Przeciwutleniacze – czym są? Które są najsilniejsze?

Co to są przeciwutleniacze?

Przeciwutleniacze, inaczej antyoksydanty, to cząsteczki, których zadaniem jest zwalczanie w organizmie wolnych rodników. Wolne rodniki są związkami, które wywołują dużo szkód, jeśli ich poziom jest zbyt duży. Mają związek z chorobami takimi jak cukrzyca, nowotwory czy uszkodzenia neuronów. W toku ewolucji ludzkie ciało nauczyło się w pewien sposób kontrolować i zmniejszać negatywne skutki oddziaływania wolnych rodników. Opierają się one głównie na określonym wykorzystywaniu przeciwutleniaczy, które dostarczamy z dietą.

Działanie wolnych rodników

Wolne rodniki powstają w naszym ciele nieustannie. Bez obecności przeciwutleniaczy w bardzo krótkim czasie wyrządziłyby takie szkody, których nie dałoby się już odwrócić. Gdy ilość wolnych rodników jest większa niż antyoksydantów, mówi się o stresie oksydacyjnym. To stan, w trakcie którego może dojść do poważnych uszkodzeń DNA. Zwiększa to między innymi ryzyko wystąpienia nowotworów. Wolne rodniki uszkadzają także błony komórkowe, powodując śmierć całej komórki. Przyspieszają ponadto procesy starzenia.
Czasami obecność wolnych rodników okazuje się przydatna dla organizmu. Ciało wykorzystuje je do eliminowania np. bakterii czy wirusów. Pełnią niekiedy rolę przekaźników informacji i pobudzają niektóre procesy, np. odpornościowe. Najważniejsze jest zachowanie przy tym odpowiedniej równowagi.

Naturalne antyoksydanty

Do naturalnych przeciwutleniaczy należą przede wszystkim witaminy oraz związki roślinne takie jak flawonoidy. Powinny być dostarczane do organizmu każdego dnia z dietą lub suplementowane. Jakie dodatkowe korzyści przynosi korzystanie z tych związków?

• Witamina E poza działaniem antyoksydacyjnym odgrywa ważną rolę w prawidłowym funkcjonowaniu układu odpornościowego i zapobiega chorobom układu sercowo-naczyniowego.
  Witamina C uczestniczy w przemianach wielu substancji organizmu. Pobudza syntezę kolagenu, przez co korzystnie wpływa na stan skóry i naczyń krwionośnych. Obniża także ciśnienie krwi oraz poziom złego cholesterolu, a dodatkowo reguluje poziom glukozy we krwi.

• Witamina A – odgrywa bardzo ważną rolę przy podziałach komórek. Ma znaczący wpływ na narząd wzroku i warunkuje jego prawidłowe działanie. Dobrze działa też na skórę, włosy i paznokcie.

Są jeszcze flawonoidy, a wśród nich np. resweratrol, który posiada właściwości antyagregacyjne, czyli zapobiega tworzeniu się zakrzepów. Podwyższa także poziom frakcji HDL, czyli dobrego cholesterolu.

Najlepsze źródła przeciwutleniaczy

Przeciwutleniacze znajdziesz w wielu produktach spożywczych. Są obecne w surowych warzywach i owocach, przyprawach i ziołach oraz oliwie z oliwek. Substancji o działaniu antyoksydacyjnym jest bardzo dużo. Opracowano więc specjalną metodę badania, która mierzy, jak dobrze cały produkt hamuje utlenianie.
Wśród przypraw prym wiodą goździki, które według badań mają najwięcej właściwości przeciwutleniających. Dalej plasują się:

• oregano,

• kurkuma,

• tymianek,

• rozmaryn,

• majeranek,

• szałwia,

• czarny pieprz,

• gałka muszkatołowa.

Owoce i warzywa z najwyższą zawartością przeciwutleniaczy to m.in:

• jagody,

• maliny,

• czosnek,

• papryka,

• cebula,

• truskawki,

• żurawina,

• czerwona kapusta.

Dobrą informacją dla wszystkich miłośników gorzkiej czekolady będzie zapewne fakt, że nie tylko smak, ale i jej działanie na zdrowie jest wprost cudowne. Czekolada, a właściwie kakao, jest niezwykle bogate w antyoksydanty. To także bardzo dobre źródło magnezu. Przeprowadzono też badania dowodzące, że ciemna czekolada obniża ciśnienie i reguluje poziom glukozy we krwi. Do kuchni warto wprowadzić także wszelkiego rodzaju tłuszcz roślinny. W niemal wszystkich tłoczonych na zimno olejach znajduje się wiele przeciwutleniaczy. Są one też bogate w równie pożądane nienasycone kwasy tłuszczowe o bardzo korzystnym wpływie na całe ciało.

Czy warto dodatkowo suplementować antyoksydanty?

Ciężko odpowiedzieć na to pytanie ze względu na ograniczoną wiedzę. Wydaje się, że najlepszą opcją jest dostarczenie odpowiedniej ilości przeciwutleniaczy w diecie. Dostarczanie dodatkowych ilości w postaci suplementów może przynieść różne skutki. Zbyt duże likwidowanie wolnych rodników nie jest korzystne dla zdrowia, ponieważ mają one do spełnienia bardzo ważne funkcje. Jak w wielu innych kwestiach, tak i tutaj potrzebne jest zachowanie umiaru i rozsądne postępowanie.