Co to jest torbiel? Jakie są rodzaje i sposoby leczenia torbieli?

Czym jest torbiel?

Torbiel jest niefizjologiczną przestrzenią, która tworzy się w tkankach. Jest ona wypełniona treścią płynną lub półpłynną, dobrze odgraniczona i zamknięta ze wszystkich stron. Zdarza się, że jest zbudowana z kilku komór. Torbiele mogą występować pojedynczo lub w grupach.

Jak wygląda torbiel? To jama odgraniczona od zdrowych tkanek. Może osiągać różne rozmiary. Zdarzają się bardzo małe torbiele, których średnica nie przekracza kilku milimetrów. Są jednak również bardzo duże – takie, które mają kilkanaście centymetrów. Niektóre z nich mogą być widoczne na zewnątrz ciała. Zależy to jednak od lokalizacji.

Torbiele mogą występować u osób w każdym wieku. Niektóre z nich pojawiają się bardzo często, dlatego są dość powszechne w ogólnej populacji. Zdarzają się też rzadkie zmiany. Jeżeli zaobserwujesz objawy, które mogą wskazywać na torbiel, powinieneś udać się do lekarza i wykonać badania diagnostyczne.

Gdzie może powstać torbiel?

Torbiele mogą powstawać wewnątrz ciała. Zmiany wypełnione płynem są wykrywane m.in. w piersiach, na jajnikach, w przestrzeni pajęczynówkowej, na nerkach, wątrobie, w dole podkolanowym, w tkance podskórnej, na błonach śluzowych. Zawsze jest to wytwór nieprawidłowy. Jednak nie każda torbiel stanowi poważne zagrożenie dla zdrowia.

Torbiel na jajniku

Torbiel na jajniku to dość często występująca zmiana. W większości przypadków jest ona związana z zaburzeniami hormonalnymi. Zdarza się też, że jest jednym z objawów chorób (np. endometriozy). W obrębie jajnika może pojawić się torbiel:

• czynnościowa (prosta) – wypełniona treścią surowiczą,

• krwotoczna – wypełniona krwią z uszkodzonych naczyń krwionośnych,

• endometrialna – wypełniona krwią menstruacyjną,

• skórzasta – pochodząca od komórek zarodkowych.

Torbiel na jajniku może osiągać duże rozmiary. Gdy tak się dzieje, pojawiają się nieprzyjemne objawy, m.in.: ból podbrzusza, zaburzenia cyklu menstruacyjnego, wzdęcie brzucha. Większość z nich pozostawia się do obserwacji, ale zdarza się, że potrzebne jest leczenie farmakologiczne lub zabiegowe.

Torbiel na nerce

Torbiel na nerce jest zlokalizowana w miąższu tego narządu. To dość często występująca zmiana w populacji osób dorosłych. Może być zlokalizowana w korze nerek, w rdzeniu lub na ich granicy. Zdarza się, że jest obecna jednocześnie w korze i rdzeniu. Torbiel na nerce powstaje na skutek zmian wrodzonych lub procesów chorobowych (np. związanych z zaburzeniami w odpływie moczu).

Torbiele na nerce mają cienkie ściany, są wysłane nabłonkiem i otoczone torebką. Osiągają różne rozmiary. Często występują w grupach. Wówczas mówi się o wielotorbielowatości nerek.

Torbiel w piersiach

Torbiele w piersiach charakteryzują się tym, że są gładkie i przesuwalne względem podłoża. Często są dobrze wyczuwalne w czasie dotyku. Torbiele w piersiach wypełnia płyn. Mogą one występować w różnych częściach piersi.

Przyczyną torbieli w piersiach jest rozrost nabłonka przewodów mlecznych. Uważa się, że dochodzi do tego pod wpływem zaburzeń hormonalnych. Są to zmiany łagodne, które nie przekształcają się w nowotwór złośliwy. Jednak wykrycie guzków w piersiach zawsze należy skonsultować z lekarzem.

Torbiel w głowie

To inaczej torbiel pajęczynówki, czyli jednej z opon mózgowo-rdzeniowych. Zmiana powstaje, gdy dochodzi do zdwojenia lub rozszczepienia tej struktury. Jest to związane z wrodzonymi nieprawidłowościami. Torbiel w głowie może być również skutkiem urazu mechanicznego lub infekcji.

Torbiel w głowie najczęściej występuje pojedynczo, chociaż niekiedy wykrywa się kilka zmian jednocześnie. Zwykle nie daje żadnych objawów, a o jej posiadaniu dowiadujesz się przy okazji wykonywania badań obrazowych z innego powodu. Gdy torbiel osiąga duże rozmiary, pojawiają się objawy. Nie są one jednak specyficzne dla tego rodzaju schorzenia. Są to m.in.: senność, bóle głowy, ogólne osłabienie, ale też niezborność ruchów, drgawki lub zmiany zachowania. Torbiele pajęczynówki wymagają obserwacji, a niekiedy też leczenia farmakologicznego lub zabiegowego.

Torbiel na wątrobie

Torbiel na wątrobie to najczęściej występująca zmiana w tym narządzie. W większości mowa o torbielach prostych. Zwykle takie cysty nie powodują żadnych dolegliwości i są wykrywane przypadkowo w rutynowym badaniu ultrasonograficznym.

Torbiele zębów

Tego typu torbiele rozwijają się w kościach szczęki i żuchwy. Są one związane ze stanami zapalnymi tkanek okołopowierzchniowych zęba. Zdarza się, że są skutkiem przewlekłych infekcji w obrębie nosa lub gardła. Początkowo torbiele nie dają żadnych objawów. Jednak z czasem powiększają się, powodują ból i obrzęk tkanek, a nawet złamania zębów lub ich przemieszczenie się.

Różne rodzaje torbieli

 Chociaż torbiele to zawsze przestrzeń wypełniona treścią, wyróżnia się ich różne rodzaje.

Torbiel endometrialna

Torbiel endometrialna występuje w przebiegu endometriozy. Jest ona obecna na jajniku. Pojawia się, gdy w tym narządzie zagnieździ się błona śluzowa macicy (endometrium). Nieprawidłowa tkanka podlega zmianom hormonalnym, które zachodzą w czasie cyklu menstruacyjnego. Tym samym jej nabłonek ulega złuszczeniu – jak w trakcie miesiączki. Dlatego torbiel endometrialna wypełnia się krwią. Z czasem w jej wnętrzu tworzą się skrzepy. Ten typ zmiany bywa również nazywany torbielą czekoladową.

Torbiel krwotoczna

Torbiel krwotoczna również dotyczy jajnika. Jest ona wypełniona krwią, która pochodzi z uszkodzonych naczyń krwionośnych. Uraz powstaje podczas uwalniania komórki jajowej z pęcherzyka. Taka cysta nie jest groźna, zwykle nie powoduje żadnych objawów i nie wymaga leczenia.

Torbiel zastoinowa

Torbiel zastoinowa to zmiana, która pojawia się w błonie śluzowej jamy ustnej (głównie na dolnej wardze, ale też na policzkach, języku i podniebieniu), nosa lub zatok. Jej przyczyną jest zastój w gruczołach związany z przewlekłym stanem zapalnym lub urazem. Wypełnia ją wydzielina charakterystyczna dla przewodu, który został zablokowany. Torbiel zastoinowa wymaga leczenia chirurgicznego.

Torbiel Tarlova

Torbiel Tarlova to zmiana, która dotyczy układu nerwowego. Umiejscawia się między zewnętrzną blaszką opony miękkiej i onerwiem. W jej ścianie przebiegają włókna nerwowe. Jest ona wypełniona płynem mózgowo-rdzeniowym. Torbiel Tarlova może utworzyć się jednocześnie w kilku odcinkach kręgosłupa. Dolegliwości, które powoduje, to: ból, zaburzenia czucia, osłabienie mięśni, bóle głowy, zaburzenia równowagi. Niekiedy torbiel nie daje żadnych objawów.

Torbiel pilonidalna

To inaczej torbiel włosowa lub krzyżowa. Dotyczy ona tkanki podskórnej szpary pośladkowej. Jest umiejscowiona w okolicy kości krzyżowej. Najczęściej stwierdza się ją u mężczyzn przed 40. rokiem życia.

Torbiel pilonidalna jest wypełniona płynem tkankowym i ropą. W jej wnętrzu znajdują się również włosy. Jej dokładna przyczyna nie została jeszcze poznana. W ciągu wielu lat powstały różne teorie. Za najbardziej prawdopodobną uznaje się wnikanie włosów w głąb skóry, a następnie tworzenie się kanałów, które wypełniają się płynną treścią. Torbieli w okolicy pośladków towarzyszy stan zapalny, ból, obrzęk i zaczerwienienie.

Torbiel Bakera

Powstaje w dole podkolanowym. Torbiel Bakera jest łatwo wyczuwalna podczas dotyku. Oprócz tego towarzyszą jej inne objawy: ból (zwłaszcza podczas chodzenia), ucieplenie skóry, obrzęk oraz trudności ze zginaniem i prostowaniem kolana. Torbiel Bakera jest skutkiem uszkodzenia torebki stawowej stawu kolanowego. Jej wnętrze wypełnia płyn stawowy. W lekkich przypadkach wystarcza leczenie zachowawcze, jednak niekiedy konieczne jest przeprowadzenie operacji.

Diagnostyka torbieli

Torbiele rozpoznaje się przy pomocy badań obrazowych. Najczęściej stosowaną metodą jest badanie ultrasonograficzne (USG). Diagnostyka może być rozszerzona o tomografię komputerową lub rezonans magnetyczny, a także o inne testy, dzięki którym możliwe jest wykluczenie innych przyczyn zmian w tkankach.

Czy każda torbiel wymaga leczenia?

Nie wszystkie torbiele wymagają leczenia. Niektóre z nich przebiegają bezobjawowo i nie stanowią żadnego zagrożenia. Wówczas wystarczy jedynie ich regularna obserwacja. Interwencja potrzebna jest przy dużych torbielach oraz takich, które z powodu nasilonych objawów powodują nieprzyjemne dolegliwości lub zagrażają pęknięciem.

Czy torbiele są groźne?

Zwykle torbiele to niegroźne zmiany. Zawsze jednak konieczna jest ich obserwacja. Niektóre z nich mogą powodować powikłania (np. pękać), co stanowi zagrożenie dla zdrowia lub życia (np. pęknięta torbiel jajnika stwarza ryzyko zapalenia otrzewnej). Usunięte torbiele należy poddać badaniu histopatologicznemu w celu wykluczenia zmian nowotworowych. Jest to rutynowe postępowanie.