Jaki kaszel jest niepokojącym objawem? Jak rozpoznać rodzaj kaszlu?

Czym jest kaszel i jakie są jego rodzaje?

Kaszel to jeden z podstawowych odruchów obronnych organizmu. Jeśli rozpatrujemy jego mechanizm fizjologicznie, zauważamy, że jest on reakcją na podrażnienie układu oddechowego. W nosogardzieli, krtani, tchawicy i oskrzelach znajdują się tzw. punkty kaszlowe. Gdy są podrażnione, wówczas dochodzi do odruchu bezwarunkowego, jakim jest kaszel. Pojedyncze kaszlnięcie nie jest objawem chorobowym – może pojawiać się w wyniku impulsów pochodzących z jamy brzusznej, przepony czy opłucnej. 

Wszyscy wiemy, że kaszlem objawiają się infekcje górnych i dolnych dróg oddechowych, jest on również formą reakcji alergicznej. W takich sytuacjach powodem do niepokoju będą duszący kaszel i problemy z oddychaniem. Natomiast przewlekły kaszel jest niekiedy sygnałem alarmowym od organizmu trawionego poważną chorobą. W żadnym wypadku nie możemy bagatelizować kaszlu. Należy go zdiagnozować u lekarza i leczyć jego przyczynę. 

Rodzaje kaszlu (nomenklatura medyczna):

• kaszel ostry – trwa do 3 tygodni. Jest objawem zapalenia płuc lub zwykłego przeziębienia;

• kaszel podostry – trwa od 3 do 8 tygodni;

• kaszel przewlekły – trwa dłużej niż 8 tygodni i jest niepokojącym objawem. Jeśli cierpisz na ten rodzaj kaszlu, niezwłocznie udaj się do lekarza.

Przedstawiona powyżej klasyfikacja dotyczy czasu utrzymywania się objawów. Daje odpowiedź na pytanie, ile trwa kaszel. Poza tym istnieje jeszcze nazewnictwo potoczne, które odnosi się do sposobu, w jaki kaszlemy. Mowa wówczas np. o kaszlu duszącym, szczekającym kaszlu krtaniowym, przewlekłym kaszlu z flegmą itd. Jednak najczęściej pojawia się rozróżnienie na kaszel suchy i mokry. Dlaczego poprawna diagnoza tego objawu jest tak ważna? Ponieważ różne jego rodzaje świadczą o innym typie lub stopniu zaawansowania infekcji. Tylko w ten sposób można wdrożyć prawidłowe leczenie.

Uporczywy kaszel u dorosłego – przyczyny

Jak już wspomnieliśmy, ludzki organizm uruchamia ten mechanizm obronny w różnych sytuacjach. Dlatego, gdy pojawia się męczący kaszel i trwa kilka tygodni lub – co gorsza – miesięcy, należy reagować.

Poważne choroby objawiające się kaszlem i rodzaje tego kaszlu:

• POChP – przewlekła obturacyjna choroba płuc – kaszel z flegmą;

• astma oskrzelowa – napadowy kaszel oskrzelowy;

• zapalenie zatok – kaszel z flegmą i katar;

• nowotwór płuc – uporczywy kaszel z krwią;

• choroby genetyczne – przetoka przełykowo-tchawicza, laryngomalacja, rozszczep krtani. Te choroby mogą powodować przewlekły kaszel u niemowlaka;

• rozszerzenie oskrzeli – jednym z objawów jest żółta flegma podczas kaszlu;

• gruźlica – uporczywy suchy kaszel u dorosłego;

• mukowiscydoza.

Inne dolegliwości, których objawem jest kaszel, to:

• infekcje wirusowe, w tym COVID-19 (w ciężkim przebiegu zakażenia pojawia się duszący kaszel) – kaszel suchy;

• refluks żołądkowo-przełykowy (potocznie „zgaga”) – cofanie się treści żołądka powoduje odruch kaszlowy;

• niewydolność serca i układu krążenia – kaszel w pozycji leżącej;

• krztusiec – suchy kaszel.

Zła jakość powietrza oraz smog, również może być przyczyną kaszlu. Odruch odkrztuszania pojawia się, gdy przebywamy na zewnątrz. Może wystąpić także rano. Wówczas wynika z potrzeby oczyszczenia płuc z nagromadzonych pyłów. Z kolei kaszel na tle nerwowym to objaw nieswoisty i trudny do zdiagnozowania.

Niewiele osób zdaje sobie sprawę z tego, że kaszel może być skutkiem ubocznym przyjmowania niektórych leków, np. wybranych preparatów na nadciśnienie tętnicze. 

Kaszel u dziecka i niemowlaka – jak sobie z nim radzić?

Przyczyn kaszlu u dzieci jest wiele – od ciała obcego w gardle po poważne choroby układu oddechowego. Jednak pojawienie się tego objawu u malucha nie jest od razu powodem do niepokoju. Sporadyczny kaszel u niemowlaka może mieć różne powody – zła jakość powietrza, alergia, refluks po karmieniu piersią. Jednak pierwszą i podstawową przyczyną jest infekcja dróg oddechowych. Przy zwykłym katarze u dziecka może pojawić się rano mokry kaszel. 

U dziecka kaszel, który nie był poprzedzony innymi objawami infekcji, może być spowodowany:

• ciałem obcym w drogach oddechowych – często świadczy o tym świszczący kaszel;

• kontaktem z substancjami toksycznymi;

• alergią – wówczas to kaszel alergiczny.

Kaszel krtaniowy u dzieci – jak postępować w jego wypadku?

Warto prawidłowo rozpoznawać rodzaje kaszlu u dzieci. Dzięki temu, zanim maluch trafi do pediatry, możemy zadziałać środkami, które mamy już w apteczce. Dla przykładu charakterystyczny szczekający kaszel u dziecka zwykle jest objawem zapalenia krtani. Na taki kaszel u niemowlaka i małego dziecka trzeba reagować natychmiast. 

Rozszerzone naczynia krwionośne w gardle mogą znacząco utrudniać oddychanie. Jeśli słyszymy u dziecka kaszel krtaniowy, który się nasila, należy umożliwić maluchowi oddychanie chłodnym powietrzem: otworzyć okno lub drzwi lodówki i natychmiast wezwać lekarza. Takie objawy u niemowlęcia mogą wymagać hospitalizacji.

Czym charakteryzuje się kaszel alergiczny?

Pojawiający się w określonych sytuacjach lub długo utrzymujący się kaszel często bywa objawem alergii. Organizm wystawiony na działanie alergenu reaguje naturalną reakcją obronną – często jest to właśnie suchy kaszel. Najczęściej powodować go mogą alergeny zarówno wziewne. Zwykle ten objaw występuje, gdy mamy stały kontakt z substancją drażniącą układ odpornościowy. W takiej sytuacji możemy cierpieć na ciągły kaszel, nie mając świadomości, że wystarczy usunąć alergen z otoczenia, by męczący objaw ustąpił. Jeśli jest to kaszel suchy, duszący a towarzyszą mu: łzawienie oczu, świąd, cieknący katar, wysypka lub kichanie, to istnieje duże prawdopodobieństwo, że jest to wynik kontaktu z alergenem.

Kaszel suchy po rzuceniu palenia. Czy to niepokojący objaw?

Nigdy nie jest za późno na rzucanie palenia, ale im szybciej się na to zdecydujesz, tym lepiej. Palenie tytoniu jest jedną z najczęstszych przyczyn zachorowania na nowotwory płuc. Osoby nałogowo palące papierosy mają charakterystyczny suchy, męczący kaszel. To dobry objaw, którego nie powinno się powstrzymywać.

Kaszel po rzuceniu palenia zwykle jest suchy, a następnie mokry i z flegmą. W ten sposób płuca oczyszczają się i rozpoczyna się ich normalna praca, niezakłócana dymem tytoniowym. Czy wiesz, że płuca osoby palącej po kilku latach regenerują się do stanu sprzed nałogu? Jeśli palisz – rzuć nałóg jak najszybciej. Twój organizm będzie miał jeszcze szansę cofnąć – częściowo lub całkowicie – proces degradacji spowodowany nałogiem.

Jak należy leczyć mokry kaszel?

Mokry kaszel nazywany jest również produktywnym. Oznacza to, że powoduje on odkrztuszanie wydzieliny nagromadzonej w drogach oddechowych. Znajdują się w niej bakterie i zanieczyszczenia, które w ten sposób są usuwane z organizmu. W kaszlu produktywnym stosuje się leki wykrztuśne, które wspierają odkrztuszanie wydzieliny oskrzelowej. Najczęściej są to preparaty rozrzedzające wydzielinę, które intensyfikują odruch kasłania. Nie powinno się ich stosować przed snem, ponieważ kaszel będzie zakłócał odpoczynek. Dorośli otrzymują tabletki lub syropy wykrztuśne, natomiast pediatrzy ostatnio proponują małym pacjentom lizaki. 

Kaszel mokry u dziecka i dorosłego można leczyć za pomocą leków do nebulizacji. Inhalacje są bardzo skuteczne ze względu na fakt, że substancje aktywne są podawane wziewnie i szybciej trafiają do układu oddechowego.

Jak długo utrzymuje się kaszel po chorobie COVID-19?

Koronawirus SARS-COV-2 może wywoływać chorobę COVID-19. Jest to infekcja wirusowa, objawiająca się m.in. suchym, duszącym kaszlem, podwyższoną temperaturą ciała i złym samopoczuciem. Zdarza się, żę infekcja kończy się zapaleniem płuc, które bywa stanem zagrożenia życia. U pacjentów, którzy przeszli Covid–19 i powikłania w postaci zapalenia płuc, obserwuje się przewlekły, suchy kaszel jeszcze długo po ustąpieniu innych objawów.

Kaszel po covidzie utrzymuje się nawet przez kilka tygodni i wymaga specjalistycznego leczenia. U pacjentów po ciężkim przebiegu mogą pojawiać się jeszcze przez jakiś czas duszności i powysiłkowe problemy z oddychaniem. Poza leczeniem farmaceutykami zaleca się regularne ćwiczenia oddechowe. U większości ozdrowieńców kaszel zanika samoistnie po kilku, kilkunastu tygodniach.