Tabletki antykoncepcyjne dwuskładnikowe – rodzaje, działanie, skuteczność

Co to jest dwuskładnikowa tabletka antykoncepcyjna?

Istnieje wiele sposobów antykoncepcji, jednakże tabletki hormonalne cieszą się spośród nich największą popularnością i efektywnością działania. Na rynku farmaceutycznym dostępne są tabletki antykoncepcyjne jednoskładnikowe i dwuskładnikowe, które – jak sama nazwa wskazuje – różnią się liczbą zawartych w nich składników hormonalnych. Przyjrzyjmy się bliżej tzw. kombinowanym tabletkom antykoncepcyjnym, czyli mającym dwa hormony.

Dwuskładnikowa tabletka antykoncepcyjna opiera swoje działanie na estrogenie i progestagenie. Środki te przyjmowane są w systemie trzytygodniowym. Oznacza to, że przez 21 dni zażywa się tabletki z hormonami, po czym następuje tygodniowa przerwa. W przerwie występuje krwawienie z odstawienia, które określa się cichą miesiączką. Coraz częściej jednak oferowane są tabletki zawierające w blistrze 7 tabletek placebo, które przyjmuje się podczas przerwy, aby wyrobić w sobie nawyk regularnego stosowania pigułek. Upewnij się, jak należy brać tabletki antykoncepcyjne.

Jakie są rodzaje tabletek antykoncepcyjnych dwuskładnikowych?

Tabletki hormonalne dwuskładnikowe dostępne są w różnych wariantach. Przede wszystkim mogą się różnić zawartymi w nich hormonami (wśród progestagenów wymienia się m.in.: lewonorgestrel, gestoden, norelgestromin, dezogestrel, drospirenon). W tabletkach antykoncepcyjnych dwuskładnikowych znajduje się różne stężenie składników hormonalnych, które mogą być też w różny sposób uwalniane. Na tej podstawie wyróżniamy:

• środki o stałej proporcji obu składników – system jednofazowy,

• środki zmieniające stężenie dwa razy w cyklu – system dwufazowy,

• środki zmieniające stężenie trzy razy w cyklu – system trójfazowy, naśladujący najbardziej ze wszystkich cykl miesiączkowy.

Jak działają tabletki antykoncepcyjne dwuskładnikowe?

Mechanizm działania tabletek antykoncepcyjnych dwuskładnikowych jest złożony. Ich zażywanie powoduje zahamowanie owulacji. Nie dochodzi do jajeczkowania, czyli do produkowania komórki jajowej. Dodatkowo zmienia się śluz szyjkowy. Staje się on gęstszy i utrudnia poruszanie się męskim komórkom rozrodczym. Błona śluzowa macicy robi się cieńsza. Poprzez takie działania pigułki dwuskładnikowe mają bardzo wysoką skuteczność – wskaźnik Perla wynosi 0,3%.

Aby nie doszło do zapłodnienia, konieczne jest przestrzeganie zaleceń lekarskich i unikanie sytuacji, które mogą obniżyć skuteczność pigułek. Szczególnie ryzykowne okazuje się pominięcie tabletki antykoncepcyjnej. Bardzo ważne jest, aby przerwa między następującymi po sobie blistrami nie przekraczała 7 dni. W innym wypadku może rozpocząć się owulacja, co grozi nieplanowaną ciążą. Dlatego na początkowym etapie stosowania tabletek dwuskładnikowych i kiedy pominie się ich przyjęcie, wskazane jest użycie podczas stosunku dodatkowego zabezpieczenia.

Co może zmniejszać skuteczność tabletek dwuskładnikowych?

Na skuteczność środków dwuskładnikowych poza regularnością stosowania wpływ mają takie czynniki, jak:

• wymioty do 2 godzin po przyjęciu tabletki,

• antybiotykoterapia niszcząca florę bakteryjną jelit, co rzutuje na metabolizowanie tabletek,

• leki przeciwdrgawkowe (np. prymidon, topiramat, barbiturany, fenytoina),

• leki przeciwgruźlicze (np. ryfampicyna),

• leki przeciwbólowe (np. paracetamol, klotrimazol),

• środki zawierające ziele dziurawca.

Antykoncepcja dwuskładnikowa – korzyści ze stosowania

Antykoncepcja dwuskładnikowa poza wysoką skutecznością w zapobieganiu nieplanowanej ciąży wiąże się też z innymi korzyściami ze stosowania. Wśród dodatkowych zalet tej metody wymienia się m.in.:

• zmniejszenie ryzyka zachorowania na raka trzonu macicy i jajnika,

• zmniejszenie ryzyka wystąpienia mięśniaków macicy i torbieli jajników,

• poprawę kondycji włosów i skóry poprzez ograniczenie działania testosteronu, sprzyjającego trądzikowi czy przetłuszczaniu się włosów,

• brak miesiączki – krwawienia z odstawienia są z reguły delikatne, krótkie i nie towarzyszą im uciążliwe dolegliwości jak przy naturalnym okresie.

Należy jednak pamiętać, że omawiane środki jak każdy lek mogą powodować działania niepożądane. Do objawów ubocznych należą m.in.: nudności, bóle głowy, obniżenie nastroju, zatrzymanie wody w organizmie, plamienia, spadek libido. Jeżeli niekorzystne skutki już się pojawią, to najczęściej na początku zażywania leków, kiedy organizm nie jest do nich jeszcze przystosowany.

Kto nie powinien stosować pigułek dwuskładnikowych? 

Dwuskładnikowe tabletki antykoncepcyjne nie są wskazane dla kobiet karmiących piersią z uwagi na możliwość przenikania estrogenu do pokarmu i zaburzania produkcji mleka. Środków tych nie powinny stosować m.in. kobiety zmagające się z nowotworem jajnika, piersi, odbytu, z chorobami serca, otyłością, chorobami krążenia, przewlekłymi migrenami, niewydolnością wątroby, z przebytą lub czynną zakrzepicą.

Zmiana tabletek jednoskładnikowych na dwuskładnikowe

O zmianie tabletek jednoskładnikowych na dwuskładnikowe powinien zadecydować lekarz, biorąc pod uwagę potrzeby i możliwości pacjentki. Zmiana środka antykoncepcyjnego może nastąpić w dowolnym dniu, również bezpośrednio po zaprzestaniu stosowania tabletek jednoskładnikowych. Ważne, aby leków nie stosować jednocześnie. Można też rozpocząć przyjmowanie nowych tabletek pierwszego dnia krwawienia. Po zmianie wskazane jest korzystanie przez 7 dni z dodatkowej antykoncepcji – prezerwatywy.