Co to jest zawiść? Poznaj metody radzenia sobie z zawiścią ludzką

Co to jest zawiść?

Na pewno nie raz w życiu zazdrościłeś komuś sukcesów, powodzenia, pracy czy życia prywatnego. Czasami uczucie to przybiera tak na sile, że odczuwa się niechęć do danej osoby. Co to jest zawiść? Jaki ma związek z zazdrością? Jakie znaczenie ma zawiść w miejscu pracy? Zawiść obejmuje zazwyczaj dwie osoby lub grupy i zdarza się w przypadku, gdy jednej z nich brakuje czegoś, co posiada druga. Najczęściej pojawia się ona w sytuacji, w której czyjaś własność, cecha lub osiągnięcia przewyższają i ograniczają w jakiś sposób pozycje innego. Zawiść jest negatywnym uczuciem, silniejszym od zazdrości, o bardziej negatywnej ocenie społecznej. Przez destruktywne działanie osoba zawistna stara się obniżyć status osoby ją przewyższającej.

Zawiść a zazdrość – skomplikowana relacja

Zazdrość i zawiść są pokrewnymi sobie emocjonalnymi stanami i często są mylone nawet przez osoby je odczuwające. Tych dwóch uczuć nie należy jednak ze sobą utożsamiać. Zazdrość zazwyczaj obejmuje trzy osoby. Tzw. triadę zazdrości ilustruje sytuacja, w której X, będąc w związku z Z, obawia się, że Y zakłóci ten stan, odsuwając X i wchodząc w związek z Z. W tym przypadku osoba Y jest odbierana jako rywal, który zagraża trwałości relacji dwojga. Rywalem tym może być trzecia osoba, ale również nadmierne zaangażowanie się jednej z osób w pracę zawodową lub inną aktywność. Nieco inaczej wygląda triada zawiści. W tym przypadku X posiada jakąś rzecz lub jest z nią w relacji, a Y stara się odebrać ją mu i przywłaszczyć sobie. Zawiść opisywana jest ponadto jako uczucie bardziej intensywne niż zazdrość. Sytuację komplikuje jednak fakt, że w wielu sytuacjach zawiść i zazdrość mogą sobie towarzyszyć.

Dlaczego odczuwamy zawiść?

Zawiść najczęściej przeżywa się w podświadomości. Jak większość taktyk podtrzymywania lub podwyższania samooceny nie jest uświadomiona. Zawiść można rozumieć poprzez jej wpływ na następujące aspekty:

• społeczny – może być powodem wzmożonego działania albo charakteryzować działanie przekraczające normy społeczne i moralny porządek;

• socjologiczny – pełni ważną funkcję adaptacyjną w promowaniu ekonomicznego rozwoju społeczeństwa;

• psychologiczny – w odniesieniu do jednostki zawiść to pewien mechanizm podwyższania samooceny. Może ona odgrywać rolę bodźca pobudzającego do działania lub kształtować naszą tożsamość i postrzeganie siebie.

Mimo pewnych zalet, jakie odczuwanie zawiści przynosi jednostce, trudno zaakceptować ją z grupowego punktu widzenia. Z perspektywy funkcjonowania zespołu zawiść ma funkcję destrukcyjną.

Zawiść w pracy

Niezależnie od sytuacji gospodarczej ludzie na wszystkich szczeblach kariery zawodowej podatni są na uczucie zawiści. Dodatkowo nasila się ono w czasach kryzysu gospodarczego. W miarę narastania strat firmy pracownicy zaczynają odbierać współpracowników odnoszących sukcesy jako zagrożenie. Zawiść niszczy relacje, zakłóca pracę zespołów i osłabia wydajność organizacji. Czasem owocuje agresją i wrogością. Zawiść może pojawić się wtedy, kiedy menager niesprawiedliwie traktuje pracowników i faworyzuje ich. Niekiedy jednak ma podłoże w niskiej samoocenie i kompleksach osoby ją odczuwającej. Czy znasz kogoś, kto ma obsesję na punkcie czyjegoś sukcesu? Czy w twoim otoczeniu jest ktoś, kto stale porównuje się z innymi i źle życzy kolegom w pracy? Jeśli tak, to podłożem problemów w waszym zespole może być zawiść.

Jak sobie radzić z zawiścią?

Z zawiścią trudno sobie poradzić. Po części dlatego, że ciężko jest przyznać się przed sobą do odczuwanych emocji, takich jak zazdrość, frustracja i złość. Z tego powodu ukrywamy uczucia i zaprzeczamy im, a to tylko pogarsza sytuację. Stłumiona zawiść powraca z jeszcze większym natężeniem.Istnieją pewne techniki, które mogą być przydatne w radzeniu sobie z zawiścią. Oto one:

Wzrost samoświadomości

Zastanów się, co sprawia, że jesteś zawistny? W jakich okolicznościach to uczucie pojawia się? Niestety zazwyczaj zawiść dotyczy osób nam najbliższych lub naszych bezpośrednich współpracowników. Uświadom sobie swoje własne cele i unikaj porównań do innych.

Rozwój empatii i docenianie innych

Zastanów się, w jaki sposób koledzy osiągnęli swoje cele, pomyśl, co cenisz w tym sukcesie. Jeśli na przykład zazdrościsz współpracownikowi awansu, zastanów się, czy jest to spowodowane jego nowym stanowiskiem pracy, rodzajem projektów, które się z nim wiążą czy też szacunkiem? Być może jesteś w stanie osiągnąć swój cel w inny sposób? Porozmawiaj z osobą, która osiągnęła sukces, pogratuluj jej i podziel się swoim uznaniem dla jej wysiłków.

Przeformułowanie

Ranga emocji może być zmniejszona przez zmianę znaczenia domeny, w ramach której występuje porównywanie. Domena ta może okazać się nie tak ważna, jak na początku sądzono.

Zwalczanie zawiści w miejscu pracy

W miejscu pracy zawiść jest destrukcyjna. Menager może sobie z nią radzić poprzez następujące działania:

• regularnie udzielając informacji zwrotnej, co daje pracownikom pewność co do własnych osiągnięć;

• porównując osiągnięcia do pracy danej osoby w przeszłości;

• jak najczęściej udzielając jak największej liczbie pracowników nagród;

• poprzez zmiany konstelacji zespołów i przestrzeni biurowej;

• poprzez promowanie sprawiedliwość w organizacji i jasne metody w działaniu.

Co to znaczy zawiść? Jest ona silnym, negatywnym i często nieuświadomionym uczuciem, przeżywanym, kiedy istnieje silne pragnienie posiadania czegoś, co ma inna osoba bądź grupa. Ma ona destruktywne znaczenie dla pracy zespołów, a w dłuższej perspektywie również dla jednostki.