Czym są emocje? Jak radzić sobie z emocjami?
Emocje są trudne do zdefiniowania. Są też nieodłączną częścią życia człowieka. Najprościej podzielić je na pozytywne i negatywne. Jak można nauczyć się rozumieć emocje? Jak sobie z nimi radzić?
Polecane
Szczęście
Definicja szczęścia zawiera wiele komponentów, takich jak: zadowolenie, radość, błogostan, przyjemność czy ekstaza. Chociaż każde z wymienionych słów ma inne znaczenie, to pozwala zrozumieć, czym jest szczęście. Trudno jednoznacznie wskazać na to, co może je powodować. Droga do niego dla każdego człowieka jest inna, jak również różne są sposoby jego definiowania. Mogą nim być na przykład dobre relacje z innymi ludźmi, poczucie spełnienia rodzinnego, życie w zgodzie ze sobą, samorealizacja, osiągnięcie określonego poziomu zarobków czy poczucie wolności. Niewątpliwie jednak szczęście to moment uwolnienia się od negatywnych emocji. Jak więc sobie z nimi radzić, by nie blokować sobie drogi do wewnętrznego spełnienia? Rozmawiać o emocjach, nie więzić w sobie negatywnych uczuć i umieć je nazywać. Droga do spełnienia to również umiejętność dostrzegania źródła emocji, zarówno negatywnych, jak i pozytywnych.
Radość
Radość to jedna z pozytywnych emocji, wynikająca z osiągnięcia satysfakcji, spełnienia i zadowolenia. To również rodzaj szczęścia i euforia, którą wyrażamy śmiechem. Radość jest oznaką inteligencji emocjonalnej - umiejętności odczytywania pozytywnych i negatywnych emocji. Jest niezbędna do osiągnięcia spełnienia w życiowych doświadczeniach. Może być również postrzegana jako motywacja do nawiązywania relacji, próbowania nowych rzeczy i dalszego samodoskonalenia. Jak czerpać radość z życia? Warto zacząć od najprostszych rzeczy i skupienia się na sobie. Podstawą do osiągnięcia radości z życia lub pracy jest akceptacja siebie, otwartość na zmiany i eksperymentowanie. Naucz się odpuszczać i przestań zmuszać się do rzeczy, których nie chcesz i nie lubisz robić. Dbaj nie tylko o swoją psychikę, ale też o ciało. Aktywność fizyczna, zdrowe nawyki żywieniowe mają ogromny wpływ na kondycję ducha. Energii do działania dodaje również wypoczynek i prawidłowa higiena snu.
Smutek
Uczucie smutku jest jedną z podstawowych emocji, z którą mierzy się każdy z nas. Towarzyszy cierpieniu, żalowi, tęsknocie, rozczarowaniu, żałobie. Niekiedy jest wypadkową złości i stresu. Może przybierać różny stopień nasilenia. Odczuwanie smutku jest czymś zupełnie naturalnym i potrzebnym, m.in. do kształtowania inteligencji emocjonalnej. Zdrowy smutek trwa od kilkunastu godzin do kilku dni. Nie towarzyszą mu inne dolegliwości. W przeciwieństwie do depresji lub depresji lękowej smutek poprzedzony jest wydarzeniem, które wpływa na wahanie nastroju. Jak można sobie radzić ze smutkiem? Przede wszystkim pogódź się z negatywnymi emocjami i naucz się je określać. Postaraj się ustalić, dlaczego się pojawiły i co jest ich źródłem. To pomocne, by uniknąć objawów, które mogą pojawić się w konsekwencji tłumionego smutku, np. bezsenności, napadów lękowych, spadku energii.
Złość
W zależności od sytuacji, w jakiej powstaje, złość może być zarówno dobrą, jak i złą emocją. Ujawnia się w wyniku zagrożenia lub sprzeciwu wobec zaistniałej sytuacji. Jest podstawową emocją każdego człowieka i objawem prawidłowo rozwiniętej inteligencji emocjonalnej. Najczęściej przybiera postać reakcji krótkotrwałej i wówczas może być określana jako frustracja. Szybko powstaje, równie szybko mija. Złością nie mogą być natomiast określane problemy z agresją, gniew czy wyrazy nienawiści.
Ze względu na złożoność ludzkiej emocjonalności nie da się w jednoznaczny sposób scharakteryzować złości. Można za to porównać ją do silnego stresu i zachodzących w organizmie reakcji obronnych w wyniku podniesienia poziomu adrenaliny. Może więc objawiać się krzykiem, płaczem, a nawet depresyjną ciszą. Osobom o bardzo rozwiniętej inteligencji emocjonalnej łatwiej jest przeżywać i definiować złość. Pozwala to im też na łatwiejsze radzenie sobie z nią. Jak opanować złość i nie dać się ponieść negatywnym emocjom? Przede wszystkim niezwykle ważna jest umiejętność rozdzielania złości od stresu lub paniki. Wyrażanie złości w sposób kontrolowany jest właściwe i potrzebne dla zdrowia fizycznego i psychicznego. W radzeniu sobie ze złością kluczowa wydaje się więc umiejętność rozpoznania jej i określania poziomu negatywnych emocji.
Wstyd
Wstyd to rodzaj lęku przed odrzuceniem, wykluczeniem i zerwaniem więzi. Najczęściej powstaje w wyniku niespełnienia oczekiwań, zawodu samego siebie lub bliskich. Odczuwanie wstydu w przeciwieństwie do pozostałych emocji nie przynosi żadnych pozytywnych efektów. Nie stanowi on motywacji ani nie jest bodźcem, który mógłby wpływać na pozytywną zmianę zachowań. Tłumiony wstyd prowadzi do szeregu zaburzeń psychicznych, takich jak nerwica, depresja czy zaburzenia obsesyjno-kompulsywne. W skrajnych przypadkach może przyczynić się do wystąpienia chorób, a nawet być powodem próby samobójczej. Najczęściej wstyd budzą kompleksy.
Co może powodować wstyd? Na ogół wskazuje się cechy fizyczne, takie jak nadwaga, kolor włosów, wzrost, budowa ciała, odbiegająca od narzuconych społecznie i często wyidealizowanych wzorców. Powodem wstydu mogą być również zarobki, status społeczny, rodzaj wykonywanej pracy, miejsce i warunki zamieszkania, wiara i pochodzenie. Osoby mierzące się ze wstydem wskazują na odczuwanie dolegliwości bólowych, a wręcz na cierpienie fizyczne. Wstyd nasila aspołeczność, burzy wiarę w siebie, uniemożliwia rozwój zawodowy.
Inteligencja emocjonalna
Inteligencja emocjonalna oznacza umiejętność świadomego rozpoznania różnorodnych emocji i korzystania z ich palety. To również podejmowanie decyzji odpowiadających własnym potrzebom, a nie pod wpływem nagłych i nieprzewidywalnych uczuć. Inteligencja emocjonalna składa się z wielu cech, które występują w naturalnej przestrzeni człowieka i bezpośrednio wpływają na jego emocjonalny rozwój. Są to m.in.: motywacja, empatia, umiejętność budowania relacji interpersonalnych, samoświadomość.
Jak można rozwijać inteligencję emocjonalną? Przede wszystkim kluczowa jest umiejętność nazywania odczuwanych emocji i wskazywania ich przyczyny. Istotna w inteligencji emocjonalnej jest również sprawność korzystania z palety podstawowych emocji, adekwatnie do zaistniałej sytuacji. Prawidłowo rozwinięta inteligencja emocjonalna wyklucza wyolbrzymianie uczuć i mieszanie ich, np. nazywanie smutku depresją, a agresji złością. Na rozwój inteligencji emocjonalnej składa się umiejętność oczyszczania się z negatywnych uczuć i bolesnych wspomnień. Kluczowe dla psychiki jest skupianie się na pozytywnych aspektach wszystkiego, co nas otacza, osiągnięcie wewnętrznej równowagi. Osoba inteligentna emocjonalnie umiejętnie dostrzega nawet w negatywnych sytuacjach plusy, czerpie z nich lekcje na przyszłość i cenne doświadczenie. Warto pamiętać, że inteligencji emocjonalnej nie da się zbudować bez wsparcia. W jej rozwoju i budowaniu niezbędne są relacje z innymi ludźmi.
Jak można panować nad emocjami?
Postawą zapanowania nad emocjami jest gotowość zmierzenia się z nimi. Zablokowane i tłumione, wracają ze zwiększoną mocą, negatywnie odbijając się na zdrowiu fizycznym i psychicznym. Nieprawidłowym podejściem jest także brak kontrolowania swoich emocji. Jak więc wypracować umiejętność panowania nad sobą w różnych sytuacjach? Podstawą jest rozmowa z bliską osobą i bieżące rozwiązywanie problemów. Stres jest potrzebny każdemu z nas, jednak pod warunkiem, że nie przybiera on formy nerwicy czy ataków agresji. Bardzo ważna jest praca nad inteligencją emocjonalną. To ona bowiem pozwala otworzyć się na zmiany. Pomocne w nagłych sytuacjach stresowych mogą być ćwiczenia wyciszające. Bardzo pozytywny wpływ na rozładowanie emocji ma też aktywność fizyczna.
- J.N. Butcher, J.M. Hooley, S. Mineka, Psychologia zaburzeń, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, 2020.
- J.M. Jenkins, K. Dacher, O. Keith, Zrozumieć emocje, PWN, 2021.
Powyższy materiał ma wyłącznie charakter edukacyjno-informacyjny, nie jest poradą lekarską i nie zastępuje konsultacji z lekarzem. Przed zastosowaniem się do wskazówek lub informacji o charakterze specjalistycznym zawartych w Welbi należy skonsultować ich treść z lekarzem. Welbi dokłada najwyższych starań, aby treść publikowanych materiałów był najlepszej jakości, ale nie ponosi odpowiedzialności za ich zastosowanie bez konsultacji z lekarzem.