Soplówka jeżowata – azjatycki grzyb o działaniu leczniczym

Czym jest soplówka jeżowata?

Soplówka jeżowata (łac. Hericium erinaceus) to grzyb wielkoowocnikowy o właściwościach leczniczych i kulinarnych. Powszechnie występuje w Azji Wschodniej. Tam też (zwłaszcza w Chinach) jest ceniona od dawna za działanie prozdrowotne. Jednak uwagę świata nauki skupia dopiero od krótkiego czasu – badania grzyba trwają od zaledwie kilkunastu lat.

Zarówno w Polsce, jak i całej Europie grzyb jest rzadko spotykany. Właśnie dlatego jest objęty ścisłą ochroną gatunkową. W latach 1951–2014 zanotowano wyłącznie 23 stanowiska występowania tego gatunku na terenie Polski. Nic więc dziwnego, że został ujęty na czerwonej liście zagrożonych gatunków grzybów.

Jak wygląda soplówka jeżowata? W początkowym stadium rozwoju ma kolor biały, ale wraz z czasem zmienia zabarwienie na żółto-brunatne (tzw. ochrowe). Owocnik ma kształt kępki miąższu o średnicy 5–25 cm, z której zwisają struktury o długości 2–6 cm, przypominające kształtem kolce albo sople lodowe. Stąd też nazwa „soplówka jeżowata”. Grzyb przyrasta do obumierającego lub – co rzadziej – żywego drzewa liściastego. Dlatego jest uznawany za łagodnego pasożyta. 

Jakie są właściwości soplówki jeżowatej?

Ze względu na obecne w soplówce jeżowatej związki neurotroficzne wykazuje ona potencjał w terapii zaburzeń o charakterze neurologicznym, podobnie jak często stosowany inozytol (zwany witaminą B8). Warte uwagi są hericenony i erinaciny, które dzięki niewielkim rozmiarom cząsteczek pokonują barierę krew–mózg i aktywują czynnik wzrostu nerwów (NFG). To sprawia, że soplówka jeżowata może być wykorzystywana do leczenia m.in. stanów lękowych czy depresji.

Wysokie dawki wyciągu z grzyba, stosowane przez długi czas, sprzyjają m.in. podziałowi macierzystych komórek nerwowych oraz wydłużają przeżywalność nowych neuronów, to natomiast ma wpływ na powstrzymywanie mechanizmu powodującego rozwój depresji. Przypuszczenia te zostały jak dotąd potwierdzone eksperymentami na myszach. Nie można jednak z całą pewnością stwierdzić, że taki sam efekt może być osiągnięty u ludzi. Wymaga to dalszych badań i testów.

To, co natomiast potwierdziły badania, to wpływ suplementów z soplówką jeżowatą na poprawę zdolności poznawczych. Już po 12 tygodniach stosowania preparatu zaobserwowano wyraźną poprawę w stosunku do wyników w grupie kontrolnej. Może to sugerować wpływ soplówki jeżowatej na regenerację neuronów. Nie ma w tym wypadku jednoznacznego stanowiska naukowców, ponieważ nie mają oni wciąż pewności, czy neurony te w ogóle mają zdolność do regeneracji.

Stosowanie wyciągów z soplówki jeżowatej zmniejsza uszkodzenia powstałe w mózgu. W eksperymencie przeprowadzonym na zwierzętach (po uprzednim uszkodzeniu struktur ośrodkowego układu nerwowego) już po 30 dniach takiej terapii widoczne były korzystne zmiany w uszkodzonej tkance kory mózgowej.

To jeszcze nie wszystko! Stosowanie preparatów z soplówką jeżowatą spowalnia spadek funkcji poznawczych charakterystycznych dla choroby Alzheimera. Jak wynika z badań, poprawa jest wyraźnie widoczna już po 49 tygodniach terapii.

Poza działaniem neuroprotekcyjnym soplówka jeżowata wykazuje właściwości antynowotworowe, zwłaszcza w stosunku do zmienionych hepatocytów (komórek wątroby), raka sutka i przełyku oraz chłoniaka. Wszystko to zasługa zawartych w grzybie polisacharydów. Wspomagają one odporność (aktywują komórki układu immunologicznego) oraz uruchamiają wytwarzanie tlenku azotu. Do tego soplówka jeżowata wspomaga pracę układu pokarmowego (podobnie jak napar z kurkumy, choć nie w aż tak dużym stopniu). 

Ponadto, jak wykazały badania, ekstrakt etanolowy z soplówki jeżowatej redukuje bóle neuropatyczne, jakie towarzyszą cukrzycy. A podanie wyciągu wodnego obniża poziom glukozy oraz cholesterolu we krwi.

Zdolność soplówki jeżowatej do wspierania odporności pomaga również wzmocnić organizm w walce z patogenami. Dzięki temu można zmniejszyć jego podatność na infekcje i szybciej pozbyć się towarzyszących im objawów, takich jak np. uporczywy suchy kaszel u dorosłego czy dziecka, katar lub podwyższona temperatura.

Właściwości lecznicze soplówki jeżowatej są obiektem zainteresowania naukowców od niedawna. Stąd też niewiele jest badań przeprowadzonych na ludziach, które potwierdzałyby skuteczność ekstraktów z grzyba, zwłaszcza w terapii zaburzeń na tle neurologicznym. Choć właściwości te wymagają potwierdzenia, to wiele wskazuje na to, że w soplówce jeżowatej tkwi ogromny potencjał leczniczy.

Jakie są niepożądane działania soplówki jeżowatej?

Przeprowadzone dotąd badania nie wykazały wyraźnych negatywnych skutków ubocznych stosowania soplówki jeżowatej. W związku z tym trudno wskazać przeciwwskazania do stosowania suplementów z tym grzybem.

Jednak właśnie ze względu na brak wystarczających danych wstrzymaj się od stosowania soplówki jeżowatej, jeśli jesteś w ciąży czy karmisz piersią. Nie podawaj też grzyba dzieciom.

Jeśli rozważasz stosowanie suplementów, to bez względu na swój stan skonsultuj się wcześniej z lekarzem lub dietetykiem. Niewłaściwie dobrana suplementacja i stosowana w sposób niekontrolowany może przynieść więcej szkód niż pożytku.

Pamiętaj też o przestrzeganiu dziennej dawki, podobnie jak przy stosowaniu wszelkich suplementów (np. ziół na odporność). Więcej – nie znaczy lepiej. Stosuj do 500 mg ekstraktu z soplówki jeżowatej. Taka ilość zwykle jest zamknięta w jeden kapsułce, co ułatwia prawidłowe stosowanie preparatu