingu w Polsce. O zjawisku mówi się w naszym kraju coraz częściej i dlatego pracownicy nie boją się zgłaszać problemów z pracodawcą i w razie konieczności, dochodzić swoich praw przed sądem.