Właściwości kolagenu. Czym grozi niedobór białka?

Czym jest kolagen i jakie ma właściwości?

Kolagen jest białkiem strukturalnym i jedną z najważniejszych substancji w organizmie. Jest głównym składnikiem budulcowym tkanki łącznej. Występuje ponadto w kościach, mięśniach, wiązadłach, skórze, chrząstkach, jelitach, rogówce, macicy. Odpowiada m.in. za regenerację komórek narządów, sprężystość i nawodnienie skóry, funkcjonalność stawów, procesy zabliźniania i gojenia się ran. Ponadto odgrywa dużą rolę w wydzielaniu mazi stawowej i procesach odżywiających kości. Kolagen ma zdolność wiązania wody, dzięki czemu wspiera prawidłowy proces odbudowy komórek. Stanowi aż 30% całkowitej masy białka w ludzkim organizmie. Ma strukturę włókien i w zależności od miejsca występowania różnorodną specyfikę budowy. Dzięki niejednorodności białka nie dochodzi do szybkiego rozpadu cząstek kolagenu, a zachowana zostaje proporcja w jego regeneracji. Białko kolagenowe zmienia funkcjonalność pod wpływem wielu czynników. Wpływ na jego degradację lub osłabienie mają m.in. wiek, zaburzenia hormonalne, wzmożona aktywność fizyczna.

Objawy niedoboru kolagenu

Stopniowa degradacja kolagenu jest częścią postępujących procesów starzenia się. Włókna białka zaczynają zanikać po 25 roku życia. Szybkość utraty kolagenu i związane z tym skutki są uwarunkowane genetycznie. W niektórych przypadkach szybciej dochodzi do utraty białka, co może mieć związek np. z długotrwałą chorobą, kondycją gospodarki hormonalnej, ubogą resztkową dietą, niedoborem wapnia i magnezu. Skutki utraty kolagenu są szybko odczuwalne i widoczne. Osłabienie i rozpad wiązań białka przekłada się na pogarszający się stan zdrowia skóry. Pozbawiona odpowiedniej dawki nawilżenia traci jędrność i elastyczność. Ponadto skóra staje się bardziej podatna na szkodliwe oddziaływanie czynników zewnętrznych, co objawia się jej zanieczyszczeniem i skłonnością do powstawania przebarwień. Dodatkowo skóra pozbawiona odpowiedniej ilości kolagenu pęka, co uwidacznia się poprzez rozstępy. Degradacja kolagenu ma również niekorzystny wpływ na szkielet człowieka. Przedwczesny i szybki rozpad białek szczególnie przekłada się na kondycję kości i stawów. Wśród wstępnych objawów wyróżnia się strzelające stawy, bóle reumatyczne, chwilowe sztywnienie i brak stabilności stawów. Bagatelizowany problem może prowadzić do poważnych konsekwencji, wpływających na pogorszenie komfortu życia, takich jak np. zwyrodnienie stawów czy stany zapalne. Schorzenie objawia się m.in. bólami stawów dłoni i kolan.Szybszej destrukcji kolagenu sprzyjają ponadto sporty ekstremalne, długie i ciężkie treningi oraz częsta aktywność fizyczna, bez odpowiednio długiego czasu na odpoczynek i regenerację.

Suplementacja kolagenu

Dostępne na rynku preparaty do suplementacji kolagenu są pozyskiwane z wieprzowiny, wołowiny, drobiu i ryb. Oddziałują one jednak na różne grupy kolagenu ludzkiego. Białko wieprzowe ma wpływ na kolagen ludzki tworzący skórę, białko rybie oddziałuje na kości, kolagen drobiowy ma wpływ na regenerację i funkcjonalność stawów. W przypadku regularnej suplementacji kolagenu należy pamiętać, że nie jest on białkiem pełnowartościowym. Dlatego niezbędne jest uzupełnianie diety o produkty bogate w brakujące aminokwasy. Wieloletnie badania nad suplementacją kolagenu nie dały jednoznacznej odpowiedzi odnośnie do skuteczności przyjmowanych preparatów. Co prawda zmniejszały one dolegliwości bólowe stawów, jednak nie ma badań jednoznacznie potwierdzających poprawę zdrowia osłabionych stawów i kości. Duże znaczenie mają natomiast czynniki genetyczne i naturalna odpowiedź organizmu na suplementację kolagenem i zdolności do regeneracji. Suplementując środki z kolagenem, należy pamiętać o witaminie C, która bierze udział w syntezie białka, czyli zapewnia jego prawidłowe wchłanianie. Dodatkowo zaleca się przyjmowanie witaminy E, która jest silnym antyoksydantem, skutecznie hamującym rozwój i szkodliwe działanie wolnych rodników. Sposobem na doustną suplementację kolagenu są iniekcje dostawowe. Metodę tę stosuje się w przypadku zmian zwyrodnieniowych lub długotrwałych dolegliwości bólowych stawów, np. wynikających z przeciążenia i urazów.

Dieta na kolagen

Polska kuchnia jest bogata w produkty z dużą zawartością kolagenu. Jego duże ilości znajdziemy m.in. w golonce, podrobach, kurzych łapkach, tłustych rybach i galaretkach warzywno-owocowych. Odpowiednio zbilansowana dieta na stawy pozwoli na uzupełnienie niedoborów białka. Należy jednak pamiętać o produktach zaburzających jego wchłanianie. Dlatego zaleca się rezygnację z palenia papierosów, nadużywania alkoholu, pokarmów wysoko przetworzonych i bogatych w cukier. Pozytywny wpływ na regenerację kolagenu mają produkty bogate w witaminę C (owoce, warzywa), żelazo (produkty zbożowe), miedź (pestki, nasiona, orzechy), kwas hialuronowy.