Skąd bierze się złość i jak można sobie z nią konstruktywnie radzić?
Złość jest jedną z podstawowych ludzkich emocji. Odczuwasz ją w sytuacjach, w których naruszone zostają np. twój spokój, poczucie bezpieczeństwa, dobro bliskich osób, stan należących do ciebie przedmiotów, twoje marzenia i plany. Złość jest naturalną mobilizacją do obrony zagrożonych wartości.
Każdy człowiek odczuwa czasem złość. To zupełnie naturalna reakcja organizmu, która pojawia się wtedy, gdy znajdziesz się w niekorzystnych dla siebie okolicznościach. Sama jej obecność nie jest niczym złym. Powinieneś jednak wiedzieć, jak nią odpowiednio zarządzać. Nieopanowana i ciągła złość oraz frustracja mogą mieć bowiem negatywny wpływ na życie Twoje i Twojego otoczenia.
Polecane
Czym jest złość?
Złość to w gruncie rzeczy bardzo złożony stan. Na pewno zwróciłeś uwagę, jak wiele uczuć towarzyszy ci w chwili, kiedy się złościsz. Mogą to być: wściekłość,nienawiść, irytacja, wzburzenie, ale też bezradność,frustracja, rozczarowanie, strach. To naturalna, spontaniczna reakcja na naruszenie twoich granic i sygnał do ich obrony. Nie masz wpływu na odczuwanie złości, ponieważ emocjami zarządza autonomiczny układ nerwowy, który jest niezależny od twojej woli. Na złość składa się szereg reakcji wegetatywnych – szybciej bije serce, masz spocone dłonie czy pogłębiony oddech. Tego rodzaju zmiany fizjologiczne ułatwiały naszym przodkom podjęcie walki lub ucieczki w chwili zagrożenia, np. gdy ktoś chciał odebrać im zgromadzone pożywienie. Dziś działamy w innych okolicznościach niż w czasach prehistorycznych – mamy znacznie bardziej wysublimowane powody do złości, więc adekwatne stały się odmienne zachowania.
Współczesne powody do złości
Najczęściej złościsz się wtedy, gdy:
natrafiasz na przeszkodę przy realizacji ważnego dla ciebie przedsięwzięcia,
odkrywasz, że zostałeś oszukany, wykorzystany czy zdradzony,
dostrzegasz własne błędy, przez które poniosłeś określoną stratę,
jesteś uczestnikiem wydarzeń niezgodnych z twoimi wartościami,
od dłuższego czasu musisz działać w bardzo silnym stresie.
To, w jaki sposób reagujesz w wyżej opisanych okolicznościach, zależy od wielu czynników – twojego temperamentu, wzorców zachowania, jakich zostałeś nauczony, pewności siebie, relacji z ludźmi zaangażowanymi w daną sytuację. Twoje działania zapewne jednak odbiegają od tych, które spontanicznie podjąłby człowiek pierwotny, np. rzucenie kamieniem w agresora. Choć u podłoża złości wciąż leżą pierwotne mechanizmy, jej ekspresja zmieniła się dlatego, że pewne zachowania nie są akceptowane społecznie. Przede wszystkim jednak wysublimowane problemy wymagają wysublimowanych reakcji – w większości przypadków „rzucanie kamieniem” okazuje się nieskuteczne!
Sposoby wyrażania złości
Dojrzałość emocjonalna wymaga powstrzymania się od wyładowania złości na otoczeniu. Nie jest jednak tożsama ze skrywaniem emocji czy wręcz zaprzeczaniem ich istnieniu. Aby opanować złość, musisz jedynie nauczyć się wyrażać ją we właściwy sposób.
Psychologowie wyróżniają trzy sposoby ekspresji złości. Pierwszy z nich to agresja słowna lub fizyczna. Jest krzywdząca dla innych, bo – dla odmiany – narusza ich granice. Najczęściej także pozwala chwilowo rozładować złość, ale nie rozwiązuje problemu.
Z kolei reakcje pasywne – czyli tłumienie złości – są źródłem frustracji, która na dłuższą metę musi wpłynąć negatywnie na twoje zdrowie – psychiczne i fizyczne. Z całą pewnością także taka postawa nie pomoże ci ochronić swoich granic.
Najlepszym, najbardziej konstruktywnym sposobem wyrażania złości są zachowania asertywne, czyli takie, w których broniąc swoich interesów, nie krzywdzisz innych osób i nie naruszasz ich dobrostanu. Jak zatem radzić sobie ze złością w sposób asertywny?
Jak opanować z łość i osiągnąć swoje cele?
Złość angażuje umysł i ciało. Trudno jest działać racjonalnie (czyli asertywnie) w silnym wzburzeniu. Dlatego nim podejmiesz jakiekolwiek kroki, staraj się rozładować złość, np. poprzez półgodzinny trening. Tam, gdzie sytuacja wymaga szybkiej reakcji, pomogą ci techniki relaksacji, które pozwalają przejąć kontrolę nad ciałem i umysłem. Czasem wystarczy wziąć kilka głębokich oddechów, by nie zrobić w złości czegoś, czego później możesz żałować.
Aby podjąć konstruktywne działania zmierzające do rozwiązania problemu, daj sobie chwilę na jego przemyślenie. Kluczowe jest pytanie o przyczyny złości, nawet jeśli wydają się one oczywiste. Czasem wcale nie chodzi o to, że znajomy spóźnił się chwilę na spotkanie, lecz o to, że zgodziłeś się na nie mimo braku czasu. Rozwiązaniem nie jest więc wyładowanie wściekłości na koledze, lecz zmiany w napiętym grafiku!
Złość często wywołują o wiele bardziej skomplikowane sytuacje. Radzenie sobie z nimi wymaga opanowania i zrozumienia własnych emocji, ale też sztuki ich asertywnego wyrażania. Jeśli czujesz, że masz trudność z komunikowaniem ludziom swoich uczuć i potrzeb, możesz skorzystać z treningów rozwoju osobistego. Problemy z agresją lub pasywnością w wyrażaniu złości pomoże ci przezwyciężyć także psychoterapia.
- J. Jenkins, K. Oatley, D. Keltner, Zrozumieć emocje, tł. M. Guzowska, Warszawa 2021.
- P. Hauck, Uspokój się. Jak radzić sobie z frustracją i złością, tł. H. Mizerska, Warszawa 1994.
Powyższy materiał ma wyłącznie charakter edukacyjno-informacyjny, nie jest poradą lekarską i nie zastępuje konsultacji z lekarzem. Przed zastosowaniem się do wskazówek lub informacji o charakterze specjalistycznym zawartych w Welbi należy skonsultować ich treść z lekarzem. Welbi dokłada najwyższych starań, aby treść publikowanych materiałów był najlepszej jakości, ale nie ponosi odpowiedzialności za ich zastosowanie bez konsultacji z lekarzem.
Najchętniej czytane
