Tabletki antykoncepcyjne jednoskładnikowe – działanie i sposób przyjmowania

Co to są tabletki antykoncepcyjne jednoskładnikowe?

Tabletki antykoncepcyjne, inaczej określane pigułkami antykoncepcyjnymi, są często wybieranym sposobem antykoncepcji. Z uwagi na skład, a dokładnie liczbę wykorzystanych składników hormonalnych, wyróżnia się preparaty dwu- i jednoskładnikowe. W tych drugich stosowane są niskie stężenia syntetycznego odpowiednika progesteronu, nazywanego też gestagenem. W tabletkach jednoskładnikowych jest też zazwyczaj dezogestrel bądź drospirenon.

Skuteczność tabletek jednoskładnikowych

Jednoskładnikowe tabletki antykoncepcyjne wykazują zbliżoną skuteczność do tabletek dwuskładnikowych. Tzw. wskaźnik Perla, czyli odsetek ciąż stwierdzonych po roku poprawnego stosowania tabletek dla środków dwuskładnikowych szacowany jest na 0,3%, a jednoskładnikowych – 0,51%. 

Często wraca pytanie o to, kiedy działają tabletki antykoncepcyjne jednoskładnikowe. Zmiana charakteru śluzu szyjkowego zachodzi już po dobie od przyjęcia pierwszej minitabletki. Jednak, aby uniknąć nieplanowanej ciąży, na początku ich przyjmowania wskazane jest korzystanie z dodatkowych form antykoncepcji. Informacji na ten temat powinien udzielić ginekolog.

Wokół kwestii związanej z wpływem tabletek antykoncepcyjnych na płodność narosło wiele mitów. Należy zaznaczyć, iż jest to odwracalna metoda, czyli po zaprzestaniu stosowania następuje szybki powrót do płodności. Zdarza się, że dochodzi do tego w kolejnym cyklu.

Dla kogo polecane są tabletki antykoncepcyjne jednoskładnikowe?

Jednoskładnikowe tabletki antykoncepcyjne uważa się za delikatniejszą formę antykoncepcji. Przeznaczone są zwłaszcza dla kobiet, które wykazują dużą wrażliwość na leki hormonalne o wysokim stężeniu. Przy tabletkach jednoskładnikowych ryzyko efektów ubocznych jest mniejsze. 

Polecane są one nie tylko kobietom, które z różnych przyczyn nie mogą przyjmować estrogenów, ale również karmiącym piersią, bo nie wpływają na ilość i jakość wytwarzanego pokarmu.

Środki te polecane są kobietom narażonym w większym stopniu na wystąpienie choroby zakrzepowo-zatorowej, a zatem palącym papierosy, z BMI ponad 30 kg/m² i z nadciśnieniem tętniczym krwi.

Jak działają tabletki antykoncepcyjne jednoskładnikowe?

Tabletki hormonalne jednoskładnikowe mają w składzie jedynie gestagen, ale mimo to wykazują złożone działanie. W efekcie ich przyjmowania w organizmie kobiety dochodzi do:

• zmiany właściwości śluzu znajdującego się w szyjce macicy – zagęszczony śluz utrudniania plemnikom dotarcie do dróg rodnych, śluz szyjkowy przypomina ten występujący fizjologicznie w okresie niepłodności poowulacyjnej;

• zahamowania owulacji, czyli procesu wytwarzania komórki jajowej, poprzez działanie antygonadotropinowe gestagenów; u części kobiet może nawet dojść do czasowego zaniku miesiączkowania;

• ścieńczenia endometrium, czyli macicy, co utrudnia implantację (zagnieżdżenie) zapłodnionej komórki jajowej.

Działanie antykoncepcji jednoskładnikowej jest skuteczne, o ile stężenie hormonów w niej zawartych będzie dostosowane indywidualnie do danej kobiety. Warunkiem koniecznym jest również stosowanie się do zaleceń lekarskich. 

Pigułki antykoncepcyjne jednoskładnikowe – sposób przyjmowania

Jak przyjmować tabletki antykoncepcyjne jednoskładnikowe? Przy tzw. minipigułkach należy przestrzegać szczegółowych zasad:

• zażywać je każdego dnia (przez 28 dni);

• przyjmować w sposób ciągły – nie ma przerw między opakowaniami;

• zażywać je o określonej porze (najlepiej o tej samej godzinie);

• rozpocząć stosowanie od pierwszego dnia cyklu menstruacyjnego (w pierwszy dzień okresu).

Warto wiedzieć, że tabletki antykoncepcyjne jednoskładnikowe z dezogestrelem dostępne są w opakowaniach po 28 tabletek, a każda z nich ma identyczne stężenie hormonu. Preparatów z drospirenonem jest też 28 w opakowaniu, lecz tylko 24 zawierają hormony, kolejne 4 to placebo.

Systematyczność w stosowaniu antykoncepcji jednoskładnikowej jest bardzo ważna, ponieważ zapewniają one wystarczające stężenie hormonów średnio do 27 godzin. Pominięcie tabletki antykoncepcyjnej lub przyjęcie jej później będzie obniżać jej skuteczność. Śluz szyjkowy stanie się mniej gęsty i będzie gorszą barierą dla męskich komórek rozrodczych. W przypadku pominięcia tabletki należy zapoznać się z ulotką dołączoną do opakowania i postępować zgodnie z opisem lub skonsultować się ze swoim lekarzem.

Tabletki jednoskładnikowe – skutki uboczne

Tabletki antykoncepcyjne jednoskładnikowe mogą dawać skutki uboczne. Najczęstszy to nieregularne krwawienia. Do innych możliwych działań niepożądanych zalicza się:

• zmiany pH skóry i gruczołów łojowych,

• pojawienia się lub nasilenie objawów trądziku pospolitego,

• zmiany nastroju,

• uczucie zmęczenia,

• nudności, czasami nawet wymioty,

• bóle głowy,

• obniżenie libido,

• wzrost masy ciała (wynosi średnio niewiele ponad 2 kg).

Należy jednak zaznaczyć, że kwestia wystąpienia skutków ubocznych antykoncepcji jednoskładnikowej jest indywidualna. Wymienione powikłania mogą, lecz nie muszą wystąpić. Mają ponadto różną intensywność.