Czym jest psychoterapia i jakie są jej metody? Kto może z nich skorzystać?

Czy potrzebna jest ci psychoterapia?

Z roku na rok psychoterapia staje się w Polsce coraz bardziej popularna. Jednak jeszcze do niedawna pojęcie choroby psychicznej przywodziło na myśl osoby wykluczone społecznie, zamknięte w izolatkach szpitali psychiatrycznych albo poddane przymusowej terapii uzależnień. Mało kto – w obawie przed stygmatyzacją – był gotów przyznać, że korzysta z pomocy psychiatry lub psychologa.

Współcześnie coraz więcej mówi się o potrzebie dbania o zdrowie psychiczne. Do przebytej psychoterapii przyznają się otwarcie gwiazdy kina czy sportu. Na pewno więc zastanawiałeś się, czy i tobie mogłaby się do czegoś przydać pomoc terapeuty… Czy zdarza ci się, że czujesz się zagubiony, bezradny w obliczu problemów, z którymi przychodzi ci się mierzyć? Jeśli tak, to jest to wystarczający powód, by skorzystać z dobrodziejstw psychoterapii.

Czym jest psychoterapia?

Psychoterapia to szereg metod o naukowo potwierdzonej skuteczności, opartych o wiedzę m.in. z obszaru medycyny, psychologii, socjologii i filozofii. Działania psychoterapeutyczne służą rozwiązywaniu szerokiego spektrum problemów psychicznych. Ta pojemna kategoria obejmuje między innymi:

• choroby psychiczne uniemożliwiające normalne funkcjonowanie (np. schizofrenię),

• obniżające komfort życia zaburzenia, takie jak depresja czy nerwica,

• trudności w kontaktach społecznych czy brak wiary we własne możliwości,

• życiowe kryzysy związane np. z żałobą, rozwodem albo utratą pracy.

Psychoterapia przeznaczona jest zarówno dla osób zmagających się ze schorzeniami psychicznymi, jak i dla tych, które z punktu widzenia klasyfikacji chorób są całkowicie zdrowe, ale nie radzą sobie z codziennymi problemami lub po prostu czują, że mogłyby żyć inaczej, pełniej, szczęśliwiej.

Polecamy

---

Zdrowie psychiczne

Do jakiego lekarza udać się z depresją?

Z roku na rok rośnie liczba osób, które cierpią na depresję. Według danych WHO z depresją zmaga się nawet 264 milionów ludzi, a do 2030 roku depresja może znaleźć się na pierwszym miejscu na liście najczęstszych schorzeń. Chociaż świadomość depresji wzrasta i mówi się o niej coraz więcej, wielu chorych stara się ukryć objawy przed bliskimi i zmaga się z nią bez specjalistycznej pomocy. A przecież depresja to choroba, którą można leczyć zarówno farmakologicznie, jak i dzięki psychoterapii. Dlatego warto skonsultować swoje objawy ze specjalistą lub wspierać swoich bliskich, aby udali się po pomoc.

Redakcja19.08.2021

Psychoterapię można nazwać uzdrawiającą rozmową. Opiera się ona bowiem na bezpośrednim kontakcie z drugim człowiekiem – terapeutą. Różnica pomiędzy rozmową z przyjacielem a spotkaniem terapeutycznym polega na tym, że psychoterapeuta nie pociesza, nie udziela porad, nie wskazuje gotowych rozwiązań. Jego rolą jest towarzyszenie klientowi w ich poszukiwaniu, wspomaganie go w odkrywaniu własnych możliwości czy w lepszym zrozumieniu swoich ograniczeń.

Kim jest psychoterapeuta?

Dobry psychoterapeuta to osoba o rozległej wiedzy na temat ludzkiej psychiki, świadoma rozmaitych mechanizmów myślenia i działania, a przez to zdolna pomóc drugiemu człowiekowi spojrzeć na jego problemy z nowej perspektywy. Dzięki rozmowom z terapeutą możesz lepiej zrozumieć przyczyny swoich trudności, dostrzec, co utrudnia ci ich pokonanie, w bezpiecznych warunkach przećwiczyć zachowania, które mogą być pomocne.

Skuteczność leczenia w znacznej mierze zależy od jakości relacji terapeutycznej. Oprócz wiedzy psychoterapeuta musi posiadać szereg tzw. miękkich kompetencji, by zapewnić klientowi komfort i poczucie bezpieczeństwa. Specjalista powinien być osobą wrażliwą, empatyczną, życzliwą, nieoceniającą, obdarzoną umiejętnością uważnego słuchania.

W każdym kraju obowiązuje inne prawo określające dostęp do zawodu psychoterapeuty. W Polsce psychoterapię może prowadzić osoba z wykształceniem psychologicznym, pedagogicznym, socjologicznym czy medycznym (lub pokrewnym), która ukończyła odpowiednie, minimum 4-letnie szkolenie podyplomowe. Wskazane jest, by specjalista przeszedł własną terapię, a w czasie pracy nadal się szkolił i poddawał regularnej superwizji.

Polskie prawo nie zakazuje określania się mianem terapeuty bez wyżej opisanego przygotowania. Możesz więc trafić do gabinetu osoby, która nie jest dostatecznie kompetentna, by wspierać cię w rozwiązaniu twoich problemów. Dlatego zwróć uwagę, czy terapeuta, którego wybrałeś, posiada certyfikaty potwierdzające jego umiejętności. Zainteresuj się także, w jakiej dziedzinie się specjalizuje i z jakich metod korzysta w swojej pracy.

Jakie są rodzaje i techniki psychoterapii?

Na przestrzeni lat rozwinęło się wiele nurtów psychoterapii. Każdy opiera się na nieco innych założeniach teoretycznych i posługuje specyficznymi metodami działania. Ta różnorodność jest korzystna o tyle, że dane podejście terapeutyczne często okazuje się skuteczniejsze od innych w przypadku określonego problemu. Możesz więc zdecydować się na rodzaj terapii najbardziej adekwatny do swoich potrzeb. Rozeznanie w spektrum technik terapeutycznych ułatwi ci także wybór takich, które uznasz za najbardziej dla siebie komfortowe.

Terapia poznawczo-behawioralna

Opiera się na założeniu, że nasze przekonania i schematy postępowania są wyuczone, co oznacza, że można je zmienić, kształtując alternatywne sposoby myślenia i działania. Terapia pomoże ci zrozumieć mechanizmy twoich problemów oraz trenować nowe, bardziej przystosowawcze postawy.

Efektywność terapii poznawczo-behawioralnej została udokumentowana naukowo i pod tym względem wyróżnia się ona na tle wszystkich innych metod. Jest skuteczna w leczeniu nerwic, depresji, zaburzeń odżywiania, uzależnień. Z nurtu terapii poznawczo-behawioralnej wywodzi się coraz popularniejsza terapia schematów.

Terapia psychodynamiczna

Jej źródła tkwią w terapii analitycznej (psychoanalizie), zgodnie z którą nasze problemy uwarunkowane są zdarzeniami z przeszłości. Te zaś kształtują ukryte potrzeby i nieświadome mechanizmy działania. Terapia pomoże ci odkryć i przepracować wewnętrzne konflikty, a także odreagować zepchnięte do podświadomości, negatywne przeżycia.

Celem terapii psychodynamicznej jest wyeliminowanie problemów emocjonalnych, dzięki czemu poprawie ulegnie twoje samopoczucie klienta i codzienne funkcjonowanie. Takie podejście sprzyja zwłaszcza leczeniu uzależnień i zaburzeń osobowości. Może być także skuteczne w leczeniu zespołu stresu pourazowego, zaburzeń lękowych i zaburzeń nastroju.

Terapia egzystencjalno-humanistyczna

Zgodnie z jej założeniami w każdym człowieku drzemią możliwości, których rozwój jest warunkiem szczęścia, poczucia spełnienia i wewnętrznej harmonii. Celem terapii jest rozbudzenie twojego potencjału, podniesienie samooceny i wiary w siebie. Do tego nurtu należy np. terapia Gestalt oraz terapia skoncentrowana na rozwiązaniach.

W procesie terapii nauczysz się przejmować odpowiedzialność za swoje życie, działać w zgodzie z własnymi wartościami. Takie podejście ma służyć rozwiązaniu większości problemów psychicznych (depresji, nerwic, trudności w radzeniu sobie z emocjami i stresem), a przede wszystkim – samorozwojowi.

Terapia systemowa

W prowadzonej w tym nurcie terapii uczestniczyć będą twoi bliscy. Opiera się ona bowiem na przekonaniu, że wszelkie problemy są konsekwencją zaburzonych relacji z innymi ludźmi. Terapia ma służyć usprawnieniu waszej komunikacji, przepracowaniu konfliktów, słowem – naprawieniu całego systemu.

Ten rodzaj terapii najlepiej sprawdza się w rozwiązywaniu problemów małżeńskich czy wychowawczych. Może ci pomóc w przeżyciu różnego rodzaju kryzysów, np. rozwodu czy żałoby. Terapia systemowa wykorzystywana jest także w leczeniu uzależnień, zaburzeń odżywiania i depresji.

Inne rodzaje terapii w leczeniu problemów psychicznych

Choć pod pojęciem psychoterapii zasadniczo rozumie się oparty o rozmowę kontakt terapeutą, leczeniu problemów psychicznych takich jak niska samoocena czy fobia społeczna służyć mogą także inne formy działań terapeutycznych. Ich lista jest bardzo długa i obejmuje m.in.:

• różne formy terapii zajęciowej (ergoterapii), do których zalicza się socjoterapię (np. psychodramę, choreoterapię), arteterapię (np. muzykoterapię, rysunek terapeutyczny),

• terapię neurorozwojową (np. terapię Tomatisa, terapię integracji sensorycznej),

• terapię dedykowaną osobom z określonymi schorzeniami somatycznymi (np. terapię Simontona wspierającą leczenie pacjentów onkologicznych).

• Obejrzyj wideo i poznaj główne założenia TSR

Jak wygląda sesja psychoterapii?

Szczegółowe cele oraz techniki psychoterapii formułuje się w zależności od indywidualnych potrzeb i możliwości klienta. Sesje terapeutyczne odbywają się najczęściej w gabinecie terapeuty, choć istnieje także możliwość wizyt domowych oraz spotkań on-line. Elementem terapii często są „zadania domowe”, które klient ma realizować pomiędzy spotkaniami z psychoterapeutą.

Psychoterapia może mieć charakter indywidualny lub grupowy. Zaletą pierwszej jest atmosfera zaufania, która skłania do rozmowy o najbardziej intymnych sprawach. Terapeutyczna może być jednak także obecność innych osób o podobnych problemach. Poczucie wspólnoty z nimi dodaje siły i motywacji do pokonania własnych trudności. Sesje grupowe często przyjmują formę terapii zajęciowej.

Pojedyncza sesja terapii indywidualnej trwa 45–60 minut. Spotkania grupowe są zwykle dłuższe – mogą trwać nawet kilka godzin. Zarówno częstotliwość sesji, jak i długość terapii zależy od indywidualnego przypadku i przyjętych technik terapeutycznych. Terapia może zamknąć się w kilku spotkaniach lub trwać nawet kilka lat.

Czy psychoterapia jest skuteczna? To zależy od wielu czynników – kompetencji terapeuty, motywacji pacjenta, prawidłowego dopasowania metod działania do zgłoszonego problemu. Statystyki wskazują jednak, że leczenie przynosi pożądane skutki w przypadku około 80% osób, które decydują się na jego podjęcie. Efekty psychoterapii są zazwyczaj trwałe.